از بین رفتن قناعت، افزایش مصرف‌گرایی، توقعات نابجا از جوانان و دیدگاه‌های نادرست نسبت به اشتغال زنان از مهمترین موانع پیش روی ازدواج جوانان است.
به گزارش سوره سینما [1] سی و هفتمین نشست فیلمسازان جوان سینمای انقلاب اسلامی، با بررسی سوژه‌های فیلمسازی با موضوع ازدواج آسان و نمایش مستند «به همین سادگی» به کارگردانی مسعود کارگر، و با حضور خانم فاطمه احتسابی روانشناس و مدرس دانشگاه و حسین مروتی، فعال فرهنگی و پژوهشگر خانواده و جمعیت‌شناسی در محل حسینیه هنر برگزار شد.
فردگرایی در سال‌های ابتدایی انقلاب معنا نداشت
سرکار خانم «فاطمه احتسابی» در ابتدای صحبت‌های خود، پیرامون مستند توضیح داد: «ما امروز در دهه‌ی چهارم انقلاب با مشکلی مواجه شدیم که فردیت را در زندگی ما تقویت می‌کند. مستندی که دیدیم ما را به یاد فضای سال‌های ابتدایی انقلاب می‌انداخت که فردیت در آن زمان معنا نداشت. فردگرایی یعنی فقط خودم. متاسفانه در رسانه‌ها مدام پمپاژ می‌کنند که فقط خودت.»
در ادامه‌ی این بحث، «حسین مروتی» با اشاره به قسمت‌هایی از مستند «به همین سادگی»، از خانم احتسابی پرسید: «در مستند راهکاری برای ازدواج آسان ارائه می شود. در حالی که آمارها نشان می‌دهد از سال ۹۰، تعداد ازدواج‌ها رو به کاهش است. آیا واقعا با ترویج ازدواج آسان آمار ازدواج افزایش می یابد؟»
وظیفه‌ی رسانه‌ها ذائقه‌سازی است
«فاطمه احتسابی» در پاسخ به این سوال اظهار داشت: «ازدواج آسان یک فرایند است نه یک راه حل. ازدواج آسان مجموعه‌ای از تفکرات و تعاملات است که باید در ذهن‌ها ایجاد شود. ما تا زمانی که فضای تشریفات و تنوع طلبی را در ذهن افراد نشکنیم، ازدواج ساده معنایی ندارد. این ذائقه‌سازی وظیفه‌ی رسانه است. وقتی شما در تلویزیون جوانی را نشان می دهی که از تنیس برگشته و قهوه آماده می‌کند و روی مبل می‌نشیند، چه نوع سبک زندگی را در اذهان ایجاد می‌کنی؟ حالا از آن طرف برای ساده‌زیستی تصاویر بسیار بد را نشان می دهیم و القا می‌کنیم که ساده‌زیستی یعنی بدبختی. باید ابتدا ذائقه‌سازی کرد. در ذهن جوان این است که من در ازدواج دنبال آرامشم و اگر پول نداشته باشم به این آرامش نمی‌رسم. این تفکر غلط است. چرا که پول موجب آسایش می‌شود نه آرامش. آسایش وابسته به تجهیزات است، ولی آرامش به قلب و عواطف ارتباط دارد. جوان‌ها نحوه‌ی گفتگو با همسرشان را بلد نیستند. فرد تمام بار مشکلات زندگی را با حرف‌های نادرست به همسر منتقل می‌کند و آرامش را به هم می‌زند. این ربطی به مشکلات مالی ندارد. عدم تسلط بر تکنیک‌های ارتباطی مشکلات فراوانی را ایجاد کرده و باید این را آموزش داد.»
«تنهایی لیلا» بعضاً در فضای فمنیسم قرار داشت
خانم احتسابی در پاسخ به این سوال که در گذشته هم آموزشی به افراد داده نمی‌شد، اما آمار طلاق پایین‌تر بود، عنوان کرد: «در نسل گذشته به صورت فطری و طبیعی علم سازگاری و مدارا در افراد وجود داشته است. این علم نیازی به دروس دانشگاهی ندارد. در وجود ما هم این علم فطری هست. اما در کنارش پمپاژ فردگرایی و تساوی طلبی توسط رسانه‌ها هم به‌وجود آمده است. در سریال «تنهایی لیلا» فضا خیلی قشنگ است، ولی عمدتاً خانم‌ها در این فیلم مورد ظلم قرار می‌گیرند. این نشان می‌دهد که مردان ایرانی چقدر زورگو هستند و این فیلم ناخودآگاه در فضای فمنیسم قرار می‌گیرد. در نسل امروز، ما با آموزش‌هایی که می‌دهیم، باید پمپاژ رسانه‌ای را بی‌اثر کنیم. یکی از دختران نخبه‌ی دانشگاه تهران مهریه‌اش یک کتاب بود. تمام اطرافیان در روز عقد گفتند که با این مهریه شأن خانواده رعایت نشد و داماد پررو می شود، اما این دختر سکه و پول را در شأن خود نمی‌داند. ما به یک بازسازی فکری نیازمندیم.»
«مهارت‌های زندگی»، در آموزش عالی یک درس جنبی است
این روانشناس و مدرس دانشگاه در ادامه به ارائه‌ی راهکار برای عوض کردن سنت‌های غلط پرداخت: «جامعه‌ی ما از فضای سنت به سمت مدرنیته حرکت می‌کند و این اجتناب‌ناپذیر است. ولی ما باید مراقب باشیم تفکرات درست ما تغییر نکند. در قدیم مادربزرگ‌ها و مادرها فرزندانشان را با نحوه‌ی درست زندگی کردن آشنا می‌کردند. ما هم باید از هفت سالگی این آموزش را شروع کنیم. در ژاپن از همان ابتدای ورود دانش‌آموزان به مدرسه، واحد درسی درست زندگی کردن آموزش داده می‌شود. این وظیفه‌ی آموزش و پرورش است. متأسفانه در کشور ما، همواره درس مهارت‌های زندگی درسی است که توسط یک نیروی مازاد در مدارس تدریس می‌شود. از مقطع راهنمایی دختر و پسر وارد بلوغ جنسی و جسمی می‌شوند. ما باید والدین و اولیای مدرسه را آموزش دهیم که چگونه با نوجوانان خود در سنین حساس بلوغ رفتار کنند.»
چهار سؤال مهم که والدین باید در هر لحظه جوابش را بدانند
خانم «فاطمه احتسابی» در ادامه افزود: «خویشتن داری بحث بسیار مهمی است. ما باید با پر کردن اوقات فراغت و کشاندن جوان به محیط‌های کاری، نگذاریم فکر او به انحراف کشیده شود. بیکاری قطعاً فساد به بار می‌آورد. تعداد زیادی از پدرها و مادرها در جامعه‌ی ما با این موضوعات بیگانه هستند. به عنوان مثال نوع تغذیه و نوع رختخواب یک نوجوان با یک فرد ۲۵ ساله زمین تا آسمان متفاوت است. الآن والدین ما بچه را رها می‌کنند. درحالی‌که پدرها و مادرها باید بتوانند به این چهار سؤال در مورد فرزندشان تا ۲۰ سالگی پاسخ دهند. کجاست؟ با چه کسی است؟ چه زمانی رفته و چه زمانی برمی‌گردد؟ چه کار می‌کند؟
متأسفانه والدین جواب خیلی از این‌سؤال‌ها را در بیشتر مواقع نمی‌دانند. ما متأسفانه در کنترل فضای مجازی فرزندانمان هم ناتوان هستیم. در آلمان بچه‌ها در روز فقط دو ساعت و آن هم کنترل شده وارد فضای اینترنت می‌شوند. اما پدرها و مادرها در کشور ما به راحتی موبایل و تبلت را بدون هیچ کنترل و نظارتی در اختیار بچه‌هایشان قرار می‌دهند.»
حدیثی مهم از امام محمد باقر(ع) پیرامون نحوه‌ی تربیت فرزندان
سرکار خانم «فاطمه احتسابی» در ادامه حدیث بسیار مهمی از امام محمد باقر(ع) را بیان کردند: «ما در مقطع نوجوانی باید خویشتن‌داری و حریم‌شناسی را به فرزندانمان آموزش دهیم. امام باقر(ع) دوره‌های زندگی انسان را به ۳ دسته تقسیم بندی می‌کنند که درست‌ترین تقسیم‌بندی همین است. هفت سال اول کودک نیاز به بازی و تأمین عاطفه از سوی والدین دارد و آموزش مستقیم نباید به او داده شود. اما در هفت سال دوم کودک بسیار اطاعت‌پذیر است. آموزش اعتقادات باید در این دوره انجام گیرد. ما اهمیت این دوره را درک نکردیم. در هفت سال سوم هم باید آموزش‌های پیچیده‌تر به جوان داده شود.»
عاقبت صحبت‌های یک نماینده مجلس در مورد روابط دختر و پسر
روانشناس برجسته‌ی کشور، در ادامه‌ی صحبت‌هایش به بیان خاطره‌ای جالب پرداخت: « یکی از نمایندگان زن مجلس دوره‌ی ششم، سال‌ها پیش در دانشگاه تهران سخنرانی داشت. موضوع صحبت این نماینده این بود که دخترها و پسرها باید در ارتباطات خود آزاد باشند و کسی نباید به آن‌ها گیر بدهد. بعد از مراسم یکی از پسرهایی که با صحبت‌های این خانم مخالف بود، آدرس منزل این نماینده را پیدا کرد و به سراغ او رفت و از این خانم درخواست کرد که اجازه دهد با دخترش به رستوران برود. اگر این خانم حرف‌هایی که در دانشگاه زده بود را قبول داشت، باید اجازه می‌داد که دخترش با این آقا پسر به رستوران برود. اما کار به جایی کشید که این نماینده در پشت تریبون مجلس گفت غلط کردم!»
اصلی‌ترین موانع ازدواج آسان
خانم «فاطمه احتسابی» در پایان صحبت‌های خود اصلی‌ترین موانع ازدواج آسان را این‌گونه برشمرد: «تفکر غلط خانواده‌ها یکی از اصلی‌ترین موانع ازدواج است. مثلا خانواده‌ها فکر می‌کنند ازدواج مانع ادامه تحصیل است. من خودم نزدیک به ۱۰ سال با داشتن فرزند ادامه تحصیل هم دادم. همراهی همسر در این زمینه بسیار مهم است. مانع بعدی شغل است. در قدیم پدر دختر خودش دست خواستگار را می‌گرفت و به او کمک می‌کرد. می‌شود فهمید که چه کسی اهل کار کردن است. متأسفانه در جامعه‌ی امروز ما توقع خانواده ها از دارایی‌های مرد جوان بالا رفته است. در دنیای مدرنیته هیچ کس به داشته‌هایش راضی نیست و دوست دارد بیشتر داشته باشد که این تفکر بسیار غلط و آسیب‌زننده است. متأسفانه قناعت در بین خانواده‌های ما از بین رفته و مصرف‌گرایی رواج دارد.»
از موانع مهم ازدواج، تفکر اشتغال‌گرای خانم‌هاست
وی در ادامه افزود: «مانع بعدی نوع تفکر اشتغال‌گرای خانم‌هاست. فمنیست‌های جامعه‌ی ما این تفکر را ایجاد کردند. رکن یک خانه بر اساس حضور مادر شکل می‌گیرد. این داستان همیشه برای من جذاب بوده. روزی سلمان فارسی در خانه‌ی حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) بودند. حضرت زهرا مشغول انجام کاری بودند و امام حسین(ع) که در آن زمان شش سال داشتند شروع به گریه کردن می‌کنند. جناب سلمان از حضرت زهرا(س) اجازه می‌خواهند که کودک را ساکت کنند. حضرت زهرا به ایشان می‌فرمایند که من برای انجام این کار اولی‌تر هستم. این داستان بسیار آموزنده است. کودکان تا دوسالگی نیاز بسیار شدیدی به حضور مادر دارند. اما متأسفانه خانم‌ها به بهانه‌ی اشتغال فرزندان خود را به مهدکودک‌ها می‌سپارند.