مستند «خانه سیمین و جلال» ساخته پریسا عشقی درباره سرنوشت منزل مسکونی این دو نویسنده شهیر ایرانی است.

سوره سینما- فیلم مستند «خانه سیمین و جلال»سه شنبه ساعت۵:۳۰ به عنوان افتتاح کننده برنامه هفتگی «پاتوق مستند» در فرهنگسرای رسانه نمایش و بررسی می شود. همچنین چهارشنبه ۹ مهر از شبکه مستند ساعت ۶:۱۵ روی آنتن می‌رود.

پریسا عشقی درباره انگیزه ساخت این مستند به سوره سینما گفت: قبل از این فیلم، مستند «جلال آل احمد» را ساختم و زمانی که درگیر آن بودم با کتاب سه جلدی «نامه ‌های سیمین دانشور و جلال آل احمد» مواجه شدم. متن این نامه ها از این جهت قابل توجه بود که دانستم این خانه داستانی دارد و مسایل زیادی در خود پنهان کرده است. اینکه جلال در غیبت سیمین زمانی که به امریکا سفر کرده بود در شرایط سیاسی اجتماعی آن دوران این خانه را ساخت و افرادی که آنجا رفت و آمدی داشتند یا کسانی که باعث رقم زدن اتفاقاتی شدند باعث شد به ساخت مستندی درباره این خانه علاقمندتر شوم.

وی افزود: مسایل بسیاری مد نظرم داشتم در مستند«جلال آل احمد» نشان دهم اما مجالش نبود آن زمان خانم دانشور در قید حیات بودند اما حال جسمی مساعدی نداشتند از این رو تنها تصاویری از محله و در خانه را ثبت کردیم به مرور دغدغه من بیشتر شد. بعد از فوت ایشان تصمیم داشتم با دوربین به خانه شان بروم و از فضای مراسم ترحیم لحظاتی را ثبت کنم اما این کار به نظر بسیار کلیشه ای و دوراز ارزش بود. ولی همین بهانه ای شد سراغ مستندی بروم که خانه را با هویت مستقل خود نشان دهم. این تصمیم را با شبکه مستند مطرح کردم که مورد استقبال قرار گرفت.

این کارگردان ادامه داد: حین کار مشکلات و سختی های زیادی سرراه مان بود تا جاییکه گاهی فکر می کردم این مستند هیچوقت تمام نخواهد شد. آن زمان خانم ویکتوریا دانشور در خانه سکونت داشت و هماهنگی برای ورود به خانه همیشه به یک روال نبود. از طرفی باید به اطرافیان می‌قبولاندم که هدف من صرفا خانه و هویت آن است و من کاری به مساله وراث یابرجسته کردن اشخاص ندارم. این تصمیم مورد تمسخر قرار گرفت و از طرفی اختلاف نظر بین ویکتوریا دانشور و لیلی ریاحی (خواهرزاده سیمین دانشور) که ادعایی بر ارث نداشتند باعث شد از دغدغه اصلی به مساله حاشیه ای رانده شویم.

عشقی گفت: تمام هدف من از ساخت «خانه سیمین و جلال» حفظ هویت آن و نگرانی برای آینده خانه بود چون وراث فقط به فروش خانه فکر می کردند که در نتیجه ممکن بود این بنا دو ماه بعد به برج تبدیل شود و اثری از آن باقی نماند. ساخت این مستند با هر سختی که بود به پایان رسید و قبل از نمایش آقایان قالیباف و مسجد جامعی و نجفی(رییس میراث فرهنگی وقت) آن را دیدند و در نتیجه این ملک را شهرداری منطقه یک خریداری کرد و تا حدی از نگرانی های ما کم شد. اما متاسفانه از آنجا که مدیریت فرهنگی در کشور ما هیچ معنایی ندارد با مشکلات تازه تری مواجه شدیم.

وی افزود: مسئولین بعد از خرید خانه تصمیماتی در نظر گرفتند که در صورت اجرا صدمات فراوانی به این خانه وارد خواهد شد. برخی گفتند به دلیل رفت و آمد و استقبال مردم این خانه باید دو طبقه شود. من نمیدانم این ایده چرا باید مطرح شود کاش دوستان می دیدند چطور فضای کوچک خانه اسکار وایلد به همان سبک و سیاق نگهداری می شود. یا در صحبت های دیگری مطرح شد به خاطر اصلاحیه کوچه های قدیمی و عقب نشینی بخش هایی از خانه باید تغییر کند. وقتی سقف های شیروانی را بردارند و یک طبقه روی ان بسازند وآجرهای کف را خراب کنند دیگر چه چیزی از آن خانه می ماند؟

این مستندساز افزود: مدیریت فرهنگی چنین تصمیماتی می گیرد و مردم امروز به خاطر شرایط زندگی فقط فکر خودشان هستند برای کسی مهم نیست خانه سیمین و جلال برج شود. تمام هدفم این است که این خانه باقی بماند اما اگر هم نشد خوشحالم دست کم این مستند ساخته شد تا ۵۰ سال بعد که هه چیز از بین رفت کسانی که به دنبال فرهنگ و اصالت کشورمان هستند مرجعی قابل استناد داشته باشند. من سال ۸۳ به خانه صادق هدایت رفتم آن زمان این محل کتابخانه ای بود و هویت فرهنگی داشت اما الان به انبار بیمارستان تبدیل شده است. خانه نیما یوشیج هم سرنوشت بهتری از این دو ندارد.

وی گفت: در حال حاضر تصمیم گرفتم شیوه کارم را تغییر دهم و به مساله محیط زیست بیشتر توجه داشته باشم. از نظر من دو مقوله فرهنگ و محیط زیست کاملا وابسته و منطبق بر هم هستند که با توجه به دیدگاه مدیران هردو در ایران روبه نابودی می روند. خیلی عجیب نیست بگوییم با برداشت بی رویه از منابع طبیعی و شرایط فعلی ساخت و ساز تهران تا کمتر از ۵۰ سال دیگر بیابانی خشک و متروک خواهد شد. بر اساس تحقیقات طی روندی ۱۳ساله تهران دچار خشکسالی می شود و ما الان در سال سوم آن قرار داریم.

پریسا عشقی درباره تازه ترین فعالیت های خود گفت: در حال حاضر کار مستندی در دست ندارم ولی اخیرا سازمان محیط زیست پیشنهادی در رابطه با خشکسالی داشت که برایم جالب توجه بود، تصمیم داشتم روش کارم را تغییر دهم و در حوزه متفاوتی مستند بسازم. به همین خاطر این روزها درحال تحقیق و بررسی روی این موضوع هستم تا بعد از جمع‌آ‌وری اطلاعات و پیداکردن حامی بتوانم کارم را آغاز کنم.