سوره سینما [1] – نسرین بختیاری [2] : سطح دغدغه‌ها در کلانشهرها و شهرستان ها به دلیل نبود توازن در توزیع امکانات فرهنگی و سینمایی متفاوت شده است. در حالی که دغدغه شما این است که چه فیلمی و چه سینمایی را برای گذراندن اوقات فراغت انتخاب کنید، بعضی سینمادوستان شهرستانی این دغدغه را دارند کجا بروند که سینما داشته باشد. قصه غم انگیز توزیع امکانات فرهنگی در شهرستان ها همزمان با کاهش بودجه مصوب سینمایی در سال ۹۸ تبدیل به مسأله ای بغرنج شده است. با توجه به تنگناهای اقتصادی فراوان و مشکلات معیشتی در زمان فعلی به نظر می رسد توجه به فرهنگ و سینما جزو اولویت های درجه چندم محسوب می شود. هرچند که ممکن است ارائه آمار و ارقام از معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی و همچنین دی ماه سال گذشته روزنامه همشهری، در خصوص میزان بهره مندی تهران و شهرستان ها از سالن سینماها کمی خسته کننده به نظر برسد، اما با کمی تمرکز حقایق بسیاری مشخص خواهد شد.
با توجه به آمار معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی در سال ۹۶ و آبان ماه ۹۷ در کل کشور در حال حاضر ۲۳۸ سینما با ۴۴۲ سالن داریم که بخشی از این سینماها سیستم فروش آنلاین و مکانیزه ندارند. بیشترین فراوانی تعداد سینما مربوط به تهران با ۶۳ سینما و ۱۷۱ سالن است که ۳۹ درصد کل سالن سینمایی کشور و ۵۹ درصد از کل فروش سینما را به خود اختصاص می دهد. بعد از تهران بیشترین فراوانی به استان خراسان رضوی با ۴۲ سالن و اصفهان با ۳۲ سالن است.
حالا بد نیست نگاهی به آمار سالن های سینمای شهرستان های کمتر برخوردار بیندازیم. چهار استان کشور شامل ایلام(سینما فرهنگ)، زنجان (سینما بهمن)، سیستان و بلوچستان(سینما اشراق) و کهکیلویه و بویراحمد تنها یک سالن سینما دارند و فرض کنید اگر کسی از شهرستان های حاشیه ای بخواهد به سینما برود باید کیلومترها بپیماید تا به یک سالن برسد. همچنین از مجموع ۴۳۴ شهرستان، ۱۴۳ شهرستان و در شهرها هم هزار و ۲۴۵ شهر پرده نمایش دارند و اگر به طور منصفانه نگاه کنیم، بیشتر از هزار شهرستان ما فاقد پرده نمایش هستند و این برابر با ۸۸ درصد از جمعیت می شود؛ یعنی ۸۸ درصد پرده نمایش ندارند. همچنین نسبت تماشاگران به کل جمعیت کشور حدود ۲ درصد است.
بررسی ها نشان می دهد که یک توازن منطقی بین مقدار فروش و افزایش سینماهای مدرن و چندسالنه وجود دارد؛ یعنی شهرهایی که صاحب پردیس سیمایی و چندین سالن مدرن هستند، بیشترین مقدار فروش را داشتند. به عنوان مثال؛ پردیس کوروش تهران با ۱۲ سالن، ۱۲ درصد فروش، ۹ درصد بیننده کل کشور را داشته و پس از آن پردیس سینمایی آزادی با پنج سالن ۶ درصد بیننده و پردیس باغ کتاب تهران با ۱۰ سالن، ۴ درصد کل فروش را به دست آوردند.
همچنین ۱۰ استان برتر از نظر جذب تماشاگر هم تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس، البرز، مازندران، خوزستان، قم، گیلان و همدان هستند. ارزان ترین استان برای تماشای فیلم بوشهر با چهار هزار و ۴۰۰ تومان و گران ترین استان هم تهران با متوسط قیمت بلیت بیش از ۱۰ هزار تومان است.
طبیعی است که با وجود این آمار «هرکه بامش بیش، برفش بیشتر» می شود و ورق به نفع پردیس های چندسالنه بر می گردد. اما اخیرا محمود اربابی معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی درباره فروش و مخاطب سیما در ۹ ماهه اول سال ۹۷ گفته است که ۲۳ میلیون و ۸۶ هزار و ۲۳۴ نفر به سینما رفتند. این در حالی است که جمعیت کل ایران بیش از ۸۲ میلیون نفر است و در این ۹ ماه اگر بخواهیم نیمه خالی لیوان را نگاه کنیم، حدود ۵۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و ۷۷ نفر و برابر با رقمی حدود ۶۰ میلیون نفر به سینما نرفتند و یکی از علت های مهم آن می تواند کمبود سالن در کل کشور و توزیع نشدن عادلانه آن ها در کل استان ها و شهرستان ها باشد.
حالا بد نیست با تمام مشکلات سالن های سینمایی کشور، نگاهی به بودجه مصوب تعیین شده برای سال ۹۸ سینما بیندازیم. رئیس جمهوری لایحه بودجه سال ۹۸ را صبح سه شنبه چهارم دی تقدیم مجلس کرد. در این لایحه، بودجه سال ۹۸ حدود ۱۴۱ هزار میلیارد تومان برآورد شده که رقم مصوب آن در سال ۹۷ حدود ۱۲۳هزار میلیارد تومان بوده و نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده، اما بودجه دو بخش سینما و تئاتر برخلاف سال های قبل کاهش پیدا کرده است.
بر این اساس، در جدول خلاصه بودجه این وزارتخانه، برای سازمان سینمایی و سمعی و بصری در سال ۹۸، ۲۰۵ میلیارد تومان برآورد شده که این رقم، سال گذشته در همین بخش ۲۲۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان بود و شاهد یک کاهش نسبی در بودجه سینما هستیم. همچنین برای حمایت و گسترش سینمای ملی ۱۲۸ میلیارد و ۹۷۷ میلیون تومان و برای حمایت از برگزاری جشنواره فجر ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. به طور کلی، بودجه سازمان سینمایی ۹ درصد کاهش یافته است.
با توجه به آمار ارائه شده، به نظر می رسد در روزهای سختِ تنگنایِ اقتصادی سینما حاشیه نشین قصه اختصاص بودجه است. امسال انقلاب اسلامی چهل ساله می شود و کاش نهادهای دولتی و متولیان سینما به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب، بانی تأسیس حداقل ۴۰ سینما در ۴۰ شهرستان محروم می شدند تا تمام شعارهای عدالت خواهانه این انقلاب محقق شود. وقتی سالن و امکانات سینما نباشد به قول قیصر امین پور« نه هست های ما چونان که بایدند، نه بایدها!»