یک مجری با سابقه برنامه‌های خانوادگی تلویزیون، بازگشت به سبک زندگی گذشته را راهکاری برای داشتن یک جامعه ایده‌آل می‌داند.
سوره سینما- سارا کنعانی: هرمز شجاعی مهر، نزدیک به دو دهه است که اجرای برنامه تلویزیونی «خانواده» را بر عهده دارد. او که مدیر مسوول نشریه «خانواده سبز» نیز هست در طول این سال‌ها، گام های زیادی را در جهت شناسایی و معرفی یک خانواده ایرانی ایده‌آل و در نتیجه یک جامعه مطلوب برداشته است. با او درباره موضوع «سبک زندگی» همصبحت شدیم و دانستیم نسخه ای که او برای بهره مندی از یک جامعه ایرانی و اسلامی می‌پیچد، زنده کردن عادت‌های نسل قبل و بازگشت به قواعدی است که چند نسل پیش از ما به آن پایبند بوده‌اند.
به عنوان کسی که سال‌ها با خانواده های ایرانی و سبک های زندگی گوناگون سروکار داشته، بگویید مفهومی مثل «سبک زندگی» تا چه حد مانند یک فرمول کارشناسی شده در میان مردم جامعه جریان پیدا کرده است؟
هرمز شجاعی‌مهر: اجازه دهید با ذکر یک مثال به سوال شما پاسخ بدهم. برنامه تلویزیونی «خانواده» در چند وقت اخیر سلسله برنامه هایی را درباره موضوع ازدواج پیگیری می‌کند. ما به این امر مهم می پردازیم که یک ازدواج چگونه می تواند پایدار باشد و زوج، طبق چه فرمولی می‌توانند به زندگی عاشقانه خود ادامه بدهند. کارشناس برنامه می‌گوید این حق مسلم همه جوانان است که یکدیگر را ببینند، بسنجند، به یکدیگر علاقمند و بعد عاشق شوند. متأسفانه هیچ روش منطقی، علمی و درستی در این زمینه نوشته نشده و همه چیز به صورت باری به هر جهت و در اثر گذشت روزگار به وجود آمده است. هیچ پایه و اساس محکمی وجود ندارد و ما با طلاق های بی شماری مواجه هستیم که زنگ خطر را به صدا در می آورد و مثل آتشی که در دل جامعه افتاده باشد دارد آن را از بین می برد. وقتی به گذشته می نگریم، چنین اتفاقاتی را در سطح محدودتری شاهد هستیم و می بینیم خانواده هایی که با اتکا بر باورهای مذهبی و ملی خود ازدواج کرده اند، زندگی‌شان پایداری بیشتری داشت. آیا این به آن معنا نیست که سبک زندگی ما در گذشته های نه چندان دور صحیح تر بوده است؟
به نظر شما چه راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد؟
ما هم باید با باورهای قلبی خودمان روزگارمان را جلو ببریم. این مباحثی که در سوال قبلی به آن اشاره کردم خیلی جالب بود و من شخصا تحت تأثیر آن قرار گرفتم. کارشناس برنامه مثال‌هایی می زد که خود من وقتی به آنها فکر می کردم قانع می شدم. پس زمینه بسیاری از ازدواج هایی که به طلاق منجر شده، ارتباط هایی بر مبنای عشق با یک نگاه بوده و شروع ماجرای آنان خارج از محیط خانواده صورت گرفته است. اغلب، زیبایی ظاهری معیار این جوانان واقع شده و مسائل عمقی تر، اهمیتی پیدا نکرده است. هم کفو بودن و هم طبقه بودن زوج، باورهای دینی و تربیتی آنان و … از طریق خانواده می تواند مورد بررسی قرار بگیرد. شیوه انتخاب همسر و روش شروع یک زندگی، چیزی است که دارد ما را به قهقرا می‌برد و تا زمانی که این موضوع را اصلاح نکنیم از یک زندگی پایدار بهره مند نمی‌شویم. مجموعه صحبت هایی که مطرح کردم در بحث سبک زندگی ایرانی و اسلامی می گنجد و من معتقدم با بازگشت به عادت‌های گذشته و قوانین تثبیت شده ای که پدران و مادران ما به آن پایبند بودند (برخلاف چیزی که ممکن است برخی تصور کنند) می‌توان به حالت ایده آل ایرانی و اسلامی زندگی دست پیدا کرد.
برنامه «خانواده» در گذشته سریال‌هایی را پخش می‌کرد. چرا مدتی است این بخش از برنامه حذف شده؟
بله، مجموعه حرف هایی که در طول دو ساعت برنامه مطرح می شد، در بخش نمایشی برنامه ما که آخرین بخش آن هم بود، به تصویر کشیده می شد. چند سالی است سریال از برنامه حذف شده و من از این موضوع خیلی متأسفم و همواره وجود آن را موثر دانسته ام، اما در سال‌های اخیر از هر شبکه ای چند سریال روتین پخش می شود و ممکن است سریال برنامه خانواده دیگر آن جذابیت سال های گذشته و دهه ۷۰ را نداشته باشد. روی هم رفته اما تأثیر نمایش بسیار بیشتر از گفت و گو و بحث های کارشناسی است.
[1]
یکی دیگر از بخش های برنامه «خانواده» بخش آشپزی است که به گمانم در جست و جوی چیزی فراتر از آموزش دادن چند غذا برای ناهار و شام است. گویی شما به دنبال این هستید که به یاد خانواده های امروزی بیاندازید که زنگ زدن به رستوران و سفارش دادن غذا باید یک اتفاق هفتگی یا ماهانه باشد و نه یک عادت روتین.
شما به نکته خیلی خوبی اشاره داشتید. قسمت های آشپزی در برنامه برای ما یک هدف فرامتنی عمدی در بر دارد؛ ما می خواهیم به مردم آموزش بدهیم که چطور می‌شود با یک درآمد متوسط و کم، در خانه غذایی درست کرد که هم ساده و به صرفه باشد و هم تازه و جذاب. این خود یک رجعت به گذشته است، چون وقتی غذا در خانه درست شود، حتما سفره ای هم برای آن پهن می شود و افراد خانه را دور هم جمع می کند. به نظر من بلای فست فود در جامعه امروز مردم را بیچاره کرده است! الان در همه جای دنیا مردم به سمت طبخ غذا در زمان طولانی تر در منزل بازگشته اند، فهمیده‌اند زیباترین بخش زندگی همین زمان های روتین غذا خوردن در کنار یکدیگر است. ما در آشپزخانه سیمای خانواده تلاش داریم با ساده‌ترین مواد طبخ غذاهای خوب و خوشمزه ای را یاد بدهیم که منجر به همدلی بیشتر بین اعضای یک خانه بشود.
شما سریال‌ها را دنبال می‌کنید؟ ممکن است به یک نمونه به عنوان نشان دهنده سبک زندگی ایرانی و اسلامی اشاره کنید؟
راستش را بخواهید چندان فرصت نمی کنم، مگر اینکه همسرم سریالی را دنبال و آن را به من معرفی کند. رسیدگی به امور مجله «خانواده سبز» هم به شکل عجیبی وقت مرا پر کرده و بیراه نیست اگر بگویم بیشترین زمان را صرف خواندن مطالب مختلف می‌کنم. البته خدا را شکر همیشه مخاطب خود را داشته‌ایم و چیزی که باعث موفقیت ما شده صداقت بوده است. ما بر اساس نیازی که مردم داشتند با آنان صادقانه صحبت کردیم. صداقت یکی از مولفه‌های مهم برخورداری از زندگی درست و ایده آل است که امیدوارم روز به روز در میان مردم ما بیشتر شود.
حرفی باقی مانده که بخواهید عنوان کنید؟
دلم می‌خواهد این جمله را روزی با فریاد به همه مردم بگویم. اساس خلقت خداوند بر مبنای عشق است. خداوند بشر را به صورت زن و مرد آفرید تا عاشق یکدیگر بشوند. در اینجا مقصود من عشق زمینی است. ما بر اساس وظیفه مان زندگی می کنیم و شاید بتوان گفت اغلب عشق را فراموش کرده‌ایم. ارتباط برقرار کردن، غذا خوردن و هر رفتاری که از ما سر می‌زند بر اساس وظیفه ماست و نه احساس ما. این درست نیست. جای عشق خالی مانده و ای کاش قبول کنیم شروع یک زندگی ایرانی و اسلامی با عشق، ممکن می‌شود.