سوره سینما – سبا فرجاد : گام نخست تحقیق و پژوهش در هر زمینه، فراهم بودن اطلاعات کافی و مورد نیاز است. به دیگر سخن پژوهشگر نیازمند مجموعه‌ای از اطلاعات صحیح، مفید و جامع است که به صورت طبقه‌بندی شده در جایی مانند وب‌سایت به عنوان پایگاه اطلاعاتی جمع‌آوری شده باشد. اما در این میان، فقدان یا عدم دسترسی به داده‌های مورد نیاز همواره یکی از موانع مهم پیش‌ روی محققان و پژوهشگران در رشته‌های گوناگون فرهنگی ـ هنری بوده و هست. در بسیاری از موارد پژوهشگران، اساتید و دانشجویان در رشته‌های مختلف از جمله رشته‌های مرتبط با علوم فرهنگی، اجتماعی، هنری و … عموما با مشکل فقدان داده‌ها و عدم وجود اطلاعات و آمار مناسب، ارزشمند و قابل استناد روبه‌رو هستند، گاهی نیز امکان دسترسی سریع و آسان به چنین اطلاعات و داده‌هایی برای آنها فراهم نیست.

البته در این میان، مراکز دانشگاهی و پژوهشی طبعا نقش چشمگیر و بسزایی در شکل گرفتن اینگونه پایگاه‌های اطلاعاتی و مجموعه داده‌ها دارند اما بهتر است ابتدا به این نکته بپردازیم که این مجموعه اطلاعات گردآوری شده که از آن سخن رفت به چه معناست؟

شاید بهترین عنوانی که بتوان برای چنین مجموعه‌ای به کار برد، همان عنوان معروف «بانک جامع اطلاعات» باشد. بانک جامع اطلاعات در واقع مجموعه‌ای سازمان‌یافته از اطلاعات و داده‌های مرتبط با هم است. چنین بانک‌های اطلاعاتی که طبعا به صورت اینترنتی قابل دسترس هستند، امکان جست‌وجو و مطالعه حجم وسیعی از مطالب و داده‌ها را در اختیار محقق قرار می‌دهد. اطلاعات منظم و طبقه‌بندی شده این‌ گونه سامانه‌های اینترنتی به پژوهشگر کمک می‌کند تا بر اساس طیف گسترده‌ای از داده‌های مستند و جامع موضوع مورد نظر خود را بررسی، تحلیل و در صورت لزوم به رشته تحریر درآورد.

نکته شایان توجه در این بین، تفاوت برخی موضوعات و رشته‌ها در این زمینه است که از قضا بانک اطلاعاتی جامع و کاملی دارند. یکی از این موضوعات سینماست.

به سال ۱۲۷۹ خورشیدی، مظفرالدین شاه قاجار، نخستین دستگاه سینماتوگراف را به ایران آورد و همین اتفاق، سر آغازی شد برای سینمای ایران. نخستین فیلم غیر صامت فارسی نیز «دختر لر» بود که اردشیر ایرانی آن را به سال ۱۳۱۲ خورشیدی تولید کرد. این دو نمونه خود شاهدی بر اهمیت بانک جامع اطلاعات سینمای ایران بودند. هنری که بیش از صد سال از عمر آن می‌گذرد و حجم عظیمی از اتفاقات، نام‌ها، تاریخ‌ و … را در بطن خود جای داده است طبعا نیازمند چنین منبعی برای اطلاعات بوده و هست. سینمای ایران که امروز بیش از هر زمان کیفیتی جهانی پیدا کرده و حضور چشمگیری در عرصه بین‌المللی دارد، قاعدتا ماحصل تلاش و فعالیت چهره‌های گوناگون است؛ کسانی که نه فقط در بخش‌های هنری که در حوزه‌های مختلف فنی حضور داشته‌اند.

این بانک اطلاعاتی بزرگ، آرشیوی غنی از تاریخچه سینمای ایران از آغازین گام‌ها تا به امروز است، مضافا اینکه در معرفی فیلم‌های سینمایی به نام بردن از نویسنده، کاگردان و بازیگران اکتفا نکرده و مشخصاتی کامل و جامع عوامل فیلم، مشخصات فنی، خلاصه فیلم، بیوگرافی و سوابق هنری سینماگران ایرانی را در خود گنجانده است. به علاوه اطلاعات مربوط به جشنواره‌های مهم سینمایی کشور همچون جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان، جشن خانه سینما، جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، جشنواره بین المللی فیلم رشد، و  جوایز و افتخارات سینمای ایران را نیز شامل می‌شود.

روشن است که با در اختیار بودن چنین گنجینه غنی و ساختارمند، کار برای هر محقق و پژوهشگری در زمینه هنر هفتم ساده می‌شود. اگر پژوهشگری و یا حتی روزنامه‌نگاری برای تهیه یک مقاله و گزارش نیاز به داده خاصی در این زمینه داشته باشد، به سادگی و با سرچی کوتاه قادر خواهد بود ریزترین و گاهی نایاب‌ترین اطلاعات در زمینه یک فیلم سینمایی یا یک سینماگر را پیدا کند.

البته اهمیت این بانک جامع اطلاعاتی تنها در این مورد خلاصه نمی‌شود؛ این دیتابیس نه فقط برای سینمای ایران که برای سینمای هر کشور، حکم میراث فرهنگی را دارد چرا که با جای دادن تک تک آثار سینمایی و چهره‌های موثر در تهیه و تولید آنها، معرف شخصیت سینمایی یک کشور خواهد بود. جمال امید که به عنوان نخستین تاریخ‌نگار سینمای ایران آثار متعددی در این زمینه به رشته تحریر درآورده است خود سهم عمده‌ای در پاسداشت این میراث هنری داشته و دارد اما امروز با توجه به اهمیت تکنولوژی و در واقع مجازی و اینترنتی شدن اطلاعات، چنین بانک اطلاعاتی نقش شایانی در معرفی و نگهداری اطلاعات سینمایی کشور ما ایفا می‌کند.

به هر روی جهان امروز ما، عصر اطلاعات و ارتباطات است، عصری که به موازات انفجار داده‌ها و اطلاعات، ذخیره و و امکان بازیابی این داده‌ها ضرورتی انکارناپذیر است. نکته‌ای که به صورتی مثبت و قابل توجه در زمینه هنر هفتم در کشور ما وجود دارد و امید است تا در سایر رشته‌ها به ویژه‌های حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و دیگر هنرها نیز به همین نحو توسعه و ارتقا یابد، چرا که مهم‌ترین سرمایه در قرن بیست‌ویکم سرمایه فکری و قدرت اطلاعات است و دسترسی به مجموعه‌ای طبقه‌بندی شده از آن، نیاز حیاتی امروز.