سوره سینما [1] – محیا رضایی [2] : تب و تاب روزهای قبل از برگزاری سی و ششمین جشنواره بین المللی فیلم فجر در حالی تیتر اخبار سینمایی می شود که مثل هر رویداد دیگری برخی راضی و برخی ناراضی از کنار رخدادهای آن عبور می کنند. اگرچه اختلاف نظر و سلیقه در هر جریانی دور از ذهن نیست اما با نگاهی به فیلم اولی های حاضر در جشنواره و بازماندگان این عرصه به نظر می رسد امسال مجالی برای رقابت بین کسانی که فی النفسه فیلم اولی هستند وجود ندارد. سال گذشته هیات انتخاب سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر اثر ۱۱ فیلمساز جوان را در معرض رقابت با دیگر فیلمسازان مجرب قرار داد و نتیجه این اعتماد درخشش فیلم هایی چون «ویلایی ها»، «تابستان داغ»، «ایتالیا، ایتالیا» و … بود که بعدها در اکران مردمی نیز نظر مخاطبان شان را جلب کردند.
امسال میان ۲۲ اثر بلند سینمایی که از ۱۲ بهمن ماه ۹۶ در معرض دید منتقدان، اهالی رسانه و مردم قرار می گیرد تنها ۳ فیلم سینمایی «خجالت نکش» ساخته رضا مقصودی، «مصادره» به کارگردانی مهران احمدی و «امیر» کاری از نیما اقلیما اولین تجربه کارگردان شان است که از این میان با توجه به کسوت و سابقه مقصودی در امر فیلمنامه نویسی و احمدی در بازیگری و دستیاری کارگردانان تنها نیما اقلیما است که به عنوان جوان فیلم اولی اثرش باید با بزرگان هنر هفتم رقابت کند. جدا از بحث کیفی فیلم که تا قبل از رونمایی نمی توان به آن پرداخت اما به نظر می رسد حضور سیدضیاء هاشمی به عنوان تهیه کننده در انتخاب این فیلم بی تاثیر نبود.
این درحالی است که هیات انتخاب به سختی به جوانان اعتماد کرد و با بهتر است بگوییم اصلا اعتماد نکرد چرا که به راحتی از کنار فیلم «درساژ» به کارگردانی پویا بادکوبه گذشت. اثری که به عنوان یکی از فیلم‌های بخش «نسل» جشنواره فیلم برلین ۲۰۱۸ انتخاب شده و فضای متفاوتی را درباره شکل ارتباطات، مشکلات و شرایط نوجوانان امروز جامعه به تصویر می‌کشد اما جشنواره فجر آن را در حدی نمی داند که با سایر آثار به رقابت بپردازد. «درساژ» اولین فیلم بلند سینمایی پویا بادکوبه است که به تهیه‌کنندگی روح الله و سمیرا برادری جلوی دوربین رفته و علی مصفا، شبنم مقدمی، یسنا میرطهماسب، جلال فاطمی، سیامک ادیب و … در آن بازی می‌کنند.
[3]
فیلم اولی دیگری که امسال شانس حضور در جشنواره فیلم فجر از او گرفته شده کسی است که پیش از این با هر حضور در جشنواره های داخلی و خارجی همیشه دست پر بازگشته است. آرش لاهوتی که از او به عنوان رکورددار تندیس های بلورین جشنواره سینما حقیقت یاد می شود مستحق آن بود که در اولین حضور سینمایی اش مورد قضاوت اهالی رسانه و مردم قرار بگیرد. او با ساخت فیلم سینمایی «واسطه» به تهیه کنندگی علیرضا قاسم خان بعد از سال ها هدیه تهرانی و علی مصفا را در یک قاب قرار داد. مهران احمدی، علیرضا استادی، ژیلا شاهی، صدف عسگری، رویا حسینی و … دیگر بازیگران این فیلم هستند و لاهوتی در اولین تجربه خود قصه آبان زنی ۴۵ ساله را روایت می کند که واسطه استخدام کارگران فصلی است.
[4]
سازندگان فیلم سینمایی «چهل و هفت» که علی رغم نظر مثبت برخی منتقدان از سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بازماندند احمد اطراقچی و علیرضا عطاء الله تبریزی هستند که اولین تجربه شان به تهیه کنندگی ناهید دل آگاه جلوی دوربین رفته است. «چهل و هفت» داستان سه زن ۴۷ ساله از سه طبقه اجتماعی مختلف را روایت می کند که ناآگاهانه روی زندگی یکدیگر تاثیرمی گذارند. این اثر با روایتی تو در تو با حفظ نظم ساختار اپیزودیک ظلم و خشونت علیه زن را در جامعه ای مرد ستیز برملا می کند و لادن مستوفی، شقایق فراهانی، ریما رامین فر، حمیدرضا آذرنگ، مهدی احمدی، محمدرضا غفاری، شیدا خلیق، مهرنوش ستاری و رابعه مدنی بازیگران آن هستند.
[5]
«دایان» ساخته بهروز نورانی پور دیگر فیلمی است که توسط یک جوان فیلم اولی ساخته شده و هنوز معلوم نیست امسال بتواند شانسی در جشنواره داشته باشد یا خیر. این فیلم که در زمره ۴ اثر رزرو جشنواره قرار دارد ممکن است در صورت بازماندن یکی از فیلم های بخش مسابقه جایگزین شود. نورانی پور که با مستند «A157» نظر سینماگران را به خود جلب کرده بود در «دایان» فردای یک جنگ را روایت می کند.
رضا فهیمی هم دیگر کارگردانی فیلم اولی است که با فیلم «دوباره زندگی» فرم جشنواره را پر کرد اما شانس حضور در این رقابت را از دست داد. این فیلم با بازی گلاب آدینه و شمس لنگرودی قصه مرد و زن میانسالی است که قصد رفتن به خانه سالمندان را دارند اما دست روزگار آن‌ها را مجبور به ادامه زندگی در کنار یکدیگر می‌کند. گلاب آدینه با نقشی متفاوت در کنار شمس لنگرودی شاعر و نویسنده صاحب سبک کشور به ایفای نقش پرداخته‌اند.
امیراطهر سهیلی که پیش از این با ساخت فیلم های کوتاه و تله فیلم هایش شناخته شده بود اولین تجربه بلند سینمایی اش را «زنانی که با گرگ ها دویده اند» به تهیه‌کنندگی محمدرضا شرف الدین و با بازی لعیا زنگنه رقم زد اما او هم نتوانست نظر هیات انتخاب را به خود جلب کند.
«گرگ بازی» نام اولین فیلم بلند سینمایی عباس نظام دوست در مقام کارگردان است. اکثر اعضای حاضر در این پروژه سینمایی تجربه اول یا دوم شان را از سر گذرانده و حضورشان در جشنواره می توانست تاثیر بسزایی در دیده شدن زحمات شان داشته باشد. «گرگ بازی» به لحاظ طراحی پلات، نگاهی متفاوت و جدید دارد و توانسته از سینمای رایج رئالیستى فاصله بگیرد و از این نظر اگر در کنار دیگر فیلم هایی بخش رقابتی جشنواره حضور داشت می توانست پیام آور اتمسفر جدیدی در سینما باشد.نظام دوست پیش از این در پروژه های سینمایی «گیلانه»، «چهل سالگی»، «شبانه روز» و «ارغوان» حضور داشته و این بار به تهیه کنندگی محمدعلی نجفی قصد داشت تفکر سینمایی خود را در معرض دید سینما دوستان قرار دهد که این مهم در جشنواره فجر دست نداد. در این فیلم علی مصفا، هانیه توسلی، نگار جواهریان، سهیلا گلستانی و … به ایفای نقش می‌پردازند. «گرگ بازی» درباره چند رفیق قدیمی است که شبی در خانه موروثی یک دوست جمع می‌شوند و با ورود مهمانان تازه وارد، ماجراهای عجیبی رخ می‌دهد.
[6]
«یک کیلو و بیست و یک گرم» اولین فیلم سینمایی بلند رحیم طوفان است که تا قبل از اعلام نهایی آثار منتخب جشنواره با نظرات مثبت برخی سینماگران احتمال می رفت در بخش رقابتی جشنواره حضور داشته باشد. این کارگردان پیش از این نشان جهانی مجسمه طلایی بهترین فیلم فستیوال «جاکارتا» را برای فیلم کوتاه «صلح سرخ» از آن خود کرده بود. در کارنامه کاری طوفان ساخت شانزده فیلم کوتاه و بلند، تصویربرداری و تدوین بیش از سی فیلم کوتاه، بلند و سریال و ساخت چند مستند دیده می‌شود. وی حضور در بیش از چهل جشنواره ملی و بین‌المللی فیلم کوتاه و دریافت بیش از ده جایزه از فستیوال‌های جهانی و بین‌المللی را در کارنامه خود دارد.