سوره سینما [1] – ایمان گودرزی، کارگردان و مستندساز کشورمان از سال ۸۳ کار مستندسازی را آغاز کرده است و در حال حاضردر رشته فیلم سازی مشغول تحصیل است. مستندهای «بهمن ۶۰»، «سال های خاکستری»، «فردای دیروز»، «بر مدار تباهی»، «رویای سیاه» و «عطش ثانیه ها» برخی از آثار مستند این فیلمساز هستند. در ادامه گفتگوی سوره سینما [1] با این کارگردان جوان را می خوانید.
وضعیت سینمای مستند انقلاب را سال های اخیر چطور می بینید؟
به نظر من فضای سینمای مستند انقلاب اسلامی رشد خیلی خوبی داشته است و ما شاهد هستیم که در یک دهه گذشته به بلوغ رسیده است. حتی می توانم ادعا کنم که در سال های اخیر رشد این گونه سینمایی تصاعدی بوده است چراکه شاهد ورود فیلمسازان جوان ، تازه نفس و البته بسیار با استعدادی به این عرصه بوده ایم. این نسل بسیار با انگیزه و دغدغه مند هستند و ورودشان به دنیای سینما باعث شد سینمای مستند انقلاب اسلامی با قدرت بیشتری پا به عرصه بگذارد.
در یک دهه گذشته که خودم دست به دوربین شده ام و در این حوزه فعالیت می کنم شاهد تولید آثار بسیار خوبی در این حیطه بوده ام تا جایی که می توان مدعی شد کیفیت این آثار اصلا قابل قیاس با آثار تولید شده در سه دهه پیش نیستند و از نظر محتوا و ساختار و تکنیکال بودن بسیار بهتر هستند. در مورد سوژه یابی نیز بسیار پیشرو تر و خلاقانه تر عمل کرده ایم. مستند سازان امروز می دانند که باید در پی سوژه های خوب باشند و چراغ قوه شان را به دل سوژه ها برده و زوایایی را که کمتر دیده شده است را به مخاطب نشان دهند. درکل اگر بخواهیم به سینمای مستند در سال های اخیر نمره بدهیم به امتیازی قابل دفاع خواهیم رسید. یکی از دلایل اینکه شاهد رشد و شکوفایی سینمای مستد در سال های اخیر هستیم هم ورود جوانان با فکرهای و ایده های تازه و شوق انگیز است و هم اینکه برخی از مدیران که دیدگاهی بسیار محافظه کارانه داشتند جای خود را به مدیران جوانتر ، جسورتر و خلاق تر داده اند و این موضوع فیلمسازی را برای جوانان تسهیل کرده است.
پس به اعتقاد شما در سال های اخیر فضا برای فیلمسازی در ژانر مستند بازتر شده است.
بله خوشبختانه این اتفاق افتاده است . البته همچنان مشکلات در زمینه فیلمسازی مستند زیاد است و اگر بخواهم نیمه خالی لیوان را نگاه کنم جای انتقاد و گله بسیار است اما اگر بخواهیم در مقایسه با سال های قبل و شرایطی که مثلا ده سال قبل وجود داشت صحبت کنیم قطعا گام هایی به جلو برداشته ایم و سینمای مستد رو به رشد بوده است و شاهد فضای باز تری در حیطه فیلم مستند انقلاب اسلامی هستیم. اگر به فیلم هایی که در فضای گفتمان انقلاب اسلامی تولید می شود نگاه کنید خواهید دید هم به لحاظ کمی و هم از نظر کیفی این آثار بسیار موفق تر از آثاری هستند که قبل از دهه اخیر تولید شده اند.
خوشبختانه در حال حاضر ما چندین جشنواره داریم که به حوزه فیلم های انقلاب اسلامی می پردازند. جشنواره هایی مانند جشنواره مردمی فیلم عمار و جشنواره فیلم مقاومت . چندین سال است که آثارم در این جشنواره ها به نمایش در میایند و من شخصا مخاطب این جشنواره ها هستم و آثاری که در این جشنواره ها به نمایش در میاید را مشتاقانه دنبال می کنم. به همین خاطر می توانم بگویم کیفیت آثار این جشنواره ها در هر دوره به نسبت دوره قبل پیشرفت چشم گیری داشته است. گاهی در این جشنواره ها فیلم هایی را دیده ام که به لحاظ سوژه و ساختار بسیار عالی بوده اند و با خود فکر کرده ام که حتما کارگردان این آثار فیلمسازانی حرفه ای هستند که سال ها سابقه کارگردانی دارند اما در کمال تعجب دیده ام که جوانانی این آثار را ساخته اند که به تازگی پا به عرصه فیلمسازی گذاشته اند.
فکر می کنید دلیل اشتیاق جوانان به فیلمسازی در حیطه مستند در سال های اخیر چه بوده است؟
به نظر من پس از سال ۸۸ فضای فرهنگی کشور احساس کرد باید جریانی به فضای فرهنگی و سینمایی کشور دمیده شود که کمبود آن به شدت احساس میشد و این اتفاق به صورت خودجوش و از طرف هنرمندان رخ داد که نتیجه مثبت و پربار آن حالا و کمتر از یک دهه بعد دیده می شود. خوشبختانه این جریان خیلی زود به بلوغ رسیده است.
بنظرتان جای چه سوژه های و مضامینی در سینمای مستند مان به ویژه سینمای مستند انقلاب خالی است؟
بنظرم نیاز مخاطب امروز تولید آثاری است که بتواند بصیرت زایی کرده و به مخاطب آگاهی ببخشد و شبهاتی که در ذهن دارد را مرتفع کند. حوادث و اتفاقاتی که در منطقه وجود دارد و سوژه های که در کشور داریم دست مستندسازان را برای انتخاب موضوع بسیار باز گذاشته است.
خداراشکر آثار هم به لحاظ نوع پرداخت و هم از نظر موضوع و تکنیک با فیلم های خوب بین المللی برابری می کنند و اگر اخبار سینمای مستند را رصد کنید خواهد دید که بچه های فیلمساز در دهه اخیر ده ها جایزه معتبر بین المللی را از جشنواره های مختلف کسب کرده اند. به عقیده من سینمای مستند کشورمان چشم اندازی بسیار خوب خواهد داشت و در آینده نزدیک شاهد درخشش بیش از پیش فیلمسازان مان در عرصه های جهانی خواهیم بود.
به عنوان یک مستند ساز جوان برای تولید فیلم هایتان به چه چالش هایی روبرو هستید؟
فضای تولید آثار مستند و فعالیت در این ژانر سینمایی خالی از مشکل و دردسر نیست. در نگاهی کلی مشکلات ما فیلمسازان به دو بخش تقسیم می شود. یک سری مشکلات همیشگی هستند و به قول معروف جزو مشکلات پایدار عرصه مستند سازی هستند و یک سری مشکلات هم هستند که مقطعی اند . مشکلات مقطعی می تواند مربوط به میزان بودجه در یک مقطع زمانی باشد یا اینکه جریان خاص سیاسی حاکم شده و مدیران عوض شوند و … این مشکلات مقطعی و گذرا هستند اما یک سری مشکلات همانطور که عرض کردم همیشگی هستند. مثلا دوستانی که در حوزه تاریخ معاصر کار می کنند همیشه با موانع و خطوط قرمز روبرو هستند. من شخصا همواره سعی می کنم در فیلم هایم بی طرفا نه قضاوت کنم و به موضوعات بپردازم و این موضوع باعث شده است که از طرف جریان های مختلف مورد نقد و حتی پیگرد قضایی قرار بگیرم. این مسائل واقعا برای یک فیلمساز آزار دهنده هستند. ما کارهایی را انجام داده ایم که باعث آگاهی بخشی حتی برای رجال سیاسی کشور بوده است اما متاسفانه به آثارمان به شکلی نگاه شده است که منصفانه نیست. سینمای مستند اگر دچار خودسانسوری شود نه تنها کمکی نکرده و گره ای را باز نمی کند بلکه مشکلات را دوچندان خواهد کرد.
برای آگاهی بخشی به مردم اگر در خط انقلاب اسلامی قدم برداریم به نظر من خط قرمزی وجود ندارد. اگر ما با حقانیت و صداقت کاری انجام دهیم دیگر خط قرمز معنا نخواهد داشت. اگر ما تاریخ انقلاب مان را روایت نکنیم دیگران روایت خواهند کرد و اگر ما در جواب این فیلم ها ده ها فیلم دیگر بسازیم دیگر اثر گذار نخواهد بود.