سوره سینما – [1] جشنواره فیلم فجر به عنوان اصلی ترین رویداد رقابتی حوزه سینما از اولین دوران برگزاری تا کنون تاثیری غیرقابل انکار در عرصه اکران عمومی فیلم ها داشته است که البته با پیشرفت تکنولوژی و تکثر شبکه های اجتماعی این تاثیر عمیق تر شده و عملکرد افرادی چون هیات انتخاب و داوران را بیش از پیش زیر ذره بین قرار داده است.
تاثیراتی که بنا به شرایطی غیر قابل پیش بینی گاهی یک فیلم سینمایی را از نقطه کور به قله توجه رسانده و سرنوشت فیلمساز را به دو بخش تقسیم قبل و بعد از حضور در جشنواره تقسیم کرده است یا برعکس؛ گاهی فیلمی که به هرحال نتیجه تلاش و انگیزه یک گروه بوده به خاطر برخی اظهار نظرها نه تنها به سود نرسیده بلکه از برگشت سرمایه به اندازه کسب هزینه های اولیه نیز بازمانده است.
فیلم سینمایی «شیار۱۴۳» از خوش اقبال های دسته اول بود که در سی و دومین دوره جشنواره با ابراز نظر ابراهیم حاتمی کیا درباره آن باعث شد یکباره دقت نظر رسانه ها، منتقدان و مردم بیشتر شود و نه تنها سرانجامی خوش با دریافت سیمرغ های ویژه از سوی هیات داوران و آرای مردمی دریافت کند بلکه بازتاب آن اکران خوش اقبالی در گیشه را رقم بزند و انتظارها از فیلمسازی چون نرگس آبیار که پیش از آن با یک فیلم سینمایی متوسط «اشیاء از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند» شناخته می شد، بالاتر رود.
آثاری هم داشتیم از گروه دوم که به خاطر عواملی چون کیفیت پایین ساختاری، شعارزدگی، فیلمنامه های بی مایه، بازی های بد و … اگرچه به رای هیات انتخاب در این ماراتن حضور یافته بودند اما رضایت تماشاگران جشنواره فیلم فجر را به دست نیاورده و در نتیجه پشتوانه تبلیغی قابل قبولی برای اکران عمومی نداشته اند. با این تفاسیر این پرسش مطرح می شود که چند فیلم راه یافته به دوره های مختلف جشنواره فجر را می توان نام برد که لیاقت حضور در حساس ترین رویداد سینمایی را داشته اند؟
با نگاهی به نسبت فیلم های موفق جشنواره و موفقیت شان در گیشه، باید پرسید جشنواره فیلم فجر در انتخاب آثار راه یافته چقدر جانب انصاف و نگاه حرفه ای را رعایت کرده تا محلی باشد برای کشف زوایای پنهان کارهایی که از این طریق بتوانند راه خود را در نمایش عمومی پیدا کنند؟ چرا همیشه عملکرد هیات داوران بیش از هیات انتخاب که اتفاقا پایه گذار کیفی سالانه اکران هستند؛ مورد توجه قرار می گیرد؟
فیلمسازی که نه رانت سرمایه گذار را دارد و نه از نفوذ بچه زرنگ های سینما بهره ای برده هرچه خود را به در و دیوار بزند مجالی برای توجه نخواهد یافت مگر معجزه ای در تقدیرش باشد. این رویداد پرطمطراق سینما هر سال تعدادی فیلم انتخاب می کند، برای اهالی رسانه، منتقدان و جشنواره‌رو ها به نمایش می گذارد و در پایان هم با اهدای سیمرغ برخی را خوشحال و دیگرانی را غمزده می کند اما تکلیف آثاری که از بدو تولد، هیچ فرصتی برای رقابت و اکران ندارند و شهید می شوند چیست؟
به نظر می رسد گاهی سزای بی عدالتی از جای دیگری بر سر سینما آوار می شود. علی رغم افزایش روزافزون فیلمساز و فیلم، همچنان معتقدیم سینمای ایران در یک فضای درهم ریخته و ناهمگون هر از چندی بر موج کمدی و اجتماعی تلخ سوار می شود و در این دو ژانر سری دوزی می کند. چرا؟ چون شاید کسانی که هر سال بر مسند هیات انتخاب تکیه می زنند خودشان هم نمی دانند تصمیمات شان چه تاثیری بر روند رو به جلوی سینمای ایران خواهد داشت. روندی که شاید مدت هاست نه تنها روبه جلو نبوده بلکه متوقف و گاهی عقبگرد نیز داشته است.
با حلوا حلوا کردن دهان سینما شیرین نمی شود. تا وقتی بحث حمایت از ایده های نو و کمک به فیلمسازان جسور و خلاق در حد حرف باقی بماند و سرمان به ادای احترام های متظاهرانه به پیشکسوتان پرمغز اما بیکار سینمای ایران گرم باشد؛ بر تصمیمات کسانی که به خاطر رفع تکلیف عهده دار چیدمان ویترین جشنواره ها می شوند و کیفیت اکران سال بعد را رقم می زنند، نمی توان دل خوش کرد.