سوره سینما [1]– این روزها پررنگ‌ترین بحث فرهنگی کشور برگزاری نمایشگاه کتاب است و استقبال بالای مردم از آن. در بین گونه‌های مختلف کتب موجود در نمایشگاه اما همواره کتاب‌های سینمایی هم تعداد قابل توجهی از کتاب‌های عرضه شده را تشکیل می‌دهند و هم مخاطبان خاص خود را دارند. از این رو به سراغ برخی از منتقدان سینما رفتیم تا کتاب‌های پیشنهادی خود برای خرید از نمایشگاه را در اختیار مخاطبان «سوره سینما» قرار دهند:
آرش خوشخو، منتقد سینما و سردبیر روزنامه هفت صبح در مورد کتاب‌های پیشنهادیش برای مطالعه علاقمندان مطالعات سینمایی می‌گوید: «تاریخ سینما»(انتشارات پاپیروس) نوشته اریک رود به دلیل اینکه تاریخ سینما را به لحاظ اجتماعی پوشش می‌دهد. «سینما به روایت هیچکاک»(انتشارات سروش) نیز یک اقیانوس بی‌پایان است که هنوز هم خواندن آن برای علاقمندان به سینما شیرین است.
«فیلم به عنوان فیلم»(انتشارات خجسته) نوشته و. ف. پرکینز روش درست تحلیل فیلم را به خوبی معرفی میکند. «رویا آمریکایی، کابوس آمریکایی» نوشته میشل سیوتا هم تمام مفاهیم پنهان سینما را پشت سرهم ردیف کرده است و شما با خواندن آن دیگر با دیدن یک فیلم آمریکایی نه خیلی ذوق زده می‌شوید و نه خیلی تعجب می‌کنید.
محمد تقی فهیم از منتقدان قدیمی سینما نیز سه کتاب را برای خرید از نمایشگاه پیشنهاد می‌دهد: «معماری درام»(نشر ساقی) ترجمه امیر راکعی برای درک ویژگی‌ها و عناصر درام کتاب بسیار خوب و کاربردی است.
«مقدمه‌ای بر نظریه فیلم»(انتشارات سوره مهر) ترجمه احسان نوروزی به لحاظ تئوری به فیلم و سینما پرداخته است و در این زمینه نظریه‌پردازی کرده است. «تعمق در فیلم»(انتشارات ساقی) نوشته پیتر لمان و ویلیام لور و با ترجمه ی حمیدرضا احمدی لاری هم به خوبی چگونه فیلم دیدن و نفوذ به عمق مفاهیم فیلم را آموزش می‌دهد.
امیر قادری، منتقد سینما و سردبیر سایت کافه سینما هم ابتدا سری کتاب‌های کافه کتاب را برای خرید معرفی میکند و می‌گوید: «هنر سینما» نوشته دیوید بوردول نیز کتابی مرجع و نسبتاًً جدید در حوزه سینماست. «داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامه نویسی» نوشته رابرت مک‌کی از انتشارات هرمس هم یکی از بهترین کتاب‌ها در حوزه فیلمنامه‌نویسی است که می‌تواند برخی از کمبودهای سینمای ایران در حوزه درام و قهرمان را رفع کند.
«فیلم به عنوان فیلم» نوشته و. ف. پرکینز هم با اینکه اثری تقریباً قدیمی است ولی به لحاظ تحلیل سینمایی و ارزش‌گذاری در سینما خاص‌ترین و پیشروترین کتابی است که من در حوزه نظریه‌پردازی سینما خوانده‌ام. خواندن کتاب‌های جوزف کمبل را هم توصیه می‌کنم. با وجود آن که در حوزه اسطوره‌شناسی است ولی جزو آثار مهمی است که علاقمندان درک و اجرای هنری باید مطالعه کنند.
محمد امین نوروزی از منتقدان سینما نیز می‌گوید: «ماهیت تکنولوژی و هنر تکنولوژیک: نظری به تکنولوژی اطلاعات» از نوشته‌های محمد مددپور از انتشارات سوره‌مهر را اگر کتاب ایینه جادو مرتضی اوینی را خوانده‌اید و علاقمند هستید بیشتر بدانید ماهیت تکنولوژیک و ماهیت سینمایی که اوینی بارها بدان اشاره میکند چیست حتما بخوانید. مرحوم مددپور در این کتاب با نقد و بررسی تفکرحسابگرانه دکارتی شروع میکند و به تشریح و تببین مفهوم گشتل در اندیشه مارتین هایدگر می پردازد. برای فهم این کتاب نیازمند دانستن مقدماتی از تاریخ تفکر غرب هستید. کتاب فوق را حتما چندبار بخوانید.
«حکمت معنوی و ساحت هنر» کتاب دیگر محمد مددپور هم گنجی گرانبهاست که واقعا مغفول مانده است. سید شهیدان اهل قلم توصیه خواندن این کتاب را به دوستان خود می‌کرد. کتاب حکمت معنوی و ساحت هنر گنجینه‌ای گرانبها برای تامل و تفکر در باب ماهیت هنر و چیستی هنر خصوصا از منظر حکمت انسی و عرفانی از دوران باستان تا به امروز است.
«عناصر سینما» نوشته‌ی استیفن شارپ هم مناسب تمامی علاقمندان سینما از جمله منتقدان و کارگردانان می‌تواند باشد. در هر فصل کتاب یک تکنینک و عناصر زیبایی‌شناسی سینمایی را شرح و توضیح می‌دهد و در هر فصل با مثالهایی مصور و به شکل نما به نما به تحلیل پلان‌های فیلم‌های مطرح تاریخ سینما می‌پردازد.
به جز این‌ها اما آنهایی که می خواهند فیلمنامه‌نویسی یاد بگیرند حتما دوکتاب رابرت مکی و سید فیلد را می‌خوانند، اما کتاب سومی که بنظرم خواندنش برای تمامی علاقمندان فیلمنامه‌نویسی واجب است، کتاب «بوطیقای ارسطو برای فیلم نامه‌نویسان» نوشته مایکل تی یرنو از انتشارات ساقی است.
سعید مستغاثی منتقد سینما و رئیس سابق انجمن منتقدان نیز سه کتاب از ابوالحسن علوی‌طباطبایی را برای خواندن پیشنهاد می‌دهد: «سینما و آخرالزمان» از نشر موعود در ارتباط با ناگفته‌های سینمای جهان حرف‌های بسیاری دارد.
«محمد رسول‌الله(ص) و مبارزان مسلمان بر پرده سینما» از انتشارات بنیاد سینمایی فارابی که به معرفی فیلم های ساخته شده مرتبط با پیامبر اعظم (ص) و تاریخ اسلام و مبارزان مسلمان می‌پردازد. «نیمه پنهان ۲۷: افسانه سازان هولوکاست» از انتشارات کیهان که نگاه جدیدی به موضوع هولوکاست و همچنین مسائل آخر الزمانی دارد.
طهماسب صلح‌جو نیز در پاسخ به کتاب‌های پیشنهادیش برای خرید از نمایشگاه کتاب تنها به معرفی مجموعه کتاب‌های فیلم شناخت اثر عباس بهارلو از نشر قطره کفایت میکند و می‌گوید: هرکس به سینمای ایران علاقمند است باید یک دوره از این کتاب‌ها را بخواند و داشته باشد.
مهدی آذرپندار منتقد سینما، فیلمنامه‌نویس و عضو سابق شورای فیلمنامه صداوسیما هم در پاسخ به کتب پیشنهادیش برای علاقمندان سینما می‌گوید: با خواندن «داستان» رابرت مک‌کی می‌توانید کاملا پاسخ این سوال را بیابید: چرا هالیوود از سینمای اروپا و سینمای ایران فرسنگ ها پیشروتر است؟
سه‌گانه‌ی «آینه جادو»ی مرتضی آوینی را هم پیشنهاد می‌کنم، چرا که وقتی نسلی از سینمایی‌نویسان فعلی به زبان آوینی تکلم می‌کنند و وقتی برنده سیمرغ بهترین فیلم جشنواره اخیر فجر شناخت خود از سینما را مرهون آوینی می‌داند، به نظر ضروری است که نقدها و مقالات متین و صریح و عمیق او را یکبار بی‌واسطه و بدون دخالت شنیده‌های طیف‌های مختلف علاقمندانش تجربه کنیم.
«تئوری های اساسی فیلم» هم اگر حوصله خواندن کتاب‌های کمی عمیق‌تر را دارید می‌تواند ابعادی از ماهیت سینما و تصویر را برای شما ترسیم کند که احتمالا تا به حال به آن دقت نکرده‌اید.