سوره سینما – «همیشه یه جور خاص شروع می‌شه. این‌قدر بی‌صدا که حتی صدای تپش قلبت هم شنیده می‌شه. این‌قدر بی‌صدا که یادت می‌ره کجایی. اما خیلی زود همه چیز تغییر می‌کنه…» روایت این جملات هر کسی را به فضایی خاص می‌برد. اما همراه شدن آن با تصاویر رزمندگانی که در داخل یک شهر ویران شده در حال جنگ خانه به خانه با نیروهای داعش هستند، قطعا حس ترس و نگرانی را با خود همراه می‌کند. این همان نکته‌ای است که از ابتدای مستند «برای موصل» در ذهن مخاطب ایجاد می‌شود.

«برای موصل» داستان روزهای پایانی باز پس‌گیری شهر موصل از اشغال داعش است. شهری که به مدت سه سال به عنوان مرکز اصلی داعش در عراق در اختیار این گروه تروریستی بود و سرکرده این گروه در مسجد جامع النوری خود را به عنوان خلیفه معرفی کرد.

مستند با حرکات سریع دوربین آغاز می‌شود. هر چند که زمان مستند چیزی بیشتر از ۳۵ نیست اما در تمام طول فیلم آن‌چه به خوبی به چشم می‌آید، اضطراب و استرسی است که در جای جای شهر وجود دارد. جنگ شهری یکی از سخت‌ترین نوع جنگ‌هاست چرا که دشمن ممکن است در هر جایی خود را پنهان کرده باشد و پاکسازی منطقه پس از پیروزی نیز کار بی‌نهایت دشواری است. با چنین رویکردی است که در تمام مدت فیلم شاهد حرکت فیلمبردار به همراه بخشی از مبارزان عراقی در خیابان‌های موصل هستیم. استفاده از این نوع حرکت دوربین باعث می‌شود حس حضور دوربین در جریان جنگ به مخاطب منتقل ‌شود. تلاش برای به تصویر کشیدن نیروهای خودی و دشمن در قاب دوربین باعث می‌شود که فضاسازی‌های مستند به خوبی خود را نشان دهد. یکی دیگر از اتفاقات جنگ در شهر که به طور درستی در مستند نشان داده شده نوع جنگیدن در چنین فضاهایی است. به دلیل خطرات عبور و مرور در خیابان‌ها گروه‌های مبارز مجبور به حرکت از داخل خانه‌ها هستند و این باعث روبرو شدن با اتفاقات بی‌شماری می‌شود که بخش مهمی از چنین رخدادهایی را می‌توان به خوبی در مستند «برای موصل» مشاهده کرد.

این مستند یکی از مستندهایی است که تماشای آن هر کسی را با وجوه مختلفی از جنایات‌های گروه تروریستی داعش آشنا می‌کند. اگر به سختی بتوانیم از تصاویر خون‌آلود و شهید شدن مبارزان عراقی بگذریم، استیصال مردم عادی در مقابل جنایت‌های داعش، انبار سلاح‌های متنوع آمریکایی و نوع خشونت داعش در مقابل مردم و سربازان را می‌توان دید.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این مستند لحظاتی است که فیلمبردار و گروهی که با‌ آن‌ها همراه است در محاصره کامل نیروهای داعش قرار می‌گیرند. دیالوگ «بین من و مرگ فقط یک دیوار فاصله بود نه بیشتر» یکی از دیالوگ‌های تاثیرگذار این مستند است که در همراه شدن با تصاویر آماده شهادت نیروهای عراقی لحظات سختی را در این فیلم به نمایش می‌گذارد.

یکی دیگر از نکاتی که در مستند «برای موصل» به خوبی نمایش داده شده، فاصله‌ای است که بین اعتماد و عدم اعتماد شکل می‌گیرد. جنگ خانه به خانه و مشخص نبودن دوست و دشمن شرایطی را به وجود آورده که ممکن است در آن هر کسی به اشتباه بیافتد و اولین ثمره چنین خطایی در اغلب مواقع می‌تواند مرگ باشد. این مساله در «برای موصل» در رابطه با مردم عادی اتفاق می‌افتد. بارها و بارها این عدم بی‌اعتمادی به مردم عادی که در خانه‌ها حضور دارند به دلیل اینکه ممکن است آنان داعشی باشند، نشان داده می‌‌شود.

یکی دیگر از مسائلی که در طول مستند دیده می‌شود نقش آمریکا در تغذیه داعش است. نقشی که با کشف انبار مهماتی حاوی سلاح‌های پرشمار آمریکایی مشخص می‌شود. واقعیت‌هایی از آن‌چه بر موصل گذشته و آمریکایی در وقوع آن دخیل بوده‌اند نیز بخش دیگری از این مستند است.

مستند پس از گذر از نیمه نخست با تاکید بر این مساله که قرار است همه نیروها در مسجد جامعه النوری به هم پیوندند، بر روی مسجد و مناره تاریخی آن متمرکز می‌شود. تمام تلاش مستند از این‌جا در مسیری قرار می‌گیرد که با گرفتن مسجد از داعشی‌ها، پیروزی تکمیل شود. نزدیک شدن نیروهای عراقی به مسجد در بخش دوم مستند مورد تاکید قرار دارد تا این‌که داعشی‌ها تصمیم می‌گیرند مسجد جامع النوری و مناره ۹۰۰ ساله آن را منفجر کنند. این هر چند خط پایانی بر تصرف موصل توسط داعش و عقب‌نشینی آن‌ها از این شهر است، اما تصاویر غم‌انگیز ویران شدن مسجد تاثیرگذاری فراوانی دارد.

مستند «برای موصل» تقریبا یک مستند بدون موسیقی متن است. به راستی هم که صدای گلوله، خمپاره و بمب به قدری در فضای شهر شنیده می‌شود که نیازی به موسیقی نیست. اما کارگردان با هوشمندی در زمان پیروزی نیروهای مبارز عراقی و شکست داعش از موسیقی بهره می‌گیرد.

پایان مستند مبتنی بر تصاویری از روزهای موصل قبل از اشغال داعش و اکنون به عنوان یک ویرانه، است. مقایسه‌ای که نشان می‌دهد حضور داعش در یک شهر چه آسیب‌هایی می‌تواند به آن وارد کند. «برای موصل» با وجود زمان نه چندان طولانی مستند اما حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.