به گزارش سوره سینما [1] به نقل از روابط عمومی شبکه مستند، مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره تلویزیونی مستند، شامگاه دوشنبه ۸ آذرماه با حضور مدیران رسانه ملی در سالن همایش‌های صداوسیما برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، محسن یزدی، مدیر شبکه مستند صحبت کرد و گفت: امروز تلویزیون با فاصله بسیار در بین مراکز تولید و پخش که در حوزه مستند کار می‌کنند، اول است. با اغلب مستندسازان که فیلمسازان درجه یکی هم هستند کار می‌کنیم.
وی ادامه داد: بارها گفته شده است که خانه مستند، تلویزیون است. بنده معتقدم اگر نتیجه این جشنواره این باشد که این جمله محقق شده، تلویزیون تبدیل به خانه مستند شود و این باور در بین مستندسازان ایجاد شود، کار خودمان را کرده‌ایم.
مدیر شبکه مستند بیان داشت: هر چه قدر که برای ساخت یک مستند دستمزد یا جایزه بگیریم، خوب است اما قطعاً دیده شدنش لطف بیشتری دارد. در پیامک‌هایی که از سوی مردم به ما می‌رسد متوجه می‌شویم که شأن مستند خوب است اما می‌تواند بالاتر رود، به شرط آنکه تعامل بهتری بین ما به عنوان تلویزیون و مستندسازان برقرار شود.
حمید شاه‌آبادی معاون سیما سخنران دیگر این جلسه بود. او گفت: جای خرسندی است که جشنواره مستند تلویزیونی به گام پنجم رسید و با موفقیت‌های بدست آمده می‌توان گفت پرچم این جشنواره همچنان با اقتدار بالاست.
وی ادامه داد: ساختار مستند یکی از تاثیرگذارترین، ماندگارترین و پرنفوذترین قالب‌ها برای تولید آثار هنری است. تلویزیون در این سال‌ها، خانه مستندسازان بوده و بزرگ‌ترین حامی آن‌ها بوده و مهم‌ترین و وسیع‌ترین حوزه برای نشر و پخش تولیدات مستند بوده است. به جرات می‌توان گفت تلویزیون یکی از مهم‌ترین ابزار برای پخش آثار مستند است و ما خوشحالیم از این ظرفیت در برنامه سازی به درستی بهره می‌گیریم و البته باید کمک کنیم این فضا را بهتر از گذشته، پیش ببریم.
معاون سیما در بخش دیگری از سخنان خود گفت: صداقت، راستی و حس نزدیک بودن به ذهن مخاطب در بسیاری مستندهای تولیدی دیده می‌شود و به خاطر ویژگی که این قالب دارد برای مخاطب بیش از هر قالب برنامه ای باورپذیرتر است. باورپذیری این حوزه بسیار برای ما مهم و مورد توجه است و ما در این مسیر باید نقطه عزیمت درستی را انتخاب کنیم .
وی با اشاره به اهمیت سوژه یابی در ساخت مستند، گفت: سوژه یابی یکی از فاکتورها و معیارهای مهم برای پیشرفت در تولید آثار مستند است. ما هم اکنون از حیث کمیت در تولیدات مستند در نقطه مطلوب و مناسبی قرار داریم و آنچه که نقطه تمایز ما می‌تواند باشد و برای تلویزیون نیز بسیار مهم است سوژه یابی است که مستندساز باید انجام دهد. علاوه بر این، تحقیق و پژوهش باید مورد توجه ویژه مستندسازان قرار گیرد. هر مستندی که در جان مخاطب نشسته و برای او به عنوان یک سند، پذیرفته شده، مشخص است تحقیق، پژوهش و تلاش صورت گرفته عامل مهم موفقیت و دیده شدن مستند بوده است.
شاه‌آبادی بیان داشت: مستندها باید مشکلات و مسائل ما را حل کند. ما در برنامه سازی‌ها، ناخودآگاه به سمت موضوع محوری رفتیم و حرکت از سوژه‌های موضوع محور به مساله محوری یکی از دغدغه‌های ماست. هر مستند باید بتواند یک مساله را در ذهن مخاطب باز کند و بپردازد و این ظرفیتی است که با نگاه تیزبینانه مستندسازان قابل انجام است. مسائل و موضوعات مهم و تاثیرگذار در جامعه کم نیستند و اگر سوژه یابی درست و تحقیقات جامعی صورت گیرد و مساله محور با موضوعات برخورد کنیم، آثار ماندگاری در حوزه مستند خلق خواهیم کرد. آن چه که در تلویزیون و سیما باید به آن توجه کند این است که فضا را برای انتشار کار مستندسازان فراهم کند و حوزه انتشار مستند نیازمند بازنگری و تحول است.
معاون سیما با اشاره به جشنواره تلویزیونی مستند گفت: جشنواره مستند یک نقطه عزیمت است برای کسانی که در حتی به تازگی در این حوزه فعالیت دارند ولی برای سیما یک تکلیف و مسئولیت است و رسانه باید فرصت‌های نوین را برای جامعه مستندساز خلق کند و ما با تمام ظرفیت تلاش می‌کنیم این مهم محقق شود.
پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما با حضور در مراسم پایانی پنجمین جشنواره تلویزیونی «مستند» گفت: درباره مستند و در حوزه مستند هرچه بگوییم همان‌قدر سخت است که درباره واقعیت بگوییم، چون مستند از واقعیت است و واقعیت بیکران و گسترده است و اهمیت مستندسازی هم دریایی از عمق و مطالب گوناگون با ابعاد متفاوت است.
وی افزود: در دوره جدید انشاالله مبنای تحول رسانه ملی براساس دو اصل هویت و عدالت‌گستری است هر دوی این عبارات و این سرفصل‌های بزرگ نتیجه تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب است که بیش از ۴۰ سال از عمر بابرکتش را شاهد بودیم و چشم‌اندازی به این پدیده‌ها دارد.
جبلی ادامه داد: انقلاب اسلامی در سرزمینی منحصربه‌فرد در ایران و در جامعه‌ای بی‌نظیر با مردم وفادار و سربلند ایران اسلامی رقم خورده است. هویت و عدالت خلاصه زندگی مردم در دوران معاصر است که امروز ایران تاریخ، ایران فرهنگ و ایران انقلاب اسلامی را تشکیل داده است و عدالتی که در آینده این تمدن است و چشم امید جامعه به محقق شدن و دیدن شدن مصادیق عدالت در این کشور است.
رئیس رسانه ملی در ادامه تأکید کرد: تقاطع مستند و انقلاب، هم نگاهی به گذشته و هم آینده دارد. آنچه از مستند و شعار اصلی تحول در دوره جدید می‌شود برداشت کرد این است که مستند می‌تواند نگاه دقیق و مطالبه‌گر و روایتگر به این حوزه داشته باشد. حوزه‌ای که از آن باید عدالت برخیزد، چون مستند محدود به یک عرصه و ژانر نیست، در هنرهای مختلف تجلی دارد؛ در روایت و عکس و فیلم و هر عرصه‌ای که چشم انسان می‌بیند. مستندساز چشم بینا و دیده‌بانی وفادار برای جامعه است. نگهبان وفاداری که به خوبی می‌بیند و درک می‌کند و اجزا و لایه‌های پنهان را کشف می‌کند. مستندساز از این حیث جایگاه مقدس و ارجمندی را دنبال می‌کند.
وی با اشاره به چهار جایگاه مدنظر مقام معظم رهبری برای صداوسیما، عنوان کرد: ما تصویری که همیشه از رسانه ملی داشتیم دانشگاه بود، اینکه صداوسیما دانشگاه است و مقام معظم رهبری سه توصیف دیگر داشتند؛ یک اینکه صداوسیما آسایشگاه چشم و روح برای بهره‌مندی از زیبایی‌ها، دوم قرارگاه پراکندن امید در جامعه و سوم آوردگاه مبارزه با تحریف و فتنه‌گری است. این جایگاه‌ها که به زیبایی در یک خط تحت عنوان صداوسیما توصیف کردند، جایی است که مستندساز در آن سنگر دارد و در آن فعالیت می‌کند.
جبلی افزود: هم در نقش آموزشی از رویدادها و هم در جایگاه پراکندن امید و نشاط با جستجو در لایه‌های امیدبخش زندگی انسان‌ها و از لایه‌هایی که از چشم دور مانده است و هم جایگاه تحریف چه بسیار مستندسازانی که جان خود را در این عرصه گذاشتند. شهدای مستندسازی که جان خود را گذاشتند. از جوانی و سرمایه وجودشان برای مقابله با تحریف گذاشتند. بنابراین در هر چهار جایگاه که در لسان مقام معظم رهبری در توصیف صداوسیما آمده است، مستندساز صاحب ایده و صاحب سخن است.
رئیس صداوسیما تصریح کرد: صداوسیما خانه و آسایشگاه شما است و به بودن شما افتخار می‌کند و آغوش رسانه ملی را برای شما باز نگه داشته‌ایم. همین که با عزم به میدان آمده‌اید، نشان موفقیت است که بیشتر در آینده شاهد آن هستیم.
جبلی در پایان برای نادر طالب‌زاده، پیشکسوت عرصه مستندسازی که در بیمارستان بستری است آرزوی شفای عاجل کرد.
تجلیل از یک عمر فعالیت هنری سعید رشتیان
در بخش دیگری از این مراسم از یک عمر فعالیت هنری سعید رشتیان تهیه‌کننده پیشکسوت سینمای مستند تقدیر شد.
وی پس از این مراسم تقدیر گفت: به خودم مباهات می‌کنم که عضوی از جامعه محترم سینمای مستند هستم. جامعه‌ای که با همه مشکلات و تنگناهای که دارند و از آن باخبریم، با سرسختی تمام می‌کوشند و چهره‌های جذاب، موثر و تأثیرگذاری را در رسانه‌ها می‌بینیم.
وی اضافه کرد: نکته ای که می‌خواستم در این مراسم یادآوری کنم این است که توجه داشته باشیم که مسأله اصلی در سینمای مستند دیده شدن است. ما کار می‌کنیم که دیده شویم و بتوانیم عرصه تعامل و گفت‌وگو را گسترش بدهیم.
این مستندساز قدیمی تاکید کرد: جدی‌ترین رسانه برای دیده شدن سینمای مستند تلویزیون است که البته در همه‌جای دنیا نیز همین است. به نظرم در کنار اینکه از تولید حمایت صورت می‌گیرد، لازم است که روی موضوع درست و خوب دیده شدن نیز توجه ویژه ای داشته باشیم. خواهش بنده از مدیران رسانه‌ملی این است که به این موضوع دقت داشته باشند.
رشتیان در پایان گفت: بنده مطمئنم که حل بسیاری از مشکلاتی که در کشور داریم در فضای گفت‌وگو و تعامل که سینمای مستند ایجاد می‌کند قابل برنامه‌ریزی است.
تقدیر از مستندساز جنگ عراق؛ مرتضی شعبانی
تقدیر از یک عمر فعالیت هنری مرتضی شعبانی، مستندساز پیشکسوت در بخش دیگری از مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره تلویزیونی مستند برگزار شد.
شعبانی به دلیل سفری که به عراق داشت نتوانست در این مراسم حضور داشته باشد و همسرش به جای او این جایزه را دریافت کرد.
محسن یزدی در این بخش در سخنانی گفت: همیشه وقتی می‌خواهیم برای کسی فیلم بسازیم یا از او تجلیل کنیم دچار نوعی تناقض می‌شویم تا او را راضی کنیم، اما در آخرین لحظه سفری به عراق برای ایشان به وجود آمد. برایم عکس بلیطش را فرستاد و گفت که در سفر خواهم بود. آقا مرتضی شعبانی فردی مأخوذ به حیا و محجوب است.
فهرست برگزیدگان بخش‌های مختلف جشنواره تلویزیونی مستند به شرح زیر اعلام شد.
* مستندنگاری:
دیپلم افتخار و مبلغ ۱ میلیون تومان جایزه نقدی نفر سوم به راضیه عباسی برای مستند نگاری «گزارش یک صندوق»
دیپلم افتخار و مبلغ ۲ میلیون تومان جایزه نقدی نفر دوم به احسان رحیم زاده حناچی برای گزارش «نان در آوردن از باد»
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳ میلیون تومان جایزه نقدی نفر اول به سرکار سیده سکینه میرطاهری برای مستندنگاری «داستان مظلومیت هوبَره»
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین مستند نگاری با موضوع کرونا به مریم خباز برای گزارش «درد بی دوا»
* بخش تک عکس داوری:
ضمن تقدیر از حمید سبحانی و محمد وحدتی، دیپلم افتخار و مبلغ ۱ میلیون تومان جایزه نقدی نفر سوم به مجتبی اسماعیل زاد
دیپلم افتخار و مبلغ ۲ میلیون تومان جایزه نقدی نفر دوم به محمودرضا معین پور
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳ میلیون تومان جایزه نقدی نفر اول به امیر عنایتی
* بخش مجموعه عکس داوری:
ضمن تقدیر از محسن رضایی، امین برنجکار و زهره صباغ نژاد، دیپلم افتخار و مبلغ ۲ میلیون تومان جایزه نقدی نفر سوم به مهدی محبی پور برای مجموعه عکس «مرگ تلخ پرندگان میانکاله»
دیپلم افتخار و مبلغ ۳ میلیون تومان جایزه نقدی نفر دوم به مجید حجتی برای مجموعه عکس «سکوت زمین»
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی نفر اول به محمدرضا عباسی برای مجموعه عکس «من مرگ را زیسته ام»
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی بخش ویژه کرونا به امین نظری برای مجموعه عکس «کرونا»
* بخش تک عکس مردمی:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳ میلیون تومان جایزه نقدی به بهرام بیات برای بهترین تک عکس به انتخاب مردم
* بخش مجموعه عکس مردمی:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی به جناب امین برنجکار برای بهترین مجموعه عکس به انتخاب مردم
* بخش بهترین مستند کوتاه مردمی:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۶ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین مستند کوتاه مردمی به فاطمه صافی تهیه کننده مستند «زندگی لیلا»
* بخش بهترین مستند نیمه بلند مردمی:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین مستند نیمه بلند مردمی به بهمن ابراهیمی تهیه کننده مستند «قصه آق گُل»
* بخش بهترین مستند بلند مردمی:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین مستند بلند مردمی به محمدصادق اسماعیلی تهیه کننده مستند «آدور»
* بخش بهترین فیلمبرداری:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین فیلمبرداری به بهمن ابراهیمی و پدرام شبیری برای مستند «قصه آق گُل»
* بخش بهترین تدوین:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین تدوین به بابک حیدری برای مستند «قطعه ۱۹»
* بخش بهترین صدا:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین صدا گذاری به حسین قورچیان برای مستند «چشم‌ها و دست‌ها»
* بخش بهترین پژوهش:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین پژوهش به امیرمسعود حسینی برای مستند «طاهر»
* جایزه ویژه هیئت داوران:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۰ میلیون تومان جایزه ویژه هیئت داوران به فرهاد وَرَهرام برای مستند «بازگشت دوباره»
* بخش بهترین کارگردانی مستند کوتاه:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۶ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین کارگردانی مستند کوتاه به مهرداد خاکی برای مستند «حاج ابوالقاسم قناد و پسران»
* بخش بهترین کارگردانی مستند نیمه بلند:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۵ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین کارگردانی مستند نیمه بلند به مهدی زمان‌پور کیاسری برای مستند «آسَک»
* بخش بهترین کارگردانی مستند بلند:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین کارگردانی مستند بلند به مهدی بخشی‌مقدم برای مستند «خانه‌ای برای تو»
* بخش ویژه کرونا:
ضمن تقدیر از مستند «ABCD» به کارگردانی محسن خان جهانی، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۷ میلیون تومان جایزه نقدی بهترین مستند با موضوع کرونا به مسعود دهنوی برای مستند «قطعه ۱۹»
* جایزه ویژه دبیر جشنواره:
تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۰ میلیون تومان جایزه نقدی ویژه دبیر جشنواره به بهمن ابراهیمی کارگردان مستند «قصه آق گُل» به خاطر تلاش بی وقفه در ثبت تصاویر ماندگار از محیط زیست و حیات وحش ایران