به گزارش سوره سینما [1] به نقل از ستاد خبری فیلم «دریاچه ماهی»؛ جلسه نقد و بررسی «دریاچه ماهی» عصر روز یکشنبه دوم مهرماه در چهارصد و چهل و هشتمین نشست باشگاه فیلم تهران با حضور مریم دوستی کارگردان، ستاره و لاله اسکندری و حدیثه تهرانی بازیگران، کیان مقدم آهنگساز فیلم و کوروش جاهد منتقد و کارشناس سینما در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.
در ابتدای جلسه کوروش جاهد منتقد سینما درباره «دریاچه ماهی» گفت: فیلم ساختار تصویری متفاوتی نسبت به سینمای دفاع مقدس دارد و با نوآوری به ویژه در نیمه دوم همراه است. در صحنه هایی از فیلم مرز واقعیت و خیال از بین می رود. فیلم به تبعات بعد از جنگ می پردازد که آدم ها در روزگار فعلی درگیر منفعت گرایی شدند و سر همان آدم های جنگ را کلاه می گذارند و حتی به سفرهای خارجی می روند و رفت و برگشت آدم ها در فیلم نشان از زمان های مختلف دارد که کیفیت رابطه آدم ها با هم در زمان های مختلف را بیان می کند. خوشحال کننده است که کسانی چون خانم دوستی به ساخت فیلم های متفاوت دفاع مقدسی می پردازند. در ابتدای فیلم منازعه ارتش و سپاه و بسیج نیز بیان از جنگ کلاسیک در ابتدای جنگ دارد. اکثریت قطعا به معنای بهتر و مفید بودن یک اثر نیست و کمیت بر کیفیت برتری ندارد. فیلم ها را باید آن گونه که هست پذیرفت و با توجه به نشانه ها معانی آن ها را دریافت و با آن ها ارتباط دوستانه مانند آدم ها برقرار کرد. یکی از قشنگی های «دریاچه ماهی» شروع فیلم با بازی کودکان است در حالی که در سایر فیلم های دفاع مقدس جنگ و خونریزی است. در این فیلم از دوران بچگی استفاده و از ابزار جنگ روایت می شود و آشنایی افراد را با هم نشان می دهد. از امکانات تصویری خوبی به ویژه در نیمه دوم و بخش پایانی فیلم استفاده شده است. کسی که این فیلم را می بیند با توجه به ساخت و کیفیت آن اصلا کارگردان آن را کارگردان اولی نمی داند. «دریاچه ماهی» فیلم ارزشمندی است و مخاطب از دیدن آن لذت می برد.
مریم دوستی کارگردان فیلم اظهار کرد: در سینماها شاهد سالن های خالی هستیم و این در حالی است که سانس های محدود و نامناسب به فیلم اختصاص داده شده است. مردم نسبت به سر در سینما که پوستر فیلم و عبارت دفاع مقدس هک می شود گارد می گیرند اما اگر هر ژانر دیگری باشد راحت تر به دیدن آن فیلم می روند. به نظر من یک شناخت اشتباهی از دفاع مقدس به واسطه ادوات جنگی، توپ، تانک و وصل کردن همه چیز به هم باعث دلزده شدن مردم از این ژانر شده است. در سینمای دفاع مقدس باید حرف تازه و نویی برای گفتن باشد وگرنه به نظر من ساخت چنین فیلم هایی پا گذاشتن روی میدان مین است چون فیلمسازی در ایران و فیلمساز زن بودن و موافقت مدیران و مسئولین با فیلمساز جوانی که می خواهد فیلم دفاع مقدس بسازد سختی های بسیاری دارد. باید مراقبت های بسیار ویژه ای انجام شود تا چنین فیلمی ساخته شود.
وی در ادامه افزود: من فکر می کنم ما به اندازه کافی درباره توپ، تانک و جنگ در وسط میدان صحبت کرده ایم و وقت آن است که بعد از سی و چند سال راجع به بازماندگان جنگ، فرزندان شاهد، جانبازان، رزمندگان و همه آدم های معمولی جامعه که عاشق بودند و فرقشان با سایرین عشق به وطنشان بود و جان در طبق اخلاص گذاشتند صحبت کنیم. یادآوری می کنم که هنوز هم کسانی هستند که در انتظار استخوان پدر مادر و برادر خود هستند و ما نباید فراموش کنیم چون مدیون کسانی هستیم که از مرز و بوم ایران پاسداری کردند.
دوستی تاکید کرد: فیلم به علت عدم حمایت از سوی مدیران، با نافرجامی گیشه روبرو شد ولی من خوب میدانم که این نادیده گرفتن هدفدار و به عمد است و برای من در تقابل میان حقیقت گویی و گیشه، بی ارزشترین هدف گیشه می شود، وقتی حرف تازه ای برای گفتن داشته باشی میخواهند حذفت کنند اما من حذف شدنی نیستم.
ستاره اسکندری نیز در ادامه درباره حافظه تاریخی مردم ایران بیان کرد: متاسفانه حافظه تاریخی ملت ایران بسیار ضعیف است و گاه آدم های مسئولی پیدا می شوند که دوباره تاریخ را یادآوری کنند. جنگ خواه ناخواه با همه آسیب ها و تبعات آن بخشی از تاریخ این سرزمین است، در زمان جنگ فیلم هایی ساخته می شد که به شدت با آدم های غیر واقعی فرشته گونه در مقام ایرانی ها و یک سری شیاطین در مقام عراقی ها به تصویر کشیده می شد برای همین شاید کمی غیر قابل باور بود و بسیاری از مردم ما ارتباط برقرار نمی کردند تا این که با گذشت زمان نگاه ها به دوره جنگ واقعی تر شد و کارگردانانی مثل رسول ملاقلی پور، ابراهیم حاتمی کیا، احمدرضا درویش و احمد مرادپور به تولید فیلم هایی دست زدند که جنگ را تحلیل کردند و ما شخصیت هایی را در فیلم ها دیدیم که ملموس تر بودند.
وی در ادامه افزود: ۸ سال بسیار طولانی است و شاید حداقل صد سال طول بکشد که تبعات این جنگ از دل مردم ایران بیرون برود بنابراین دیدن همه این فیلم ها علاوه بر یادآوری احساس مسئولیت به همه ما، فارغ از هر اندیشه یا نگاه سیاسی که وابسته به مذهب هم نباشد یک بعد ملی میهنی دارد که از شاهنامه فردوسی شروع شد و تا به ابد ادامه دارد و همه باید همدیگر را تشویق به دیدن فیلم های این چنینی کنند. گاهی ما با فراموش کردن، بسیاری از چیزها را از دست می دهیم اما دوباره باید به یاد بیاوریم که چه روزگاری بر خاک این مملکت گذشته است.
لاله اسکندری نیز درباره کار در فیلم کارگردان اولی گفت: از خانم دوستی تشکر می کنم که این فرصت را به ما دو خواهر دادند تا بتوانیم در کنار هم نقش آفرینی کنیم هر چند که سهم ما از همدیگر یک عبور بود که از کنار هم گذشتیم. یک تیم جوان در طول این مدت در کنار هم فعالیت و تلاش کردند به ویژه خانم دوستی که با سختی و تلاش بسیار کار را به پایان رساندند. امیدوارم همان تعداد اندک که فیلم را می بینند از آن راضی باشند.
کارگردان «دریاچه ماهی» درباره سختی تولید این فیلم اظهار کرد: سختی زیادی روی دوش من بود که با وجود مسائل متعدد در تولید آن و انتخاب لوکیشن های مورد نیاز پافشاری کردم تا آن چه باید باشد محقق شود. از سویی چون یک سری از واقعیت های روز جامعه را بیان کرده ام با هجمه مدیران روبه رو شدم و فیلم به انحاء مختلف مورد حمله قرار گرفت تا دیده نشود.
حدیثه تهرانی نیز درباره حضور در فیلمی با ژانر دفاع مقدس خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه های من کار کردن در این ژانر بود، فکر می کنم هر کسی همین ادای دین را برای خود دارد و بسیار خوشحالم که این کار را با یک خانم انجام دادم. کار کردن با یک خانم بسیار بهتر است به ویژه برای یک خانم، چون قابل درک تر و راحت تر است و بهتر می توان به نتیجه رسید. فیلم را از این جهت دوست دارم که از زاویه نگاه یک خانم ساخته شده است. ما جنگ را همواره از نگاه آقایان دیده ایم که شاید به جهت شکل خشن حقایق، تلخی ها و اثر ناراحت کننده ای همیشه در فیلم وجود دارد در حالی که خانم ها تلخی و ناراحتی را در لوای عواطف، محبت، مهر و دوستی که دارند نشان می دهند. خانم دوستی در این زمینه موفق عمل کرده و توانسته فیلمی شاعرانه و لطیف به مخاطب نشان دهد. امیدوارم روز به روز کارهای بهتر، قویتر و باارزش تر از خانم دوستی ببینیم. این کار حمایت نشد و امیدوارم کارهای بعدی حمایت شود تا خستگی از تن در آید چون خستگی به تن عوامل و علی الخصوص خانم دوستی مانده است.
کیان مقدم که آهنگسازی و موسیقی «دریاچه ماهی» را برعهده داشت درباره کار در این فیلم بیان کرد: بخش کوچکی از این فیلم بر عهده من بود. امیدوارم توانسته باشم ارتباطی که بین تصویر و مخاطب نیاز است ایجاد کرده باشم. این گونه که از نظر مخاطبان شنیده ام در دو بخشی که وظیفه من بوده این اتفاق افتاده است، ۷۰ درصد این فیلم از طریق موسیقی ارتباط برقرار می کرد و ۱۵ دقیقه آخر فقط موسیقی است و کلام ندارد. یک دقیقه آخر فیلم که در آن صحنه، اوج موسیقی کار بود کارگردان مجبور به حذف شد. فیلم اول است و بهتر از این ها برای خانم دوستی اتفاق می افتد و چه بد که در جامعه ما مردم را دعوت کنیم و التماس کنیم که برای دیدن فیلم های دفاع مقدس به سینما بیایند. اگر ما ایرانی و ملی هستیم این اثر متعلق به مردم ماست. امیدوارم که سالن ها پر شود و مردم استقبال کنند.
دوستی درباره تبعات جنگ و پیام فیلم نیز اظهار کرد: پیام منِ فیلمساز، صلح است، تبعات جنگ تنهایی بچه های جنگ است که همچنان نیز تنها زندگی می کنند. از شروع فیلم نیز این مسئله بیان می شود که فرد جوانیِ خود را می گذارد و سی سال تنها زندگی می کند. در نهایت سرگذشت این فرد به تنهایی در وسط دریاچه ماهی شلمچه ختم می شود و اگر در سرزمین دیگری زندگی می کرد قطعا سرنوشت دیگری داشت. تا از جنگ و اتفاقات ناگوار آن نگوییم هیچ وقت قدر آرامش و صلح را نخواهیم دانست.
وی در پایان گفت: افراد زیادی به جهت واژه دفاع مقدس که روی فیلم است به تماشای آن نمی نشینند و شایسته است که به جای واژه دفاع مقدس، واژه ملی- میهنی جایگزین شود چون همه ما یک شوری در وجودمان است که هر جا احساس کنیم که حضورمان کمک می کند، هستیم. من به عشق مخاطبان فیلم را ساخته ام که دیده شود و دیده شدن آن برای من مهم است. معتقدم هر کس ایران را دوست دارد با دیدن «دریاچه ماهی» حالش خوب می شود.