سوره سینما [1] – الناز نعمتی [2] :سینمای ایران در سال های اخیر اسیر ژانر عجیبی به نام کمدی شده است که البته شباهت چندانی به کمدی نداشته و معمولا آثاری مبتذل و سطح پایین هستند که به واسطه رد کردن برخی خط قرمزها و شوخی‌های رکیک و جنسی به فروش قابل ملاحظه ای دست پیدا می کنند. این کمدی‌های سخیف اغلب بخاطر لابی های پشت پرده در بهترین زمان ممکنه اکران شده و از انواع ابزار تبلیغ نیز بهره مند هستند. تب فیلم های کمدی تا جایی بالا رفته که چندی پیش خبری در شبکه های مجازی منتشر شد که در آن به دستمزدهای گاه تا یک میلیاردی بازیگران طنز اشاره شده بود. یعنی تولید این نوع آثار تا حدی برای سینمای ایران و تهیه کنندگان مهم و جدی و البته سودآور شده است که حاضرند بودجه تولید یک فیلم را به بازیگر شاخص در حیطه کمدی بدهند تا او را مجاب به بازی در فیلم شان کرده و فروش اثرشان را تا حد بالایی تضمین کنند.
اگر نگاهی به لیست فروش فیلم ها در سال های اخیر بیندازید خواهید دید که فیلم های کمدی همواره در صدر این لیست قرار دارند. البته هیچکس مخالفتی با ساخت و اکران فیلم کمدی ندارد و این موضوع نیز کاملا قابل درک است که مخاطب به واسطه نیاز به خندیدن و شاد بودن به این نوع فیلم ها اقبال نشان می دهد اما آنچه نگران کننده بنظر میرسد سواستفاده برخی از تهیه کنندگان و سینماگران از این نیاز مخاطب است. تولید کمدی های بی محتوا و سطح پایین که صرفا به شوخی های غیر متعارف و بی ادبانه برای خنده گرفتن از مخاطب بسنده می کنند قطعا زیبنده سینمای ایران نیستند. متاسفانه در سال های اخیر شاهد این هستیم که سینما به جولانگاه عده ای کمدی ساز تبدیل شده است که چون فیلم هایشان به فروش بالایی دست پیدا می کند کلی حامی مالی پیدا کرده اند و از آنجایی که به اقبال مخاطب از فیلم هایشان اطمینان دارند دیگر به هیچ وجه به فکر تولید اثری قابل دفاع از بُعد هنری یا فنی نیستند. درواقع هجوم بی رویه برای ساخت فیلم کمدی باعث شده است میزان کیفیت آثار تولید شده با نزول شدیدی روبه رو شود و نویسندگان فیلمنامه های کمدی از دم دستی‌ترین و مبتذل ترین ایده‌ها برای خلق موقعیت طنز استفاده کنند. تاجایی در برخی از کمدی ها بجز توجه به مسایل جنسی و شوخی های زننده شاهد رواج کمدی اسلپ استیک هستیم که در این دوره و زمانه تنها برای خنده گرفتن از کودکان به کار میاید.
ژانرهای دیگر سینما البته همچنان وجود داشته و کارگردان های بسیاری به ساخت فیلم در این گونه های سینمایی مشغولند و گهگاهی نیز این فیلم ها می توانند به موفقیت در گیشه دست پیدا کنند. برای مثال امسال فیلم های «رگ خواب» و «ماجرای نیمروز» و سال گذشته فیلم های «فروشنده»، «ابد و یک روز» و «بادیگارد» که در گونه درام های اجتماعی تولید شده بود به فروش های قابل ملاحظه ای دست پیدا کردند. اما تعداد این فیلم ها به حدی کم است که رقابت در فروش و تسخیر گیشه را باید تنها در میان فیلم های کمدی جستجو کرد.
متاسفانه تا وقتی سینمای ایران محدود به اکران فیلم های داخلی باشد و از اکران آثار خوب و با کیفیت خارجی محروم باشیم به قول معروف همین آش است و همین کاسه. تا زمانی که کارگردان ها و تهیه کنندگان خیال شان راحت باشد که با به استفاده از یک یا چند بازیگر کمدین و یک فیلمنامه درجه چند می توانند نبض مخاطب و گیشه را در دست گرفته و پول پارو کنند سینمای ایران در همین گرداب خواهد ماند. وقتی انحصار اجازه انتخاب را از تماشگران گرفته و امکان رقابتی شدن فضا را از سینما سلب کرده باشد نمی‌توان توقع داشت مخاطبان به تماشای آثار سطح پایین نروند و فیلمسازان نیز به خود تکانی داده و سطح کیفی آثارشان را بالا ببرند.
بدون تردید اکران فیلم های خوب خارجی اعم از کمدی های سالم و خوب و آثاری در سایر ژانرها با ایجاد فضای رقابتی فیلمسازان را به سمت بالا بردن کیفیت اثرشان سوق خواهد داد چراکه گوی و میدان دیگر تماما در اختیار ایشان نبوده و باید برای ماندگار شدن و جلب مخاطب به فکر ارتقای سطح کیفی آثارشان باشند. به نظر نگارنده تا وقتی سینمای ایران صرفا در اختیار سینماگران وطنی باشد، انگیزه و تلاشی نیز برای ارتقای سطح کیفی آثار بخصوص در میان آثار کمدی مشاهده نخواهد شد. تهیه کننده و کارگردانی که می دانند با در دست داشتن یک فیلمنامه هزل و غیر استاندارد و چند شوخی غیر اخلاقی می توانند گیشه را تصاحب کنند و رقیبی این میان به منافع شان آسیب نخواهد زد تا وقتی مخاطب از آثارشان استقبال کند به این روند ادامه خواهد داد. اما اکران فیلم خارجی و ارائه حق انتخاب به تماشاگر می تواند موقعیت این سینماگران راحت طلب و سودجو را به خطر انداخته و منافع شان را به شکل جدی تهدید کند.
امید است اکران فیلم های خوب خارجی که مدتی است زمزمه های آن شینده می شود به زودی محقق شده و علاقمندان به سینما بتوانند شاهد اکران فیلم های خارجی با کیفیت که با شئونات اخلاقی و دینی جامعه مان نیز هماهنگی داشته باشد قدرت انتخاب یافته و فیلم های روز دنیا را هم زمان با اکران جهانی در سینماها و پردیس های سینمایی کشورمان تماشا کنند.