به گزارش سوره سینما، با گذشت چند روز از دریافت دو جایزه شصت و نهمین جشنواره فیلم کن توسط فیلم «فروشنده»، رفتارهای این جشنواره فرانسوی در قبال اصغر فرهادی و سینمای ایران، از سوی کارشناسان سینما تحلیل و بررسی می‌شود.

رفتارهایی متناقض از سوی فرانسوی‌ها که با بی‌مهری نسبت به فیلم «گذشته» همراه بود و امسال با دو جایزه به «فروشنده» این فیلم لقب ارزشمند‌ترین اثر جشنواره را از آن خود کرد.

این روزها صحبت‌های بهروز افخمی درباره اینکه جشنواره فیلم «کن» جشنواره دگرباش‌های جنسی است، جنجال زیادی به راه انداخته است. این کارگردان در برنامه «هفت» از نظر خود دفاع کرده و البته مخالفان وی نیز نظرات خود را دارند، اما چیزی که نمی‌شود آن را فراموش کرد، این است که «کن» به راحتی فیلم «گذشته» را از دریافت جایزه بهترین فیلم جشنواره و تندیس نخل طلایی محروم کرد تا فیلم با موضوع دگرباشی جنسی جایزه نخست جشنواره را از آن خود کند.

زمانی که «گذشته» اینچنین با بی‌توجهی روبه‌رو شد، به طور اتوماتیک‌وار در سایر جشنواره‌ها نیز حضورش کم‌رنگ شد و حتی فرانسه این فیلم را به عنوان نماینده‌اش به آکادمی اسکار معرفی نکرد. زمانی هم که ایران فیلم «گذشته» را به اسکار فرستاد در مرحله اول انتخاب برای اسکار بهترین فیلم خارجی زبان حذف شد.

تأکید افخمی بر موضعش نسبت به «کن»
بهروز افخمی در برنامه جمعه شب «هفت» درباره رفتار جشنواره کن با فرهادی گفت: آنچه اهدای جوایز به فرهادی را برایشان سخت کرده بود، اهدای جایزه به کسی بود که پیش از این اسکار گرفته است و به نوعی امریکایی‌ها او را کشف کرده بودند.

مخصوصاً که فرهادی در آنجا نیز کاندیدای بخش فیلمنامه شده بود. قاعده بعدی‌ای که با «فروشنده» به‌هم ریخت این بود که این فیلم توانست خلاف قاعده همیشگی کن دو جایزه را کسب کند که این اتفاق تنها با اجازه دبیر جشنواره ممکن است.

فرهادی حتی در انتخاب اولیه جشنواره کن هم حضور نداشت و دبیر جشنواره از اختیاراتش استفاده کرد و این فیلم را به جشنواره آورد. البته این اولین باری نیست که این فستیوال فیلم با ایرانی‌ها رفتارهای کژدار و مریزی داشته است.

امیر نادری و فرهادی دو روی سکه «کن»
امیر نادری که سال‌ها است بیرون از ایران زندگی می‌کند، زمانی با ساخت فیلم «انتظار» توانست جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن را به دست آورد، این جایزه یکی از جوایز اصلی جشنواره کن است و برای سازنده آن اعتبار سینمایی خوبی به شمار می‌رود. امیر نادری به غیر از این موفقیت در کن، جوایز متعددی از جشنواره‌های بین‌المللی گرفته و یکی از شناخته‌شده‌ترین کارگردانان سینمای ایران در خارج از کشور به شمار می‌رود، اما همین کارگردان وقتی فیلمی درباره امریکا می‌سازد، جشنواره کن حاضر به پذیرش وی نمی‌شود.

عزت‌الله ضرغامی در صفحه اجتماعی‌اش با ذکر خاطره‌ای از عباس کیارستمی به رفتار کن با امیر نادری پرداخته است. ضرغامی نوشته است: «امیر نادری در امریکا، فیلمی ساخت که محتوای آن فقر و فحشا و ابتذال در جامعه امریکا بود. فیلم را به جشنواره کن فرستاد؛ به‌‌رغم تصور او، از همان ابتدا فیلم مردود و از مسابقه کنار گذاشته شد! آقای عباس کیارستمی در یک جلسه طولانی و صمیمی با من، به این مسئله اشاره کرد و گفت آقای نادری از من خواست پا در میانی کنم؛ با رئیس جشنواره کن صحبت کردم و راجع به کارنامه آقای نادری توضیح دادم و از او خواستم این فیلم در مسابقه پذیرفته شود. آقای ژیل ژاکوب در پاسخ گفت بله، فیلم خوبی است؛ ولی مربوط به جامعه امریکاست؛ اگر مربوط به ایران بود، حتماً قبول می‌کردیم!»

در سال‌های اخیر نیز فیلم‌های مهمی در سینمای ایران ساخته شده‌اند که هیچ‌گاه از سوی جشنواره کن، دعوتی از آنها نشده و به کلی نادیده گرفته شده‌اند.

از سوی دیگر علی معلم، تهیه‌کننده سینما حضور یک ایرانی در جمع داوران جشنواره کن و مسائل سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپا را در برنده شدن «فروشنده» در دو رشته بی‌تأثیر ندانسته است. این گفته‌ها می‌تواند مهر تأییدی بر ادعای رفتار سیاسی جشنواره‌های خارجی باشد. «فروشنده» اصغر فرهادی، فیلمی تولید مشترک به شمار می‌آید. این فیلم با سرمایه‌گذاری فرانسوی، قطری و ایرانی ساخته شده است، مسئله تولید مشترک فیلم که از سوی سازمان سینمایی نیز دنبال می‌شود، برخلاف آنچه در سطح بیرونی یعنی ورود سرمایه خارجی به سینمای ایران است، ابعاد سیاسی و فرهنگی نیز دارد که کمتر به آن توجه شده است.

محمد تقی فهیم، منتقد سینما در یادداشتی درباره تولید مشترک در سینما می‌نویسد: بی‌تردید تولید مشترک فیلم نیز مانند بسیاری از پدیده‌ها‌ی دیگر یک فرصت است که در صورت مدیریت شدن از موضع منافع ملی و اقتدار لازم، می‌تواند در خدمت کشور قرار گیرد، ولی وقتی شاهدیم که از میان ۱۰ فیلم برنده جوایز مهم اغلبشان با سرمایه خارجی بوده و با تأمل در نزدیک به ۱۵ پروژه سینمایی تحت عنوان مشترک در سال‌های پس از انقلاب، محتوایی مغایر با ارزش‌های انقلاب و ایران بر آنها جاری است، دم‌خروس بیشتر نمایان می‌شود.

دو جایزه فیلم فروشنده از نظر سینمایی مهم است، اما هنوز در ایران کسی این فیلم را ندیده و تا زمانی که منتقدان ایرانی آن را ندیده‌اند، نمی‌توان گفت فرانسوی‌ها بر اساس قابلیت‌های فرهادی در فیلمنامه‌نویسی و توانمندی شهاب حسینی در بازیگری به این فیلم جایزه داده‌اند، یا همان طور که بسیاری معتقدند جشنواره‌های خارجی در اهدای جوایز سیاست‌ورزی را مد‌نظر قرار می‌دهند.
سرگذشت امیر نادری شاید هیچ وقت برای اصغر فرهادی تکرار نشود، اما فیلم‌های فرهادی بدون اینکه بخواهد از فقر در امریکا نیز چیزی بگویند، از رسیدن به نخل طلا نا‌موفق بوده‌اند.

منبع: جوان