به گزارش سوره سینما، «شب شعر» در بیست و یکمین نشست خود، شامگاه دوشنبه ۱۳ اسفند، با موضوع « تاثیر شعر حافظ بر شعر و ادبیات معاصر» روی آنتن شبکه چهار سیما رفت. دکتر محمود اکرامی فر در این برنامه میزبان دکتر محمد جعفر محمد زاده، پژوهشگر و مدیر رادیو ایران و دکتر عبدالمهدی مستکین، پژوهشگر و استاد دانشگاه بود.

شعر حافظ درهای اسرار آمیز ذهن بشر را به روی خودش باز می کند

محمد زاده در مورد راز ماندگاری حافظ گفت: دیوان حافظ مجموعه ایست که هر چه بیشتر به آن خیره می شویم زوایای تازه تری از آن را کشف می کنیم و هر کس به اندازه درک و فهم خود می تواند از شعر حافظ برداشت کند. در واقع شعر حافظ درهای اسرار آمیز ذهن بشر را به روی خودش باز می کند. از ویژگی های دیوان حافظ ایجاز آن است. در واقع دیوان حافظ محصول اندیشیده ها و حتی نیاندیشیده های حافظ است. “من”ی که حافظ در شعرش معرفی می کند، “من”ی است که مخاطب خودش را لحظه به لحظه در آن جایگاه قرار می دهد. نکته ی بعدی ساحت معنایی شعر حافظ است. ما در شعر حافظ با لغات سختی سر و کار نداریم بلکه با لایه های معنایی سرو کار داریم.

مستکین گفت: خواجه ی شیرازی انسان شناس قهاریست. حافظ اوقات آدمی را غنی سازی می کند و انسان را به آسمان پیوند می دهد. حافظ غفلت ستیز است و می گوید انسانی که کرامت خود را نشناسد به مقام مگسی می رسد. حافظ یکسره مندرج در لیلای عالم است و روحیه ی اخلاق در شعر حافظ عمیقا جلوه می کند.

دغدغه های حافظ ، دغدغه های بشریت

محمد زاده ادامه داد: از دلایل ماندگاری حافظ این است که همه می توانند درباره او حرف بزنند. نکته ی بعدی تأویل پذیری و تحمیل ناپذیری شعر حافظ است. دغدغه های حافظ همان دغدغه های بشریت در طول تاریخ است و هر کس خودش را در آینه ی حافظ می بیند.

محمد زاده در مورد چینش یا مهندسی کلمات در شعر حافظ گفت: مهندسی کلمات یعنی استفاده از بهترین کلمه در جای جای شعر به نحوی که اگر آن کلمه را برداریم هیچ کلمه ی دیگری را نتوان جایگزین کرد. حافظ دقت و ظرافت زیادی در این امر به کار برده است.

بنای کلام حافظ بر تضاد است

محمد زاده در مورد استفاده حافظ از صنعت تضاد عنوان کرد: حافظ متوجه این نکته هست که فطرت انسان از روی تضاد ها بهتر به درک می رسد، بنابراین بنای کلام حافظ بر تضاد است.

وی ادامه داد: حافظ از تمام گذشتگان خود استفاده کرد اما حافظ مثل هیچ کدام از آنها نیست. ما در شعر شهریار رگه هایی از تقلید از حافظ را می بینیم که بسیار زیباست اما اول باید اندیشه ی حافظ را شناخت و بعد از او تقلید کرد.

مجله ادبی «شب شعر» به تهیه کنندگی کوروش انصاری و با محوریت بررسی شعر فارسی، هر دوشنبه شب در حوزه ادبیات، ساعت ۲۳ روی آنتن شبکه چهار می رود.