دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم فجر تاکید کرد فیلمی که ممیزی داشته باشد در این دوره از جشنواره روی پرده نمیرود.
سوره سینما- زینب عسکری: محمدرضا عباسیان یکی از جوان ترین مدیرانی است که روی صندلی دبیری جشنواره فیلم فجر، مهمترین رویداد سینمایی ایران مینشیند. با توجه به شرایط بحرانی سینمای ایران در ماههایی که پشت سرگذاشتیم، قطعا او دوره دشواری پیش رو دارد. در این گفتگو محمدرضا عباسیان درباره برنامههایش برای برگزاری این رویداد سینمایی صحبت کرده است.
شما جزء جوانترین دبیران جشنواره فیلم فجر هستید. جشنواره فیلم فجر برای سینمای ایران حکم یک نمایشگاه را دارد که برترینهای سینمای ایران در آن به نمایش درمیآید. از مسئولیت برگزاری چنین رویداد فرهنگی برایمان صحبت کنید.
محمدرضا عباسیان: جشنواره فجر فیلم فجر مهمترین رویداد فرهنگی و هنری کشور است به این دلیل که سینما مهمترین و تأثیرگزارترین شاخه فرهنگی و هنری است. مهمترین دستاورد فرهنگی انقلاب اسلامی سینما بود و سینما پیشانی فرهنگ و هنر کشور به خصوص در عرصه بینالملل است. بنابراین با توجه به اهمیتی که سینما برای ما دارد جشنواره فجر که مهمترین رویداد سینمایی است میتواند مهمترین و تأثیرگزارترین اتفاق فرهنگی سال باشد. مسئولیت برگزاری چنین رویدادی در عین حال که افتخار بزرگی است دغدغهها و نگرانیهایی را هم با خود به همراه دارد. شخصا با توجه به اینکه بخش بخش سینمای ایران را ارزش تلقی میکنم امیدوارم که با این جشنواره بتوانیم به اشاعه فرهنگ انقلاب کمک کنیم.
در ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر حذف و اضافه کردن بخشهای مختلف جشنوراه جزء حقوق دبیر بوده و دبیران مختلف بخشهایی را اضافه یا حذف کردهاند. در این دوره شما نیز حذفیاتی را برای جشنواره سی و یکم در نظر گرفتید. منطق شما برای اعمال این تغییرات چه بود؟
البته شخص دبیر به تنهایی حق حذف و اضافه کردن ندارد. یک تیم کارشناسی دورههای گذشته را بررسی و تحلیل میکنند، لزوم و چرایی هر بخش را مورد بررسی قرار میدهند سپش تصمیم میگیرند. در این دوره نیز نشستهای متعددی در این باره با دوستان کارشناس داشتیم. ساعتها بحث کردیم. نهایتا به این نتیجه رسیدیم که در این دوره باید بیشتر حذف کنیم. سال گذشته جشنواره فیلم فجر ۵۰ جایزه را در بخشهای مختلف تعریف کرده بود. این تعداد جایزه برای جشنواره واقعا زیاد است. در دنیا معمولا بین ده تا پانزده جایزه برای چنین جشنوارههایی تعریف میشود. امسال تصمیم گرفتیم بخشهایی که وجودشان منطق جدی ندارد را حذف کنیم. به طور مثال سیمرغ فیلمنامه اقتباسی را حذف کردیم به این دلیل که مگر در ساال چند فیلمنامه اقتباسی تولید میکنیم که یک سیمرغ برای آن در نظر بگیریم. یا مثلا سیمرغ بهترین بازیگر فیلم اولی را هم حذف کردیم. یک بازیگر با سابقه صرف اینکه در یک فیلم اولی بازی کرده است نباید جایزه بگیرد. بهترین بازیگر در بخش مسابقه اصلی جایزه خود را خواهد گرفت. بخش خارج از مسابقه را هم حذف کردیم چون اساسا چنین عنوانی اصلا در دنیا مرسوم نیست.
صرف اینکه بخش خارج از مسابقه در جشنوارههای دنیا مرسوم نیست حذف کردن آن منطقی به نظر نمیرسد. در سالهای گذشته فیلمهایی از کارگردانان خوب سینما به دلایل مختلف از جمله ممیزی به بخش خارج از مسابقه میرفتند به همین دلیل بسیاری از مخاطبان و مردم بری دیدن فیلم این کارگردانها بخش خارج از مسابقه را گهگاه بیش از بخش مسابقه اصلی میدیدند.
اساسا فیلمی که ممیزی داشته باشد وارد جشنواره نمیشود.
ولی من فکر میکنم اینطور نیست. چون در سالهای گذشته میدیدیم که فیلمها با مسامحه به جشنواره راه پیدا میکردند اما در هنگام اکران عمومی دچار ممیزیهای متعدد میشدند. بنابراین مطلقا اینگونه نیست که فیلمی که ممیزی داشته بشاد اساسا وارد مسابقه نمیشود. کمااینکه سختگیریهای ممیزی خودشان را هنگام اکران عمومی نشان میدهند.
راجع به دورههای قبل صحبتی نمیکنم اما شخصا برای جشنواره سی و یکم این اطمینان را میدهم که فیلمها در اکران عمومی همان شرایطی را خواهند داشت که هنگام ورود به جشنواره فیلم فجر دارند. یعنی فیلمی در جشنواره فجر به نمایش در میآید پروانه نمایش برای اکران عموم هم دارد.
البته سال قبل هم این قول به کارگردانان داده شد اما عملی نشد و ما دیدیدم که فیلمهایی که در جشنواره به نمایش درآمدند موقع اکران عمومی دچار مشکل شدند.
ببینید من اعتقاد ندارم جشنواره فیلم فجر باید تمام تولیدات سینمای ایران را نمایش بدهد. جشنواره فجر جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است. فیلمهایی که در شأن انقلاب هستند در آن به نمایش در میآیند. اصرار ما این است که این فیلمها در بخش مسابقه به نمایش دربیایند. حالا ممکن است تعدادی از فیلمها هم ارزش فیلمهای بخش مسابقه باشند اما به دلایلی در بخش مسابقه به نمایش درنمی آیند. از جمله عضویت دستاندرکاران فیلم در بخشهای مختلف مسابقه مثل هیئت انتخاب یا داوری. یا ممکن است به درخواست تهیهکننده فیلمی مورد داوری قرار نگیرد. اما در همان بخش سودای سیمرغ در جدول نمایش قرار میگیرند و به نمایش در میآیند.
فیلمهایی که مشکل ممیزی دارند باید مشکل خود را حل کنند و پروانه نمایش خود را از وزارت ارشاد دریافت کنند. اما اینکه فیلمی مشکل ممیزی داشته بشاد اما وارد جشنواره بشود یا نشود به نظر هیئت انتخاب بستگی دارد. الزاما اینگونه نیست که همه فیلمهایی که مشکل ممیزی خود را حل کرده باشند در جشنواره به نمایش در می آیند. نگاه جشنواره سی و یکم کاملا متفاوت است با نگاه سیستم ممیزی وزارت ارشاد.
اگر این اتفاق رخ بدهد که فیلمها به لحاظ ممیزی شرایط یکسانی در جشنواره فجر و اکران عمومی داشته باشند در سال ۹۲ کارگردانان با شرایط بهتری هنگام اکران عمومی رو به رو خواهند شد و دیگر اینگونه نیست که فیلمهایشان بعد از جشنواره فجر با لیست عظیمی از ممیزی رو به رو شود.
وزارت ارشاد مشکلی ندارد. دوستانی که دنبال سناریوهای بر هم زننده هستند مشکل سازند. اگر بنا باشد کسانی سناریو برای برهم زدن نظم سینما به خاطر اختلافات سیاسی و حزبی ترتیب دهند این اتفاق می افتد و از دست کسی هم کاری ساخته نیست.
گفته میشود جشنواره امسال طیف متنوعی از کارگردانان را در خود ندارد. کسانی مثل مهرجویی، تقوایی، کیمیایی و غیره. تنوع جشنواره سی و یکم را به جهت دارا بودن طیف متنوعی از کارگردانان از هر نسل چطور ارزیابی می کنید؟
شأن همه فیلمسازان و پیشکسوتان به جای خود. پیشکسوتان اساتید ما هستند. اما نگاه ما در جشنواره سی و یکم فیلم خوب و کیفیت خوب است. در سالهای اخیر هم ثابت شه که اتفاقا جوانان دارند گوی سبقت را از پیشکسوتان میربایند و فیلمهایی میسازند که همه را متعجب میکند. دیروز یک فیلم اولی دیدم که هنوز تحت تأثیر آن هستم. ما مطمئنیم که امسال فیلمهای خیلی خوبی را به نمایش خواهیم گذاشت.
شما از احمدرضا درویش دعوت کردید که در جشنواره امسال حضور داشته باشند. این رفتار، رفتار پسندیدهای است که دبیر جشنواره پیگیر حضور فیلمهای خوب باشد. با فیلمسازان دیگر هم این رفتار را خواهید داشت؟
تنها فیلمی که از آن دعوت کردم که در جشنواره سی و یکم حضور داشته بشاد فیلم «روز رستاخیز» است. جدای از شأن و جایگاه حرفهای آقای درویش من بیشتر به خاطر محتوای این فیلم بود که با آقای درویش ملاقاتی داشتم و برای حضور فیلم «روز رستاخیز» در جشنواره فجر از ایشان دعوت کردم. محتوای این فیلم درباره عاشورا است و از آنجا که بند بند زندگی ما نشأت گرفته از نام امام حسین (ع) است علاقمند بودیم و هستیم که این فیلم به جشنواره سی و یکم رنگ و بوی عاشورایی بدهد. ایشان هم محبت کردند اعلام آمادگی کردند که اگر فیلم مراحل فنی را به اتمام برساند در جشنواره سی و یکم شرکت خواهد کرد. اما تا جایی که اطلاع دارم مراحل فنی فیلم هنوز ادامه دارد. کیفیت این اثر به خاطر بودجه و وقت زیادی که به آن اختصاص داده شده بسیار مهمتر از این است که با عجله وارد جشنواره سی و یکم شود. آقای درویش صاحب اختیار هستند که با صبر و حوصله مراحل فنی را پیش ببرند. درباره اینکه راجع به دیگر فیلمسازان هم همین شیوه را داشته باشم باید بگویم همین الان دبیرخانه در تلاش است و شرایط تولید فیلمها را پیگیری میکند.
واقعا پیگیر هستیم که اگر فیلمی مشکلی دارد ما از ابزارهایمان برای رفع مشکل استفاده کنیم که فیلم به جشنواره برسد. اما طبیعتا دبیر جشنواره نمیتواند مشخصا اصراری برای حضور یا عدم حضور یک فیلم در جشنواره داشته باشد چون ممکن است قضاوت صورت بگیرد که دبیر دارد از جایگاهش به نفع یک فیلم خاص استفاده میکند. برای همه فیلمها از طرف دبیرخانه تلاش صورت میگیرد که به جشنواره برسند. نه تنها امسال بلکه سالهای گذشته هم این تلاش وجود داشته است. سال گذشته مؤسسه رسانههای تصویری برگزار کننده جشنواره بود و مسئولیت دبیری جشنواره بر عهده ما نبود اما تلاش کردیم تا برای همه فیلمها راه ورود به جشنواره را فراهم کنیم. اما تکرار میکنم که فیلم «روز رستاخیز» کاملا استثنا است و تأکید میکنم که بنده از فیلم «روز رستاخیز» دعوت کردهام نه از شخص. شأن جناب درویش و جایگاهشان بسیار اجل اما فیلم و محتوای اثر برای ما بسیار مهم بوده است.
آمار دقیقی از فیلمهای شرکت کننده تا این لحظه در دست دارید؟
آمار دقیق خیر. اما تعداد آثار شرکت کننده بسیار بیش از انتظار و پیشبینی ما بوده است. چه در بخش بینالملل چه در بخش مستند و چه در بخش مسابقه سودای سیمرغ.
هیئت انتخاب با چه رویکردی در انتخاب آثار جلو خواهد رفت؟
شعار ما امسال کیفیت است. کیفیت محتوایی و کیفیت فنی اثر مهمترین گزینه ما است. جشنواره فجر جشنواره موضوعی نیست که یک موضوع خاص انتخابها را تشکیل دهد. جشنواره فجر برشی از سینمای سال ایران است. طبیعتا گونههای مختلف در جشنواره حضور دارند. تمام تلاشمان را میکنیم که بالاترین کیفیت را در برگزاری جشنواره دنبال کنیم. هیئت انتخاب بخش بینالملل کار خود را آغاز کرده است. هیئت انتخاب بخش مستند از هفته ینده آغاز به کار خوهد کرد. هیئت انتخاب سینمای ایران هم به محض اینکه تعداد آثار به حد نصاب برسد کارش را آغاز خواهد کرد. آخرین مهلت برای دریافت نسخه بازبینی فیلمها دوم دی ماه است. معمولا سازندگان تا آخرین روزها تحویل نسخه را به تعویق میاندازند تا کیفیت بهتری را تحویل بدهند.
سال گذشته مخاطبان از نظم حاکم بر برگزاری جشنواره بسیار راضی بودند. انتقادی که معمولا به دبیران جشنوارهها وارد است این است که از تجربیات دبیران گذشته استفاده نمیکنند. شما چقدر از تجربه محمد خزاعی استفاده کردید؟
سال گذشته برگزارکننده جشنواره فیلم فجر مؤسسه رسانههای تصویری بود. تجربیات و نقاط مثبت سال گذشته حتما مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ما جشنواره سال گذشته را آسیبشناسی کردیم و سعی داریم تا از نقاط قوت آن را با کیفیت بالاتری مورد استفاده قرار دهیم قطعا جشنواره سی و یکم با کیفیت بیشتری نسبت به سال گذشته برگزار خواهد شد
نتیجه نشستی که با مسئولین برج میلاد داشتید چه بود؟
نشست مقدماتی را با مدیریت برج میلاد برگزار کردیم. برج میلاد آمادگی دارد تا در اختیار جشنواره قرار بگیرد. در حال حاضر بحث مالی و عقد قرارداد در جریان است. قول مساعد برای دریافت تخفیف از طرف جناب شهردار دریافت کردهایم. به محض اینکه این دستور عملی شود قرارداد استفاده از برج میلاد در جشنواره فیلم فجر بسته خواهد شد.
از تیزر و پوستر جشنواره سی و یکم چه خبر؟
تیمی که مسئولیت هنری جشنواره را بر عهده دارند مشغول اتود کردن هستند و به زودی طرحهای نهایی تصویب خواهند شد.
هنوز معلوم نیست که برای چه کسانی بزرگداشت خواهید گرفت؟
لیست در حال نهایی شدن است. اهمیت این بخش آن است که کسانی برای بزرگداشت انتخاب شوند که اکثریت، متفقالقول آنها را مستحق این بزرگداشت بدانند. ظرف چند روز آینده اسامی معلوم میشود.
سینمای ایران سال پر تنشی را پشت سر گذاشت. به عنوان دبیر جشنواره سی و یکم چقدر تلاشتان بر این است که این جشنواره مسیری باشد برای آغاز همدلی بین همه اصناف سینما؟
اتفاقاتی که امسال افتاد ربطی به سینماگران نداشت. دوستانی از بیرون برای ایجاد تنش در سینما تلاش کردند. متأسفانه از ابزارهایی که در اختیار داشتند برای فشار وارد کردن به سینما سوءاستفاده کردند. اگر بنای این دوستان این باشد که این رفتارها را ادامه دهند از دست کسی کاری ساخته نیست و تلاشها برای رفع اختلافات به جای ختم نخواهد شد. جشنواره فجر هم به صورت مشخص نمیتواند رفع کننده این اختلافات باشد. ما تلاشمان این است که جشنواره فجر محل معرفی سینمای ناب انقلاب اسلامی باشد. محل عرضه بهترینهای سینمای ایران باشد. در جلسات متعدد با دوستان خواهش کردیم که همه تلاش کنند سینما به حق واقعی خود برگردد.
درست است که جشنواره فجر مشخصا وظیفهای در این میان ندارد. اما از آغاز تنشها رابطه بین برخی از فیلمسازان مکدر شد. قرار است که همه این فیلمسازان در جشنواره سی و یکم زیر یک سقف جمع شوند. به عنوان دبیر چقدر تلاش میکنید جشنواره محلی برای آشتی این دوستان باشد؟
ما به عنوان مدیران جشنواره فیلم فجر سعی میکنیم فضایی را برای فیلمسازان فراهم کنیم که در کنار هم باشند. اما اگر قرار باشد گروهی از فیلمسازان از ابزارهایی برای برهم زدن آرامش سینما استفاده کنند، برطرف کردن این اخلاق خیلی ربطی به جشنواره ندارد. خود فیلمسازان هستند که باید به اجاع برسند که این اتفاقات دارد به کل سینما ضربه میزند. این موضوع به ریشسفیدی احتیاج دارد که قطعا ما جزء ریشسفیدها نیستیم.
چه برنامه ویژه و متفاوتی با سالهای گذشته برای جشنواره سی و یکم در نظر گرفتهاید؟
نگاه اشتباهی که وجود دارد این است که برخی به جشنواره فیلم فجر فکر به عنوان یک show نگاه میکنند و بعضا خیلی گران و پر هزینه این برنامه را اجرا میکنند. من نگاهم به جشنواره اینگونه نیست. قرار نیست خیلی عجیب و غریب و پر هزینه باشیم. جشنواره محفل معرفی برترین آثار سال سینما است. همینکه این اتفاق به درستی بیفتد کافی است.
به عنوان سؤال آخر. شما مستندساز و تهیهکننده هم هستید. از آخرین اخبار فعالیتهایتان در مقام کارگردان و تهیهکننده برایمان بگویید.
من شغل اصلی خودم را مستندسازی میدانم. دوست دارم زودتر مدیریت جشنواره فجر را با سلامت به پایان برسانم و به مستندسازی برگردم. در حال حاضر مشغول تدوین مجموعه مستندی که درباره بوسنی ساختم هستیم. تدوین این مجموعه همچنان ادامه دارد.