سوره سینما [1] – فاطمه سادات بکائی : به تازگی سازمان سینمایی حوزه هنری مستندی را با محوریت اربعین حسینی و حماسه پیاده روی اربعین با عنوان «راه دل» به کارگردانی مهدی زمان پور کیاسری تولید کرده است که با مستند «مشتی اسماعیل» چهره ایی شناخته شده است.
نفس ورود حوزه هنری به این موضوع و تمرکز بر حماسه و واقعه بزرگ پیاده روی اربعین ارزشمند و قابل تقدیر است. این گونه اتفاقات و حرکت‌های مبتنی بر جوشش‌های دینی و مذهبی در فضای مقهور جریانات شبه روشنفکری سینمای ایران علی الخصوص در عرصه سینمای مستند فارغ از ارزش‌های جوهری و ذاتی آثار، به حسب اینکه رویش یک جریان جسورانه و الگوبخش در فضای مستند ارائه می‌دهد یک غنیمت و فرصت است.
این مستند با رویکرد دینی بواقع، ادامه مستند مشتی اسماعیل است که در در عرصه مستند دینی اثری شاخص و مثال زدنی است. در فضای شبه روشنفکری و تلخ اندیشانه سینمای ایران و فیلم‌های مستند این اثر بسان نوری درخشیده تا جایی که نشان داد همه تمرکز و توان مدیران و سیاستگذاران سینمایی کشور نباید به آثار بلند و داستانی صرف متمرکز شود و توجه و بهادادن به فیلم‌های مستند هم می‌تواند نتایج و برکات قابل توجهی را برای سینمای ایران به ارمغان بیاورد.
مستند «مشتی اسماعیل» و «راه دل» و آثاری از این دست گویای این حقیقت غیرقابل انکار است که مستندسازان مستعد و خلاق کشور در صورت فراهم بودن یکسری امکانات ابتدایی و حداقلی قادر به آفرینش آثاری هستند که علاوه بر آشتی دادن مخاطب داخلی با این ژانر تصویری می‌تواند نام ایران را در گوشه گوشه دنیا مطرح کند.
در این رابطه و در تولید مستند «راه دل» نباید هوشمندی و جسارت مرکز مستند سوره را در کشف استعداد، انتخاب درست و برجسته ساختن موضوعات و مفاهیمی را که با اتمسفر و روح فعلی سینمای ما همگن نیست نادیده گرفت. به طور قطع، موفقیت این اثر و انتشار و دسترسی مردم و سینماگران به آن، فضای تشویقی را فراهم می‌آورد تا سایر مستندسازان و فعالان سینما هم جدی‌تر وارد این عرصه شوند؛ و اینکه متاسفانه، موضوع اربعین به رغم بازتاب‌های گسترده و شکوه و جلالی که بویژه در سال‌های اخیر برگزار می‌شود تاکنون کمتر مورد توجه و تمرکز رسانه‌های غربی قرار گرفته و حتی، از سوی رسانه‌های داخلی صرفا از منظر ژورنالیسم و ابعاد خبری و گزارش‌های مصرفی توجه شده و کمتر شاهد خلق مستندهایی ماندگار و تحلیلی و جذاب بوده ایم. اگر چه سهم بخش تولیدات سینمایی هم در زمینه صفر است و به استثنایی یکی دو تا کاری که در نقطه صفر و پیش تولید قرار دارند نمونه اثاری در این رابطه نداریم.
بنابر آمارهای رسمی سالانه بیش از ۲۰ میلیون زائر از کشورهای مختلف جهان از جمله: عراق، ایران، نیجریه، بحرین، پاکستان، لبنان، سوریه، ترکیه، افغانستان، هند، مصر، یمن، عربستان، کویت و … در حماسه راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنند. اگرچه راهپیمایی اربعین پدیده تازه ایی نیست، ولی تجلی آن با کیفیت، شکوه و اقتدار امروزین بی سابقه بوده است.
در حالی که همواره شاهدیم رسانه‌های غربی نسبت به کوچک‌ترین اتفاقات و حوادث و حتی، گعده‌ها و جمعیت‌های کوچک در اقصی نقاط جهان به اطلاع رسانی، پراپاگاندا، تحلیل و تفسیرهای مغرضانه می‌پردازند و با رویکرد دیگر، حوادث بوقوع پیوسته در کشورهای اسلامی و جهان اسلام را با وقیح‌ترین و مبالغه آمیزترین شکل مانور خبری می‌دهند. جای شگفتی دارد که چرا این رسانه‌های رنگارنگ با پشتوانه‌های عظیم و سرمایه گذاری بی حد و حصر پیرامون راهپیمایی اربعین رندانه و مزورانه سیاست بایکوت را در پیش می‌گیرند؟ و به استثنای برخی رسانه‌های معدود از بازتاب این اجتماع عظیم انسانی و این همه شکوه، عظمت، اقتدار و جلوه‌های معنوی و انقلابی در این رسانه‌ها خبری نیست؟
شکل انقلابی و حماسی پیاده روی اربعین در تاریخ معاصر زمانی شکل گرفته که میلیون‌های مومن شیعی احساس خطر کردند که کابوس سیاه داعش و گروه‌های سلفی و افراطی متحجر با حمایت امپراطوری رسانه‌ای غرب و سرمایه گذاری سعودی و صهیونیستی همچون بهمنی ویرانگر در حال تخریب مقدسات و عتبات عالیات بوده است؛ و این خطر وجود داشته تا این گروه مزدور پا را از گلیمش فراتر نهند و به ساحت مقدس مضجع نورانی امام حسین (ع) تعرض نمایند.
ناگهان خیزش بزرگ انسانی و اعتقادی موج وار گسترش پیدا کرده و به تاسی از، ولی امر مسلمین جهان و مراجع عظام در قم، نجف، کربلا و مشهد قیام کردند و به راهیپمایی اربعین شکل حماسی، انقلابی و اعتراضی بخشیدند تا جایی که داعش و گروه‌های وابسته آن از این قیام خودجوش و یکپارچه توده‌های عاشق و شیفتگان اهل بیت، هراسان و وحشت زده شدند. بواقع، حماسه اربعین، نقطه آغاز توقف روند توسعه طلبانه داعش بود و از آن تاریخ شمارش معکوس شکست این گروه مزدور شروع شده است.
در حالی که از طریق رسانه‌های مختلف غرب روزانه ده‌ها تیتر و خبر با محوریت رویدادهای منطقه خاورمیانه و با تمرکز بر فعالیت ها، اقدامات، فتوحات و جنایات داعش و گروه‌های تکفیری منعکس میگردید، اما خبری از بزرگی حماسه شگفتی که در چند کیلومتری آن در حال وقوع بود نیود. حماسه‌ای که چند کیلومتر آن طرف‌تر از جنایات داعش نضج و نمو گرفت و بالنده شد. از پیاده روی میلیون‌ها انسان عاشق و شیدا و با خلوص در زیباترین، انسانی ترین، اخلاقی‌ترین و معنوی‌ترین شکل سلوکی عاشقانه در این رسانه‌ها خبری نبود.
واقعا، کدام شاخصه و ویژگی کاروان‌ها و هیات‌های مذهبی بیست میلیونی شیعیان، غرب و نظام سلطه را هراسان کرده است؟ چرا رسانه‌های غربی که همصدا و متاسی از سناریویی مشترک در چند ساله اخیر همواره، در صدد تخریب و تخطئه چهره اسلام و پیامبر اسلام بوده اند و هستند چشمشان را بر این بزرگ‌ترین اجتماع تاریخ بشر می‌بندند و حاضر نیستند واقعیت و حقیقت این تجلیگاه اقتدار و انسانیت را ببینند؟ همان‌ها که حتی، از زیارت خانه خدا و بازتاب اخبار آن واهمه ندارند و می‌کوشند تا این آئین عبادی را متنزع از کیفیت حقیقی و شاخصه‌های سیاسی و دینی آن معرفی نمایند چرا از پیاده روی ساده و صمیمی و مخلصانه میلیون‌ها انسان در صحرای کربلا هراس دارند؟
متاسفانه، به نظر می‌رسد سازمان دهی درست و هدفمندی هم برای پاسخ گویی به این سیاست بایکوت از سوی مراکز فرهنگی و هنری و بویژه از سوی مراکز سینمایی و مستندسازی در جهان اسلام و در کشور ما صورت نگرفته است. گروه وحشی داعش با استفاده از جدیدترین و مدرن‌ترین تکنولوژی‌ها از جنایات خرد و کلانش مستندسازی و تصویرسازی می‌کند، ولی در مقابل، حماسیه بزرگ اربعین مغفول می‌ماند. فارغ از گزارش‌ها و اخبار پراکنده و روزمره متاسفانه، کمتر شاهد خلق مستندهای ماندگار و اثرگذار بوده ایم.
هالیوود برای غرق شدن یک کشتی و یا دزدی یک نفتکش از سوی دزدان دریایی سومالی ده‌ها فیلم سینمایی می‌سازد، ولی متاسفانه به این حرکت ریشه دار و عمیق دینی و سیاسی و انقلابی که بهترین مولفه‌های دراماتیکی آثار جذاب سینمایی و فیلم‌های کوتاه و مستند را دارد بی توجهی می‌شود؟
حماسه اربعین در تاریخ معاصر زمانی عینیت می‌یابد که عراق در قلب بحران‌های خاورمیانه دست و پا می‌زند و تروریستهای تکفیری داعش تا قلب بغداد را بی ثبات و ناامن کرده اند؛ و نزدیک بود که تک تیراندازهای آن‌ها حتی کبوتران حرم امام علی (ع) و مزار امام حسین (ع) را هم شکار کنند، در حالی که دولتمردان عراقی وحشت زده و منفعل شده بودند و جهان به جنایت داعش سر تسلیم فرود آورد و به جز نمایش‌های حقیرانه جنگنده‌های ائتلاف غربی سرزمین عراق تا شام زیر چکمه‌های خون آشامان داعش قرار گرفته بود. میلیون‌ها انسان از نقاط مختلف جهان با پای پیاده مسیر تاریخ را تا کربلا پیمودند و حماسه اربعین ساختند.
شکی نیست فارغ از اینکه این ظرفیت متعلق به جهان اسلام و جهان شیعه است نقطه ثقل و محور وقوع آن به تفکر انقلاب اسلامی و افق نگاه رهبری انقلاب بر می‌گردد. این ظرفیت برای ایران و جهان شیعه به مراتب از قدرت هسته‌ای غنی‌تر و قوی‌تر است و همچنانکه در موضوع هسته‌ای جهان غرب کوشید تا امیتاز آن را از ایران سلب نماید و سخت‌ترین تحریم‌ها و هزینه‌ها را به انقلاب اسلامی تحمیل نماید در موضوع راهپمیایی اربعین هم احساس می‌شود تحریم رسانه‌ای را برای نادیده گرفتن در پیش گرفته است.
امپراطوری رسانه‌ای غرب بی گمان، بر اساس سناریو و استراتژی هدفمند و طراحی شده‌ای عمل می‌کند. برخورد دوگانه رسانه‌های غربی در خصوص دو حادثه تروریستی در پاریس و لبنان یادمان نرفته. ترددید نداشته باشیم که در مواجهه با راهپیمایی اربعین همین سیاست مزورانه طراحی و دیکته شده است.
از این رو، این نگاه غرب بار مسئولیت و رسالت هنرمندان و رسانه‌های جهان اسلام را حساس‌تر و خطیرتر می‌سازد.
جای خرسندی است که مرکز مستند سوره که خوشبختانه کارنامه‌ای غنی در زمینه تولیدات استراتژیک حوزه مستند دارد پای در این وادی گذاشته و اولین مستند جدی را با موضوع اربعین ارائه داد است. باشد تا «راه دل» حرکتی تازه به سمت مستندهای معناگرا در سینمای ایران باشد.
منبع: خبرگزاری دانشجو [2]