سوره سینما [1] – اگر بخواهیم به برنامه تلویزیونی «نقدسینما» نگاهی سرسری و تکراری کنیم می توانیم بگوییم یک برنامه کلیشه ای و معمولی مانند سایر برنامه های مشابه خودش است اما اگر کمی دقیق تر شویم و چند قسمت آنها را به نگاه تخصصی دنبال کنیم ، متوجه خواهیم شد که در این جهان سر در گم رسانه ای و وفور برنامه های آیتمی و نقد مآبانه ، چقدر جای خالی تفکری مانند «نقدسینما» نه در مفهوم کلاسیک خود به معنی سره و ناسره کردن و خوب است و بد است بلکه در مفهوم به چالش کشیدن ایدئولوژی های پشت یک اثر در همه این سال های گذشته احساس می شد.
«نقدسینما» درست از آن جایی شروع به تفاوت و درخشیدن می کند که غفلت از آن پاشنه آشیل هرگونه حرکت فرهنگی در سال های اخیر بوده است و آن پرداختن به علوم انسانی است. علوم انسانی که همه آثار فرهنگی و مشخصا هنری ما مانند سینما در دسته های علوم ادبی و اجتماعی و روانشناسی و حقوقی و … وام دار آن است. وامی که تعمدا یا سهوا سال هاست بازپرداخت نشده و معوقه دارد.
حالا «نقدسینما» آمده تا در حد بضاعت خودش به مخاطب خوراک فرهنگی و حکمت متعالیه بدهد و این قرض و قسط را شروع به ادا کردن بکند.
سینمای هر کشوری که بخواهد پیشرفت کند باید نسبت به منابعی که می خواهد از آن استفاده کند پاسخ گو باشد. این منابع همان منابع علوم انسانی است . ما نمی توانیم فیلم موفقی بسازیم بدون اینکه از دست مایه های اجتماعی و فرهنگی و تاریخی مان استفاده کنیم و وقتی از آنها برداشت می کنیم به عنوان پیمانکار که از یک آورده سفارش دهنده برمیداریم و محصولی تولید می کنیم ، در نهایت باید به خودش عرضه بدهیم و پاسخ گو باشیم که متاسفانه سینمای ایران این طوری نیست . یعنی سینمای ایران خودش رو به این پشتوانه ها و منابعی که از آن استفاده می کند پاسخ گو نمی داند.
اما اینجا در میز نقد برنامه «نقدسینما» کارشناسانی دعوت می شوند که کاملا از حوزه علوم انسانی آمده‌اند، مسلط به سینما هستند ولی به جای اینکه در برنامه عنوانشان را منتقد و کارشناس سینما بزنند، می نویسند پژوهشگر فلسفه یا کارشناس مطالعات فرهنگی و اتفاقا روی این موضوع اصرار دارند چون می خواهند که این گفت و گو و گفتمان میان علوم انسانی و سینمای ایران، در ایران جا بیفتد و از آن طرف هم دارد سعی می کند این نگاه انتقادی رو به مخاطب تزریق کند.
مهم ترین نکته ای که باید راجع به طراحی میزها در «نقدسینما» بگوییم این است که در این برنامه آدم ها احترام دارند ولی لزوما اصالت ندارند یعنی این گونه نیست که وقتی گروه سازنده میزی را طراحی کرده اند ، آدم های پشت آن میز باشند که خط مشی اصلی را تعیین کنند بلکه این صندلی ها یکی صندلی علوم انسانی است و دیگری صندلی نقد کلاسیک سینمایی و کارشناسی های پشت این صندلی ها تغییر می کنند و مهم این است که بحث مورد نظر در هر فصل یک قدم به سمت جلو برود.
در مخلص کلام بگوییم که «نقدسینما» دارد تلاش می کند که به حکمت جمعی آدم هایی که مخاطبش هستند یک چیزی اضافه کند و در این مهم حتی به سینمای ایران بسنده نکرده و همیشه نگاهی به تجربیات و معیارهای استاندارد جهانی نیز دارد.
در یادداشت های بعدی از منظر ارتباطی این برنامه با سینمای جهان به «نقدسینما» می نگریم.