دوازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های نمایش فیلم سینماروایت با نمایش مستند «جهانشهری‌ها» برگزار شد.
سوره سینما – این مستند برآمده از مجموعه مستندی به همین نام است که به بررسی زندگی مسلمانانی که در نقاظ مختلف دنیا سکونت دارند می‌پردازد. آن بخش از «جهانشهری‌ها» که در سینماروایت روی پرده رفت، با حضور یک طلبه آرژانتینی مسلمان که نقش راوی مستند را ایفا می‌کند به دل کوبا می‌رود و سعی می‌کند از زندگی کوبایی‌های مسلمان سخن گوید.
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» در نشست گپ و گفت این مستند علاوه بر محسن یزدی فعال رسانه ای، شهاب اسفندیاری کارگردان مستند هم حضور داشت. اسفندیاری با بیان اینکه آنچه به عنوان یک فیلم کامل در سینماروایت نمایش داده شد برآمده از سه قسمت از مجموعه جهانشهری‌ها است از این گفت که فصل اول این کار را در انگلستان ساخت و به واسطه یکی از شخصیتهای این فیلم که ونزوئلایی بود با روحانی آرژانتینی که اسباب اسلام آوردن این شخصیت بوده آشنا شده است و از طریق او به سمت کشورهای آمریکای لاتین رفته است. وی با بیان درگیری‌های تولید این کار گفت: در شروع کار گرفت و گیرهای بسیاری داشتیم بخصوص که بلحاظ هزینه دستمان تنگ بود و حتی ناچار شدیم با قرض کردن، کار را آغاز کنیم. حتی برای هماهنگیهای مربوط به فیلمبرداری هم با محدودیت روبرو بودیم و برای همین سعی کردیم فیلمبرداری مان را در پوشش توریست انجام دهیم آن هم با یک برنامه ریزی فشرده.
در ادامه نشست محسن یزدی از اسفندیاری درباره این پرسید که چرا مردم ایران تصور جامعی از مسلمانان دیگر کشورها ندارند و اسفندیاری پاسخ داد: این برآمده از عوارض استعمار است. مغز همه ما مقداری استعمارزده است و همه نگاهها به غرب است و همه قیاسها با غرب صورت می‌گیرد. کمتر پیش می آید که با غیرغربیان خود را مقایسه کنیم در حالی که در بسیاری از کشورهایی که حتی خبر از نوع حکومت آنها نداریم اتفاقات قابل توجهی رخ می‌دهد.
وی با اشاره به کم کاری مستندسازان در قبال تصویرسازی درست از مسلمانان دیگر نقاط دنیا اظهار داشت: واقعیت این است که در این عرصه هرچند به صورت پراکنده و تک و توک کارهایی انجام میشود اما به دلایل مختلف که یکی از آنها عدم پخش مناسب آثار است مخاطبان چنان که باید با آثار آشنا نمی‌شوند. در اغلب موارد بدترین باکس پخش تلویزیونی به این گونه آثار تعلق می‌گیرد و همین میشود که حتی مخاطب پیگیر هم خبر از تولید چنین آثاری نداشته باشد.
اسفندیاری با اشاره به کم کاریهای مدیران فرهنگی در ایجاد شرایط مناسب برای تبلیغ اسلام در آن سوی آبها افزود: شاید باورش سخت باشد اما در کل آمریکای لاتین فقط در یک کشور رایزن فرهنگی داریم و نهادهای اسلامی ما هم در این کشورها هیچ حضوری ندارند. این یک خلأ بزرگ است و باید برای جبران آن هر چه زودتر کاری کنیم. حتی در سفارتهای ایران در این کشورها هم فقط یک شخص خاص است که میتواند کمک‌هایی را انجام دهد به تبلیغ اسلام اما در نقطه مقابل ما در آن طرف به طور جدی ما را رصد میکنند و از کارهای نکرده مان آمار می‌گیرند.
[1]
اسفندیاری در ادامه با بیان اینکه حتی راوی آرژانتینی وی نیز به عنوان گزینه ای مهم برای تبلیغ اسلام مورد توجه قرار نمیگیرد خاطرنشان کرد: همین راوی آرژانتینی فیلم با این همه خدمتی که به اسلام و تشیع کرده است اما هنوز مجوز اقامت دائم در ایران را ندارد و با یک ویزای طلبگی در ایران سکونت دارد آن هم در شرایطی که وی مثلا در کشوری مثل پرو کاملا شناخته شده است و حتی مقامات بالای کشوری او را می شناسند.
در ادامه نشست یکی از مخاطبان درباره این پرسید که چرا در جهانشهری‌ها صرفا بر تصویری کلیشه از مسلمانان کوبایی تمرکز شده و فقط جلوه های ظاهری اسلام را در فیلم می بینیم. اسفندیاری در این باره گفت: این کار یک مجموعه است و آنچه در اینجا ارائه شد صرفا قسمتهای ابتدایی مجموعه است. در قسمتهای بعدی درباره جلوه های عملی اسلام در زندگی دو کوبایی هم مطلب ارائه میشود آن هم با تمرکز بر زندگی دو مسلمان توانمند که یکی ریاضیدان است و دیگری رفیقش.
یزدی در پرسشی از اسفندیاری درباره جایگاه تحقیقات در ساخت این مستند پرسید و وی گفت: قبل از سفر به آمریکای لاتین تحقیقات کاملی در این باره انجام دادیم چراکه می‌دانستیم اگر وارد کار شویم دیگر وقتی برای تحقیق باقی نمی ماند. در بخش‌های ابتدایی فیلم هم سعی کردیم با استفاده از همان تحقیقاتی که درباره تاریخچه زندگی مردمان کوبا انجام داده بودم مخاطب را در حال و هوای این کشور قرار دهم.
محسن یزدی در پرسشی درباره تعهد مستندسازان درباره پوشش اتفاقات مهم در جهان پرسید و او نیز پاسخ داد: مراکز زیادی در حوزه مستندسازی منطبق با انقلاب و دفاع مقدس فعالیت میکنند اما پیدا کردن یک حامی حداقلی، دوسوم انرژی ام را گرفت. متاسفم که بگویم همه در حمایت از این گونه آثار سخنرانی میکنند اما اغلب دربها بسته است. آن قدر بی مهری دیدم که بدم نمیآمد در تیتراژ بزنم با سپاس از ارگانهایی که از من حمایت نکردند.البته کارهای مستندی هم هست که صرفا برای سیر و سیاحت در غرب و بدون کمترین دردسری و با بودجه هایی ساخته میشود ۲۰ برابر بودجه کار ما اما متاسفانه اگر بخواهم رقم بدهم، فیلم من با بودجه یک مستند استانی ساخته شد.
یکی از مخاطبان درباره نگاه تازه-مسلمانان به جریانهای افراطی که در آن سوی دنیا هم وجود دارد پرسید و اسفندیاری پاسخ داد:جاهایی که افراطیون حضور دارند آزارهایی هم به تازه مسلمانان وارد میشود، بخصوص در اروپا که حوزه فعالیت سلفی گری بیشتر است و اغلب مساجد در اختیار آنان است و رفتارهای آنان باعث میشود اغلب تازه مسلمانان بعد از مدتی با تناقضات فراوان روبرو شده و در نهایت به تشیع کشیده شوند.
دلایل پخش همراه با سانسور «جهانشهری‌ها» از تلویزیون و کیفیت این سانسور موضوع پرسش بعدی مخاطبان از شهاب اسفندیاری بود که وی در پاسخ به آن گفت: ریشه این گونه سانسورها برمی‌گردد به زمان ریاست علی لاریجانی بر صداوسیما. در زمان لاریجانی دندانپزشکی با سوابق امنیتی، معاون سیما شد و ایشان برای حل مشکلات مربوط به ممیزی، قدرت اصلی را به پخش داد. از اینجا به بعد بود که پخشها تبدیل شدند به ابزاری برای سانسور.
وی ادامه داد:«این روال باعث شد در سالهای بعد همواره میان مدیران گروه و مدیران پخش مشکلاتی وجود داشته باشد و بارها پیش آمد که مدیر گروه کاری را تایید میکرد اما مدیر پخش آن را تایید نمی‌کرد. در همین کار به ما گفتند نمایی که در آن برج شیطان را نشان میدهی قابل پخش نیست اما من هر چه در فیلم گشتم چنین نمایی پیدا نکردم و یا در جایی دیگر همین که کلمه بهایی برده میشود باعث سانسور کل سکانس میشود بدون اینکه بدانند در نتیجه گیری نهایی کار، این بخش چه نقشی دارد. مدیران شبکه ها هم آن قدر سرشان شلوغ است که دیگر وقتی برای حل مشکلات مستندها ندارند. تصور کنید مدیر شبکه ای را که باید کلی سروکله بزند برای کنداکتور برنامه های ورزشی و بعد سریال و تله فیلم. طبیعی است که چنین مدیری وقت دیدن مستندها را ندارد و در نهایت زیردستانش هستند که سانسورهای عجیب و غریبی را بر کار وارد میکنند.