به گزارش سوره سینما [1]، تاجبخش فناییان در مدتی که مسئولیت پروژه‌های الف ویژه صدا و سیما از او گرفته شده؛ انتقادات بسیاری به سیاست‌ها و تولیدات جدید تلویزیون وارد کرده است. در پاسخ، سازمان صدا و سیما هم برای اولین‌بار تصمیم گرفته، دست به یک افشاگری رسمی علیه مدیر پیشین تلویزیون بزند. به جز چالش‌های جدی در زمان مدیریت فناییان، در این نامه از یک میلیارد تومان‌هایی که در زمان او به پروژه‌های بی فیلمنامه داده شده نیز پرده برداشته شده است.
در یکی دو سال گذشته، در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی شاهد انتقاد مدیران پیشین به مدیران فعلی بوده‌ایم. ظاهرا پای این نوع انتقادات به تلویزیون هم کشیده شده و مدیران دوره عزت‌الله ضرغامی رویه انتقاد از عملکرد مدیران دوره محمد سرافراز، را در پیش گرفته‌اند. یکی از مدیران پیشین که چندباری دست به انتقا از مدیران فعلی تلویزیون زده، تاجبخش فناییان مسئول سابق سریال‌های الف ویژه است.
انتقادات فناییان به تلویزیون چه بوده است؟
اولین انتقادهای تاجبخش فناییان به تیرماه ۱۳۹۴ برمی‌گردد. او با اشاره به این‌که ۱۵ متن در مدت مدیریت او مصوب شده، گفته بود: «برخی در حال نگارش بود و برخی دیگر پایان تولیدش را می‌گذراند، به غیر از سریال «معمای شاه» که ۷۰ درصد به شکل کامل تصویربرداری شده بود و هنوز هم در جریان تولید قرار دارد و همه کارهایی که سروسامان داده شده بود حتی با تهیه‌کنندگان، کارگردانان و نویسندگان هم مطرح شده بود و جریان خودش را طی می‌کرد که همه آن‌ها مدتی است متوقف شده‌اند. «پوریای ولی»، «حماسه میشان»، «حضرت موسی»، «سلمان فارسی»، «شهید چمران»، «شهید باکری»، «شهید تهرانی مقدم»، «شهید احمد متوسلانی»، «خواجه‌نصیرالدین طوسی»، «شهید بروجردی»، «حضرت ابوطالب»، «حضرت ابراهیم» و … از پروژه‌های الف ویژه‌ای هستند که در حال حاضر دیگر خبری از آن‌ها نیست.»
و آخرین حرف‌های فناییان درباره تلویزیون نیز مربوط به ۳۰ فروردین امسال می‌شود، که گفته است: «معیارهای مشخصی برای پذیرش متن‌ها در جهت ساخت تولیدات مناسب وجود ندارد. همچنین در عین حال سطح کیفی کارها به قدری نازل شده است که کمتر کارگردانی همکاری با تلویزیون را برای خودش یک موقعیت افتخارآمیز تلقی می‌کند. متأسفانه کارهای تلویزیون افت کرده است و بازیگران و کارگردانان خوب هم دیگر نمی‌توانند تماشاگر را قانع و شایستگی‌های قبلی خودشان را ظاهر کنند.»
او در این مدت، درباره به جریان نیافتادن پروژه‌هایی که خود نویسندگی آن‌ها را بر عهده داشته، چون «غول» و «شهید تهرانی مقدم» نیز صحبت کرده و از رفتار مسئولان تلویزیون در این‌باره انتقاد کرده بود.
سیاستگذاریهای غلط پیشین گریبان مدیران فعلی را گرفته است
مرکز امور نمایش سیما، که رحمان سیفی‌آزاد در حال حاضر مدیریت آن را بر عهده دارد، تصمیم گرفته نسبت به انتقادهای گاه و بی‌گاه فناییان ساکت نماند و دست به افشاگری درباره این مدیر پیشین بزند. به همین دلیل نامه‌ای سرگشاده خطاب به او را منتشر کرده که حاوی نکات تعجب‌آوری است. البت هدرست است که تلویزیون این روزها واکنش‌های تندی به منتقدان خود نشان می‌دهد و کمتر انعطاف و نقدپذیری از خود نشان داده است. اما در این مورد خاص باید این نکته که را در نظر داشت که در دوره تاجبخش فناییان اتفاقات خوبی در تلویزیون در جریان نبوده است. برای نمونه سریال «معمای شاه» دسپخت همان زمان است و از ضعیف‌ترین آثار تولید شده در دوره فناییان می‌توان به «همه بچه‌های ما»، به کارگردانی خود او اشاره کرد.
به هر ترتیب، مرکز امور نمایشی در نامه‌ای انتقادات این مدیر سابق را با اشاره به مدیریت ناموفقش در تلویزیون پاسخ داده است. در ابتدای این نامه با اشاره به این‌که مجموعه‌سازی و روند آن، امری دفعی و ناگهانی نیست و اثراتِ سیاستگذاری‌ها در این زمینه، حداقل تا چند سال پس از تغییرِ مدیران، گریبان‌گیرِ مدیران بعدی خواهد بود، نوشته شده است: «ایشان می‌توانند شهادت بدهند، فرآیندِ زمانی تولید و تحققِ یک مجموعه معمولی از طرح تا پخش، حداقل یک و نیم تا دو سال و این مساله برای مجموعه‌های «الف ویژه» چیزی حدود ۵ تا ۱۰ سال است؛ لذا شایسته است ایشان که از افرادِ موثر در معاونت سیمای قبل در شکل دهی و طراحی برنامه‌های نمایشی بوده‌اند، پاسخگوی سیاستگذاریهای غلط و کم کاری آن روزها باشند و بدانند که امروز، تمام مدیران و کارشناسان و هنرمندان، درگیر همان معضلاتی هستند که ایشان و برخی از همکاران‌شان فراهم آوردند. ما از انتشارِ کارنامه درخشانی که ایشان بر آن اصرار می‌ورزند، استقبال می‌کنیم.»
۳۰ پروژه الف ویژه شما تنها در حد اسم هستند!
نکته جالبی که در این نامه وجود دارد، اشاره به کتابی درباره۳۰ مجموعه الف ویژه در دوره مدیریت فناییان است که مرکز امور نمایشی افشا کرده تمام این پروژه‌ها تنها در حد اسم باقی مانده اند: «در چند سال گذشته و توسط مجموعه معاونت سابق سیما، بارها درباره بیش از ۳۰ مجموعه «الف ویژه» با محورها و مناسبت‌های گوناگون سخن گفته و حتی در این‌باره کتابی هم به زیور طبع آراسته شده است. با تغییرِ مدیریت و ایجادِ مرکز امور نمایش سیما، تلاش بر آن بوده تا آثار نمایشی سیما و تصمیم‌های پیشین، بدون وقفه تداوم یابند و عواملِ مجموعه‌های آماده، به کار خود ادامه دهند؛ اما بررسی‌ها نشان داده که عموم آثار ذکر شده (کتابِ مذکور) در حدِّ اسم هستند؛ مانند مجموعه‌های شهید تهرانی مقدم، شهید مطهری، امام خمینی(ره)، حضرت ابراهیم(ع) و…. همچنین شماری از این آثار در طرحِ ابتدایی‌شان متوقف بوده‌اند؛ همانند مجموعه‌های شهید باکری،شهید متوسلیان ،شهید چمران و… برخی آثار از سال ۸۹ تا ۹۳ گامی جلوتر نرفته‌اند و همان طرحِ دهه گذشته هستند؛ همانند مجموعه سلمان فارسی. همچنین معدودِ فیلمنامه‌های آماده، موردِ بررسی و تعیین تکلیفِ نهایی واقع نشده‌اند؛ همانند مجموعه حضرت موسی(ع).»
البته نکات جالب این نامه به همین موضوعات خلاصه نمی‌شود، بلکه به صراحت درباره سریال‌های متوقف شده و چالش‌های جدی در دوره‌های قبلی نیز اشاره می‌شود: «مجموعه «سرزمین کهن» وضعیتی بلاتکلیف داشته و تولیدِ فازسوم این اثر در هاله‌ای از ابهام بوده است. مجموعه «معمای شاه» که تنها پروژه «الف ویژه» راه‌اندازی شده در دوره مدیریت ایشان است از نظر تعداد قسمت‌ها، زمان‌بندی تولید، بودجه و فیلمنامه با چالش‌های اساسی مواجه بوده و بی تصمیمی درباره این پروژه، عملا آن را به سمت تعطیلی‌های مکرر سوق داده است.»
و در بخش دیگری از این نامه می‌خوانیم: «جناب آقای تاجبخش فنائیان عنوان داشته‌اند «تمام پروژه‌های الف ویژه ی صدا و سیما به حالت تعلیق درآمده اند.» شایسته‌تر بود که گفته می‌شد «تمام پروژه‌های الف ویژه‌ی صدا و سیما در حالت تعلیق قرارداشت!» نشانه این تعلیق هم این است که هیچ مجموعه‌ی «الف ویژه»ای در چهارسال مدیریت سابق، راه‌اندازی نشد و کارگردان‌های صاحب سبکِ در حوزه‌ی «الف ویژه» به کارهای دیگر مشغول شدند و یا از ادامه‌ی کارشان انصراف دادند؛ همانند بانیانِ مجموعه‌ی شهید باکری. نمونه دیگر وضعیتِ تولیدِ پروژه زنده‌یاد فرج‌الله سلحشور بود که همواره درباره ساخته شدن یا نشدن کارشان بلاتکلیفی حاکم بود.»
به پروژه‌هایی که طرح نهایی هم ندارند ۱ میلیارد تومان داده‌اید!
اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های این نامه به افشاگری مالی مرکز امور نمایشی درباره پروژه‌هایی است که حتی فیلمنامه هم ندارند: «شایان ذکر است که در میانِ اسامیِ مجموعه‌های «الف ویژه» ذکر شده، مواردی دیده می‌شود که حدود ۱۰ میلیارد ریال برای پیش تولیدشان هزینه شده؛ اما هنوز پروژه به طرح نهایی (نه فیلمنامه نهایی) نرسیده است.»
البته این مرکز از فرصت استفاده کرده است، تا گزارشی مختصر درباره موفقیت‌هایش نیز ارائه دهد: «مرکز امور نمایش سیما با توجه به محدودیتِ بودجه و نیروی انسانی در زمینه ساخت و تولیدِ مجموعه‌های«الف ویژه»، تلاش داشته تا نخست با بررسی شرایطِ موجود و سپس اولویت‌های سازمان از اتلاف وقت، بودجه و انرژی پرهیز نماید و سالانه، دو مجموعه «الف ویژه» را به مرحله تولید برساند. تاکنون از میان ۸ طرح موجود، ۳ طرح پس از بررسی به دلایلِ کیفیتِ متون از دستور کار خارج شده‌اند. همچنین متن مجموعه «حضرت موسی (ع)» در مرحله کارشناسی مذهبی است. نگارشِ مجموعه «سلمان فارسی» پس از بررسی‌های فراوان و تعیین خط مشی‌ها و سیاست‌ها، آماده نگارش است و به زودی کارشان را آغاز خواهند کرد. مرحله سوم مجموعه «سرزمین کهن» با رفعِ مشکلات و مصایبِ موجود در متونِ مجموعه «سرزمین کهن» وارد مرحله تصویربرداری شده و مجموعه «معمای شاه» نیز در حال ضبط سکانس‌های باقی‌مانده است.»
ین نامه با نکات جالبی هم درباره خود فناییان به پایان می‌رسد: «امید داریم که جناب فنائیان که در این یک سال، هفته‌ای یک‌بار پی‌گیرِ تصویبِ دو متنِ ارسالی‌شان از سیماست، نیمی از انرژی خود را صرفِ اصلاح معایبِ طرح‌های ارسالی‌شان نمایند تا در نهایت شاهد کاری متوسط از ایشان نباشیم. نامبرده تا کنون ۲ مجموعه تلویزیونی برای صدا و سیما کار کرده‌اند که مطابقِ آمارهای موجود، آثارشان به رغمِ هزینه زیادِ تولید در کمترین حدِّ جذبّ مخاطب قرار گرفتند. علاوه بر موارد ذکر شده، گفتنی است که جناب آقای فناییان، دبیری شورای تله‌تئاتر سیما را برعهده داشتند و در دوره مدیریت ایشان بود که وضعیت تله‌تئاتر به محاق فرو رفت و تولیدات تله‌تئاتر به طور کامل متوقف شد.»
منبع: آی سینما