سوره سینما [1] – هدیه حدادی‌اصل [2] :شاید امسال، از معدود دوره‌هایی است که سینماگران ایرانی در جشنواره فیلم کن حضور قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند. از داور بخش اصلی آن گرفته تا بازیگران و کارگردانانی که فیلم‌هایشان در بخش رقابتی اصلی جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ حضور دارد.
*از جشنواره فیلم کن چه می‌دانید؟
جشنواره فیلم کن به‌عنوان یکی از جشنواره‌های مهم فیلم در جهان، سالانه در شهر کنِ کشور فرانسه و در بخش‌های رقابتی (اصلی)، غیررقابتی (موازی)، دوهفته کارگردانان، هفته منتقدان بین‌الملل، مارشه دو فیلم (بازار فیلم کن)، شورت فیلم کرنر (بازار مخصوص فیلم‌های کوتاه)، مستر کلاس و بزرگداشت در کاخ‌های جشنواره و کنگره‌ها برگزار می‌شود.
نخستین دوره از این جشنواره در سال ۱۹۳۹ برگزار شد اما با آغاز جنگ جهانی دوم، برگزاری این رویداد سینمایی نیز متوقف شد تا اینکه پس از اتمام جنگ و در سال ۱۹۴۶ پس از یک وقفه ۷ساله، با حمایت وزیر امور خارجه فرانسه برگزاری خود را از سر گرفت.
جشنواره فیلم کن که با ماهیت اصلی رقابت با جشنواره فیلم ونیز (به‌عنوان قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی در جهان که در سال ۱۹۳۲ در شهر ونیزِ کشور ایتالیا افتتاح شد) کار خود را آغاز کرد، در دوره‌های ابتدایی، برگزاری آن با جشنواره فیلم ونیز در یک‌فصل صورت می‌گرفت. پس از این که در سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۰ جشنواره فیلم کن به علت مشکل بودجه نتوانست برپا شود، طی توافقی که کشور فرانسه با کشور ایتالیا انجام داد و بنا بر روابط حسنه‌ای که میان آنها شکل گرفت، برگزاری جشنواره فیلم کن از فصل پاییز به فصل بهار و ماه آوریل منتقل شد و برپایی جشنواره ونیز در همان ماه سپتامبر و اوایل فصل پاییز باقی ماند.
[3]
*نخل طلا از کجا آمد؟
تا پیش از سال ۱۹۵۵ در جشنواره فیلم کن، فیلم‌های برگزیده جایزه‌ای با عنوان «جایزه بزرگ جشنواره کن» را دریافت می‌کردند اما در اواخر سال ۱۹۵۴ بود که هیئت‌مدیره جشنواره کن پیشنهاد داد جایزه این رویداد سینمایی با یک طراحی جدید، توسط یکی از هنرمندان معاصر ساخته شود. همین شد که برگزارکنندگان، گروهی از جواهرسازان را برای طراحی «نخل» دعوت کردند و در نهایت اولین‌بار در اواخر سال ۱۹۵۴ جواهرسازی پاریسی با نام «لوچینه لازون» پیشنهاد استفاده از برگ نخل که سمبل شهر کن و جشنواره فیلم کن شده بود را به‌عنوان جایزه داد و از سال بعد از آن «نخل طلا» جایزه اصلی این جشنواره شد.
*چگونگی راه‌یافتن به جشنواره کن
تا قبل از سال ۱۹۷۲ این رویداد سینمایی توسط یک هیئت‌مدیره اداره می‌شد و فیلم‌های حاضر توسط نمایندگان جشنواره در کشورهای مختلف انتخاب می‌شدند اما از همین سال بود که دست‌اندرکاران آن تصمیم گرفتند جشنواره کن را به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی به ثبت برسانند و پس از آن هیئتی با عنوان «هیئت انتخاب» در نظر گرفته شد تا فیلم‌های رسیده به جشنواره را برای حضور، گزینش نهایی کنند.
*داوران ایرانی در ادوار برگزاری جشنواره فیلم کن
نخستین باری که یک ایرانی به‌عنوان داور فستیوال کن انتخاب شد، زنده‌یاد عباس کیارستمی در سال ۱۹۹۳ بود که در گروه هیئت داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره کن قرار گرفت.
سال‌ها بعد از عباس کیارستمی، در سال ۲۰۱۴ لیلا حاتمی به‌عنوان داور بخش اصلی این جشنواره در هیئت داوران قرار گرفت و دو سال بعد در سال ۲۰۱۶ کتایون شهابی برای این سمت انتخاب شد.
[4]
امسال نیز در هفتاد و پنجمین دوره از این جشنواره جهانی، اصغر فرهادی کارگردان صاحب‌نام سینمای ایران که برنده اسکار و نامزد جایزه نخل طلایی جشنواره کن نیز هست، قرار است به‌عنوان یکی از ۹ داور بخش رقابتی به قضاوت آثار راه‌یافته می‌پردازد. فرهادی پیشتر به خاطر ساخت فیلم «فروشنده» جایزه بهترین فیلمنامه و به خاطر «قهرمان» جایزه بزرگ این جشنواره را به خود اختصاص داده بود.
در این دوره از برگزاری جشنواره جهانی فیلم کن جدای از اصغر فرهادی به‌عنوان داور، سینماگران دیگری نیز حضور دارند و با هم به رقابت می‌پردازند.
*سعید روستایی با «برادران لیلا» در کن
سعید روستایی؛ کارگردان و فیلمنامه‌نویسی است که با فیلم سینمایی «ابد و یک روز» به اوج شهرت رسید و توانست در سینما از دیگر هم‌ردیف‌های خود سبقت بگیرد.
در اولین حضور یک فیلم ایرانی در جشنواره کن امسال روز ۲۵ فروردین (۱۴ آوریل) در نشست خبری تیری فرمو؛ مدیر و پیر لسکور؛ رئیس جشنواره کن در پاریس اعلام شد که سومین ساخته سعید روستایی با نام «برادران لیلا» در بخش اصلی این جشنواره و در میان ۱۸ فیلم اصلیِ اولیه قرار خواهد گرفت و نمایش داده خواهد شد.
[5]
سومین ساخته بلند روستایی پس از «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» حالا این فرصت را پیدا کرده تا در بخش رقابتی کن، برای کسب جایزه نخل طلا و دیگر جوایز اصلی این فستیوال جهانی رقابت کند.
* «برادران لیلا»؛ یک فیلم پر بازیگر در سایه می‌توی ایرانی!
ترانه علیدوستی، پیمان معادی، نوید محمدزاده، فرهاد اصلانی و سعید پورصمیمی گروه بازیگران فیلم سینمایی «برادران لیلا» را تشکیل می‌دهند و با بازیگران دیگر کشورها به رقابت خواهند پرداخت.
فیلم سینمایی «برادران لیلا» نقدی بر آسیب‌های اقتصادی ناشی از التهابات بازار طلا است. فیلم داستان پدری است که مقادیری سکه را برای روز مبادا مخفی کرده و فقط لیلا؛ دختر این پیرمرد از مخفیگاه سکه‌ها خبر دارد.
ترانه علیدوستی برای دومین بار پس از فیلم «فروشنده»، روی فرش قرمز کن خواهد رفت اما نوید محمدزاده و پیمان معادی نخستین باری است که فیلمی در بخش رقابتی کن خواهند داشت.
[6]
نکته جالب توجه این است که با آغاز به کار جنبش می‌توی ایرانی، ترانه علیدوستی به عنوان یکی از اصلی‌ترین چهر‌ه‌های حامی آن شروع به فعالیت کرد. اما اتهاماتی علیه یکی از بازیگران مرد «برادران لیلا» در فضای مجازی مطرح شده که حضور این دو نفر را به طور همزمان در کن تبدیل به یک تناقض عجیب می‌کند. البته صفحه جنیش می‌توی ایرانی به صورت تلویحی به این موضوع اشاره کرده و نوشته: «اعضای هیئت پنج نفره رسیدگی به مطالبات بیانیه ۸۰۰ امضا، همین جا به یکایک شما قول می‌دهد که نه تنها در این رویداد، که روی هیچ فرش قرمز و هیچ مراسم دیگری، حضور کسانی را که اتهام علنی خشونت و آزار بر آنها وارد است را در کنار خود نپذیرند.» هرچند به نظر می‌رسد مطالبه عدم حضور همزمان علیدوستی با یکی از متهمین می‌تو روی فرش قرمز، یک مطالبه حداقلی باشد. در نمونه‌های مشابه جهانی، بسیاری از جشنواره‌ها و مراسمات آثاری که در آن هنرمندان متهم بازی کرده‌اند را نپذیرفته یا به راحتی از ترکیب خودشان کنار گذاشته‌اند.
*دومین حضور با دومین فیلم
دومین کارگردان ایرانی که با فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» در این دوره از برگزاری جشنواره فیلم کن حضور دارد، علی عباسی؛ کارگردانی ایرانی – دانمارکی است که در سال ۲۰۱۸ با فیلم «مرز» جایزه نوعی نگاه کن را به خود اختصاص داد. او امسال با فیلم فارسی‌زبان «عنکبوت مقدس» در جشنواره کن حضور دارد.
این فیلم که در کشور اردن فیلم‌برداری شده با بازی مجموعه‌ای از بازیگران ایرانی از جمله زهرا امیرابراهیمی همراه است و داستان یک قاتل زنجیره‌ای زنان را در شهر مشهد روایت می‌کند که در تلاش است چهره شهر را از وجود زنان تن‌فروش پاک کند و . …
فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» هم یکی از فیلم‌های مسابقه اصلی کن خواهد بود و اولین حضور علی عباسی در این بخش را رقم می‌زند.
*شکست سکوت میان یک خواهر، یک برادر
گلشیفته فراهانی بازیگر ایرانی نیز که چند سالی است مهاجرت کرده و حرفه بازیگری‌اش را در خارج از ایران دنبال می‌کند، امسال سومین حضور خود در جشنواره فیلم کن را تجربه خواهد کرد.
فراهانی در هفتاد و پنجمین دوره از برگزاری فستیوال کن با فیلم «برادر و خواهر» ساخته آرنو دپلشن؛ کارگردان فرانسوی و در کنار ماریون کوتیار حضور دارد.
داستان این فیلم درباره یک خواهر و برادر است که برای مدت ۲۰ سال است با یکدیگر صحبت نمی‌کنند اما مرگ والدینشان شرایطی جدید برای آنها رقم می‌زند. «برادر و خواهر» یکی از فیلم‌های مسابقه اصلی کن امسال است.
فراهانی پیش‌ازاین با فیلم سینمایی «دختران آفتاب» به کارگردانی اوا هوسون محصول سال ۲۰۱۸ و فیلم سینمایی «پترسون» ساخته جیم جارموش محصول سال ۲۰۱۶ در جشنواره جهانی کن حضور داشته است.
* «تصور» با بازی لیلا حاتمی و مهرداد صدیقیان
اما دومین فیلمی که به صورت رسمی نماینده ایران در این دوره از جشنواره جهانی فیلم کن به حساب می‌آید، فیلم سینمایی «تصور» به کارگردانی علی بهراد است. اثری که به‌عنوان یکی از ۷ فیلم بلند در بخش مسابقه هفته منتقدین این جشنواره به نمایش گذاشته می‌شود.
«تصور» نخستین تجربه حضور سینمای ایران در بخش جنبی هفته منتقدین را در ۲۰ سال اخیر رقم می‌زند که لیلا حاتمی و مهرداد صدیقیان در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.
بخش جنبی هفته منتقدین کن ویژه فیلم‌های اول و دوم کارگردانان است. «تصور» به‌عنوان یک فیلم اول، یکی از نامزدهای جایزه دوربین طلایی کن محسوب می‌شود.
جشنواره کن ۲۰۲۲ از ۲۷ اردیبهشت تا ۷ خرداد (۱۷ تا ۲۸ می) برگزار خواهد شد.