مدیر عامل مؤسسه فرهنگی هنری شاهد با اشاره به بستر مناسب ماه رمضان بر رشد معنوی، مجموعههای تلویزیونی را در رشد اخلاق عمومی جامعه مؤثر دانست.
سوره سینما: ناصر دهقانی مدیر عامل مؤسسه فرهنگی-هنری شاهد با اشاره به حال و هوای مذهبی ماه رمضان درباره ویژگیهای مجموعههای تاثیرگذار این ماه با خبرنگار سوره سینما صحبت کرد.
به نظر شما مهمترین رویکردی که سازندگان مجموعههای مناسبتی ماه رمضان در ساخت این آثار باید در پیش بگیرند، چیست؟
ناصر دهقانی: مهمترین ویژگی کارهای مناسبتی ماه رمضان این است که بیننده زیادی دارند. همانطور که میدانیم مهمترین دغدغه تولیدکنندگان محصولات سینما و تلویزیون نیز این است که اثرشان دیده شود. اینکه سازندگان مجموعههای مناسبتی، از این سفره گسترده و طیف عظیم مخاطب که در ماه رمضان تماشاگر ثابت آثار تلویزیونی هستند چه بهرهای میبرند و چه اندازه این فرصت را غنیمت میشمرند جای بحث دارد.
تماشاگر از این مجموعههای مناسبتی چه انتظاری دارد؟
مردم وقت میگذارند و زمانی را پای تلویزیون صرف میکنند بنابراین حق دارند که داستانها و دغدغههای زندگی روزمره خود را در این قصهها ببینند. قصه سریالهای ماه رمضان نباید انتزاعی و با زندگی مردم بیگانه باشد. تماشاگر اگر با داستان همذات پنداری نکند دیگر سریال را دنبال نمیکند. البته یادمان باشد توجه بیش از حد به مسائل روزمره اثر را به ابتذال میکشاند. علاوه بر این نکته سازندگان این آثار باید توجه کنند که داستان همراه با ارزشهای متعالی و اخلاقی باشد. مردم بتوانند حداقل استفاده معنوی را از این مجموعه ها داشته باشند.یک محصول فرهنگی ضمن رعایت جنبههای سرگرمکننده و هنری وظیفه اخلاقی نیز بر عهده دارد. بیش از حد صحبت کردن از ارزشها و نصیحت کردن سطحی فایده ندارد و نتیجه عکس میدهد.
باتوجه به اینکه مردم در این ماه حال و هوای خاص معنوی را تجربه میکنند و زمینه برای اثرگذاری معنوی مهیاست آیا میتوانیم با ساخت این مجموعههای مناسبتی تأثیرات پایدار اخلاقی بر جامعه بگذاریم و سطح اخلاق عمومی را در جامعه گسترش دهیم و یا عادتهای ناپسند اجتماعی یا اخلاقی را تا حدی کم کنیم؟
قطعا مهمترین توقعی که از مجموعههای مناسبتی میتوان داشت همین است. اگر دقت کنید میبینید که آمارها نشان میدهد که در ماه رمضان دعواها و نزاعهای خیابانی یا دیگر آسیبهای اجتماعی کاهش پیدا میکند یعنی مردم به خاطر تجربه حال و هوای معنوی ماه رمضان زمینه برای ارتباط قویتر با خداوند را دارند و به سمت اخلاقیات گرایش دارند. از این فرصت باید استفاده کرد. سریالها با بهرهگیری از قصههای متناسب میتوانند ذهن و قلب تماشاگر را تحت تأثیر قرار دهند و در جهت تحکیم رابطه مردم با ارزشهای اخلاقی بکوشند.
آیا این اتفاق در سالهای گذشته افتاده است؟
نه چندان. اکثر مجموعههای تلویزیونی در ماه رمضان بیشر به جنبههای سرگرمی و خنداندن تماشاگر بسنده کردهاند. این محصولات را فقط چشم میبیند نه عقل و دل. آثاری که نتوانند با درک و شعور مخاطب ارتباط برقرار کنند آثاری سطحی خواهند بود.
توجه نکردن به مسائل فنی و هنری، سرهم بندی کردن و عجله در ساخت مجموعههایی که قرار است تأثیر معنوی بر مخاطب داشته باشند یکی از دلایل ضعف این مجموعههاست. با چنین پدیدهای روبهرو بودهاید؟
بله. توجه نکردن به جنبههای ساختاری، مباحث فنی و هنری یعنی سوزاندن سوژه و هدر دادن هزینه های مادی و معنوی. در این روزها شاهد پخش سریالی از تلویزیون هستیم که در نازلترین سطح کیفی قرار دارد. واقعا چنین نمونههایی عین هدر دادن وقت مردم و هزینه تولید است. نه قصه نه شخصیت پردازی نه ساختار نه بازیگری هیچ چیز حرفهای و قابل قبول نیست.
شما در مجموعه «شوق پرواز» به عنوان مدیر پروژه، نمونه خوبی از تأثیرگذاری یک مجموعه تلویزیونی بر روحیات اخلاقی و ملی مردم را ارائه کردید. از مؤلفههایی که برای دستیابی به این نتیجه برایتان مهم بود بگویید.
نکاتی که در موفق شدن یک مجموعه عنوان کردم در «شوق پرواز» رعایت شد. ما سعی کردیم هم داستان خوب تعریف کنیم هم به لحاظ ساختاری و تأثیرات معنوی بر مخاطب موفق عمل کنیم. ماده اولیه در داستانپردازی «شوق پرواز» بسیار مرغوب بود. داستان زندگی یک شهید متخصص و والا مقام. حضرت امام(ره) فرمودند جنگ برای ما گنج بود. ما نیز سعی کردیم از شخصیتی جنگی، طلاهایی را استخراج کنیم که به فایده همه بیاید. دوستان زیادی درباره شهدا فیلم یا سریال میسازند اما مردم هیچ خاطرهای از پخش آنها ندارند و آنها را به خاطر نمیآورند. هم در ارائه مفاهیم مورد نظر هم در کیفیت فرآوری آن باید نهایت دقت را به کار برد.
شما در مجموعه «شوق پرواز» به لحاظ ساختاری و فنی چه میزان حساسیت به خرج دادید؟
برایمان مهم بود که بهترین عوامل را انتخاب کنیم. بهترین بازیگر را برای اجرای نقش شهید بابایی انتخاب کردیم. بازیگرانی با کمترین حاشیه انتخاب شدند. از ابتدا تا انتهای پروسه تولید مجید مجیدی که از سینماگران درجه یک سینماست همراه گروه بود و به عنوان مشاور هنری به ما کمک میکرد. در فیلمنامهنویسی آدمهای درجه یک فعالیت میکردند. مطمئنا برای اینکه یک اثر بتواند با تأثیر اخلاقی و ارزشی همراه باشد همه چیز باید در حالت حرفهای انجام شود و ما در این مجموعه بر همین اساس عمل کردیم.
بخشی از موفقیت این مجموعه به همراهی روح آن شهید بزرگوار نیز برمیگردد.
بله. دو یا سه بار پروسه تولید در آغاز متوقف شد و هم گروه و هم خانواده آن شهید بر این عقیده بودند که شهید بابایی مایل به این کار نیستند اما در نهایت به طرز غریبی همه موانع تولید با همراهی روح شهید بابایی برطرف شد. البته اخلاص همه عوامل گروه تولید در این موفقیت سهیم بود.
گفتگو: زینب عسکری