سوره سینما – محمدعلی حیدری : جشنواره بین‌المللی فیلم فجر یکی از مهم‌ترین رویداد‌های فرهنگی ایران است که به صورت سالانه و هر سال در نیمه بهمن‌ماه برگزار می‌شود؛ جشنواره‌ای که از سال ۱۳۶۱ و به یاد بهمن ماه ۱۳۵۷ (سالروز پیروزی انقلاب اسلامی) به صورت مستمر برگزار شده است.

در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به مرور برگزاری دوره شانزدهم تا بیستم از این جشنواره.

نگاهی به شانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر

* شانزدهمین جشنواره فیلم فجر

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۷۶

دبیر جشنواره: سیف‌اله داد(معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

هیئت داوران:

سینمای ایران: عزت‌اله انتظامی، کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، فرشته طائرپور و مجید مجیدی.

سینمای بین‌الملل: ساندیپ رای(هندوستان)، تادائو ساتو(ژاپن)، ژان میشل فرودون(فرانسه)، عباس کیارستمی(ایران) و مارکو مولر(ایتالیا).

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۰  فیلم حضور دارند که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به “آژانس شیشه‌ای” ابراهیم حاتمی‌کیا، “ابر و آفتاب” محمود کلاری، “بانوی اردیبهشت” رخشان بنی‌اعتماد، تولد یک پروانه” مجتبی راعی، “جهان پهلوان تختی” بهروز افخمی، “درخت گلابی” داریوش مهرجویی، “ساحره” داود میرباقری، “روانی” داریوش فرهنگ، “سیب” سمیرا مخملباف، “غریبانه” احمد امینی، “مرسدس” مسعود کیمیایی و “مهر مادری” کمال تبریزی اشاره کرد.

در این دوره بخش بین‌الملل به صورت رقابتی برگزار می‌شود که ۲۰ فیلم از ایران و جهان در آن بخش حضور دارند. سه فیلم “درخت گلابی”، “بانوی اردیبهشت” و “تولد یک پروانه” از ایران و فیلم‌هایی چون “روز هشتم” ژاکو وان‌دورمل و “قول” برادران داردن، از فیلم‌های مهم بخش خارجی هستند.

بخش‌های دیگر جشنواره شانزدهم:

• فیلم‌های مهمان:

۲۲ فیلم ایرانی در این بخش غیر رقابتی حضور دارند.

• جشنواره جشنواره‌ها:

۱۶ فیلم از فیلم‌های داستانی و مستند نمایش داده شده در جشنواره‌های خارجی از جمله: بازی (دیوید فینچر)، ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)، طعم گیلاس(عباس کیارستمی)، بچه‌ها باز می‌گردند(تاکشی کیتانو)، راپسودی ماه اوت(آکیرا کوروساوا در این بخش حضور دارند.

• نمایش‌های ویژه:

۱۵ فیلم از جمله فیلم کوچه پاییز (خسرو سینایی) و مدرسه‌ای که باد برد (محسن مخملباف) در این بخش به نمایش درمی‌آیند.

• برای تمام فصول، آنتونی کویین:

۱۳ فیلم از فیلم‌های مطرح آنتونی کوئین در این بخش به نمایش درمی‌آید.

• برای تمام فصول، عزت‌الله انتظامی:

مراسم بزرگداشت عزت‌الله انتظامی با پخش ۱۰ فیلم بعد از انقلاب وی.

• آینه‌های روبرو، فرد زینه‌مان:

نمایش ۶ فیلم از فرد زینه‌مان.

• آینه‌های روبرو، کریشتف کیشلوفسکی:

نمایش ۸ فیلم از فیلم‌های کیشلوفسکی. به علت ممیزی و سانسور آثار شاخص وی از جمله سه رنگ نمایش داده نمی‌شود.

• روایت سبز، ابراهیم حاتمی‌کیا:

بزرگداشت ابراهیم حاتمی‌کیا با پخش ۱۲ فیلم بلند و کوتاه وی.

• انیو موریکونه، روزی روزگار…

نمایش ۱۲ فیلم که موریکونه موسیقی متن آن‌ها را ساخته است.

• در جستجوی سرچشمه: کودک و خانواده:

نمایش ۱۱ فیلم با محوریت کودک و خانواده. دو فیلم ایرانی “مهر مادری” و “مرد کوچک” در این بخش قرار دارند.

• گزیده مرورها:

به مرور فیلم‌های خارجی که در دوره‌های مختلف جشنواره نمایش داده شده‌ بودند می‌پردازد.

• سینمای ایران و جشنواره‌های جهانی:

نمایش ۴۴ فیلم ایرانی شرکت داده شده در جشنواره‌های جهانی از بعد از انقلاب. نکته جالب توجه آنست که تعدادی از این فیلم‌ها از جمله “اجاره‌نشین‌ها”، “دندان مار” و “ناخدا خورشید” از فیلم‌هایی بودند که مورد بی‌مهری جشنواره در دوره‌های پیشین قرار گرفتند.

در این دوره بخش‌های فیلم‌های اول و دوم و مواد تبلیغی حذف شده‌ است و پیش‌شرط نمایش فیلم در جشنواره برای اکران سال بعد نیز حذف شده. همچنین سیمرغ فیلم برگزیده جشنواره به مجموع جوایز اضافه می‌شود و خانه سینما مسئولیت جمع‌آوری آرا را برعهده دارد.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: آژانس شیشه‌ای (بنیاد سینمای فارابی و وراهنر)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: ابراهیم حاتمی‌کیا (آژانس شیشه‌ای)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: بانوی اردیبهشت (رخشان بنی‌اعتماد، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: پرویز پرستویی (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: انیس شکوری (درخت جان)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: حبیب رضایی (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: بی‌تا بادران (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: ابراهیم حاتمی‌کیا (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: محمد داودی (تولد یک پروانه)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: هایده صفی‌یاری (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: امیر اثباتی (بانوی اردیبهشت)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: عباس رستگارپور (درخت جان)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محمدرضا دل‌پاک (تولد یک پروانه)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: سعید حاجی‌میری (اسکادران عشق)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: مجید انتظامی (آژانس شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: عبداله اسکندری(ساحره)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: آژانس شیشه‌ای

بخش مسابقه بین‌المللی:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: قول (برادران داردن، بلژیک)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: بانوی اردیبهشت (رخشان بنی‌اعتماد، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: پتر واسلاو (ماریان، فرانسه/چک)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: چو یوک (سلطان ماسک‌ها، چین/هنگ‌کنگ)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: گلشیفته فراهانی (درخت گلابی، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: وان جن و لیائوچینگ سونگ (ابر شهروند کو/تایوان)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: ملک جهان‌خزایی؛ لباس / مجتبی راعی؛ صحنه (تولد یک پروانه، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: اهدا نشد! محمود کلاری برای فیلم درخت گلابی دیپلم افتخار دریافت کرد.

برگزیدگان گروه‌های دیگر شرکت‌کننده در جشنواره:

بنیاد سینمایی فارابی:

سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم “آژانس شیشه‌ای”

شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران:

دیپلم افتخار بهترین فیلم برای فیلم “درخت جان”.

گروه فیلم و سریال:

دیپلم افتخار بهترین فیلم برای فیلم “درخت جان”.

وراهنر:

سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم “آژانس شیشه‌ای”.

تغییرات سیاسی کشور تأثیرات خودش را بر روی جشنواره نیز گذاشته است. هیئت داوران جشنواره این دوره، همگی از سینماگران کشور هستند و برای اولین بار یک زن در جمع آن‌ها حضور دارد. جشنواره سعی کرده‌ نگاه سیاسی به فیلم‌ها نداشته باشد به همین دلیل، فیلم-هایی که با فضای به وجود آمده بعد از دوم خرداد، در تضاد بودند جوایز اصلی را دریافت می‌کنند. با وجود حضور فیلم‌هایی همچون “بانوی اردیبهشت” و “درخت گلابی”، فیلم “آژانس شیشه‌ای” توانست ۸ سیمرغ بلورین را از آن خود کند. هرچند رخشان بنی‌اعتماد دو جایزه ویژه هیئت داوران در دو بخش سینمای ایران و بین‌المللی دریافت می‌کند. “جهان پهلوان تختی” و” تولد یک پروانه” فیلم‌هایی هستند که در جشنواره شانزدهم نادیده گرفته می‌شوند.

نکته جالب توجه آنجاست که فیلم “آژانس شیشه‌ای” حتی جزو ۴ انتخاب اول منتقدان نیز نیست. این چهار انتخاب عبارتند از: ۱.درخت گلابی ۲.بانوی اردیبهشت ۳.جهان پهلوان تختی ۴.تولد یک پروانه

این دوره شاهد ظهور دو سوپراستار برای سینمای ایران است. محمدرضا فروتن که با درخشش در فیلم “مرسدس” نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد شده‌ و گلشیفته فراهانی که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن بخش سینمای بین‌الملل را برای فیلم “درخت گلابی” دریافت می‌کند.

از این دوره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون امور سینمایی برای جشنواره پیام می‌دهند.

برای اولین بار بازار فیلم، در هتل لاله از ۱۷ تا ۲۲ بهمن با ۶ شرکت‌کننده داخلی اتحادیه تهیه-کنندگان، سروش، فارابی، کانون، حوزه هنری و رسانه بین‌المللی سینما برگزار می‌شود.

افتتاحیه در تئاتر شهر با اجرای علی‌رضا شجاع‌نوری و اختتامیه در تالار وحدت برگزار می‎شود. عباس کیارستمی، رئیس هیئت داوران بخش بین‌الملل در بیانیه‌ای تشکر خود را از بین‌المللی کردن جشنواره ابراز می‌کند. همچنین احمدرضا درویش بیانیه‌ی هیئت داوران مسابقه سینمای ایران را که به لزوم توجه به سینمای دفاع مقدس تأکید کرده‌ است، قرائت می‌کند.

حضور عطاءالله مهاجرانی در مقام وزارت ارشاد اسلامی، باعث آزادی نسبی در فضای فرهنگی کشور شده‌ است.

پرکارها:

کارگردان: محسن محسنی‌نسب(یاس‌های وحشی، یورش)

فیلم‌نامه نویس: ابراهیم حاتمی‌کیا(آژانس شیشه‌ای، اسکادران عشق)، محسن محسنی-نسب(یاس‌های وحشی، یورش)

فیلمبردار: بهزاد علی‌آبادیان(آنسوی آینه، مرد کوچک، شهردار مدرسه)

تدوینگر: روح‌اله امامی(غریبانه، روی خط مرگ، لحظه ناب، یورش)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(روانی، تنها، جان‌سخت، مهره، یاس‌های وحشی)

چهره‌پرداز: عبداله اسکندری(درخت گلابی، ساحره، عشق گمشده، دنیای وارونه)

طراح صحنه: بی‌تا قزل‌ایاق(ابر و آفتاب، درخت گلابی)، پرویز شیخ‌طادی(آژانس شیشه‌ای، قاصدک)، اصغر نژادایمانی(یاس‌های وحشی، مهر مادری)

جلوه‌های ویژه: عباس شوقی(اسکادران عشق، روانی، سارای، عشق گمشده، غریبانه، خفاش، روزی که هوا ایستاد)

صدابردار: بهمن حیدری(غریبانه، ابر و آفتاب، جهان پهلوان تختی)، پرویز آبنار(عشق گمشده، روزی که هوا ایستاد، بانوی اردیبهشت)، جهانگیر میرشکاری(قاصدک، درخت گلابی، روانی)

صداگذار: محسن روشن(آژانس شیشه‌ای، ساحره، جان‌سخت، روزی که هوا ایستاد، زن شرقی، یاس‌های وحشی)

تهیه‌کننده: بنیاد سینمای فارابی(آژانس شیشه‌ای، درخت گلابی، عشق گمشده، مهر مادری، شمارش معکوس)، سیما فیلم(آنسوی آینه، تولد یک پروانه، سفر شبانه، مهره، زن رویایی)

بازیگر مرد: پرویز پرستویی(روانی، آژانس شیشه‌ای، مهر مادری)، ابوالفضل پورعرب(حماسه قهرمانان، قاصدک، غریبانه)، مهدی فقیه(حماسه قهرمانان، دنیای وارونه، تولد یک پروانه)

بازیگر زن: فاطمه معتمدآریا(بانوی اردیبهشت، جهان پهلوان تختی، مهرمادری، لبخند زندگی)

نگاهی به هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر

* هفدهمین جشنواره فیلم فجر

زمان برگزاری ۱۲-۲۱ بهمن ۱۳۷۷

دبیر جشنواره: سیف‌الله داد(معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

هیئت انتخاب:

سینمای ایران: امیر اثباتی، ابوالحسن داودی، داود رشیدی، یونس صباحی و حبیب‌اله کاسه-ساز.

فیلم‌های خارجی: نوشابه امیری، پرویز صمدی‌مقدم، هوشنگ گلمکانی، علی معلم، غلام‌رضا موسوی و اکبر نبوی.

هیئت داوران:

سینمای ایران: یداله صمدی،کیانوش عیاری، احمدرضا درویش، فرهاد مهران‌فر و داود میرباقری.

سینمای بین‌الملل: شیام بنگال(هند)، وانگ ژونژنگ(چین)، کیوشی کروساوا(ژاپن)، محمد ملص(سوریه) و داریوش مهرجویی(ایران).

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۲  فیلم حضور دارند که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به “پسر مریم” حمید جبلی، “دختری با کفش‌های کتانی” رسول صدرعاملی، “رنگ خدا” مجید مجیدی، “دو زن” تهمینه میلانی، “روبان قرمز” ابراهیم حاتمی‌کیا، “فریاد” مسعود کیمیایی، “قرمز” فریدون جیرانی، “شیدا” کمال تبریزی، “مصائب شیرین” علی‌رضا داودنژاد و “هیوا” رسول ملاقلی‌پور اشاره کرد.

انتخاب فیلم‌های ایرانی را نمایندگانی از صفوف خانه سینما و فیلم‌های خارجی را نمایندگانی از دبیران نشریات سینمایی برعهده دارند و همچنین برای اولین بار ۵ کارگردان در هیئت داوران قرار می‌گیرند.

در بخش بین‌الملل ۲۰ فیلم از ایران و جهان در آن بخش به رقابت می‌پردازند. سه فیلم “رنگ خدا”، “روبان قرمز” و “مصائب شیرین” از ایران و فیلم‌ مهمی چون “نام من جو است” کن لوچ در این بخش حضور دارند.

بخش‌های دیگر جشنواره هفدهم:

• فیلم‌های مهمان:

۱۶ فیلم ایرانی در این بخش غیر رقابتی حضور دارند.

• جشنواره جشنواره‌ها:

۱۷ فیلم از فیلم‌های داستانی و مستند کوتاه و بلند نمایش داده شده در جشنواره-های خارجی از جمله بازی(دیوید فینچر)، قصبه(نوری بیگله سیلان)، رنگ‌های اصلی(مایک نیکولز) در این بخش حضور دارند.

• نمایش‌های ویژه:

۹ فیلم از جمله فیلم مرحله پنجم(کریس مارکر) در این بخش به نمایش در می‌آیند.

• به یاد…

در این بخش فیلم‌های مهمی از شخصیت‌های فوت شده تاریخ سینما از جمله آکیرا کوراساوا، همفری بوگارت، جیمز کاگنی و… به نمایش در می‌آیند.

• رویای هزاره‌ی سوم:

۹ فیلم با مضمون نگاه به آینده در این بخش به نمایش در می‌آیند. فیلم‌های چون متروپلیس، برخورد نزدیک از نوع سوم، جنگ‌های ستاره‌ای و… در این بخش حضور دارند.

• برای تمام فصول، خسرو شکیبایی:

برگزاری بزرگداشت خسرو شکیبایی با نمایش ۱۱ اثر از وی. خود شکیبایی به علت بازی در فیلم قصه‌های کیش در جشنواره حضور ندارد.

• آینه‌های روبرو، روبر برسون:

نمایش ۵ فیلم از روبر برسون فرانسوی.

• آینه‌های روبرو، مارسل کارنه:

نمایش ۵ فیلم از مارسل کارنه.

• آینه‌های روبرو، برتران تاورنیه:

نمایش ۵ فیلم از برتران تاورنیه.

• روایت سبز، رسول ملاقلی‌پور:

تجلیل با نمایش ۷ فیلم از رسول ملا‌قلی‌پور

• روایت سبز، مجید مجیدی:

تجلیل نمایش ۶ فیلم از مجید مجیدی.

• دورتر از قاب، راک دمرس:

تجلیل از راک دمرس با نمایش ۱۰ فیلم از تهیه‌کننده کانادایی.

• دورتر از قاب، هارون یشایایی:

تجلیل از هارون یشایایی با نمایش ۸ فیلم به تهیه‌کنندگی وی.

 

• دورتر از قاب، مرتضی شایسته:

تجلیل از مرتضی شایسته با نمایش ۱۰ فیلم به تهیه‌کنندگی وی.

• چشم‌انداز سینمای معاصر آلمان:

نمایش ۱۵ فیلم از سینمای آلمان دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی.

• سینمای آینده:

مرور ۴۲ فیلم کوتاه از فیلمسازانی چون امیرشهاب رضویان، محمد شیروانی، مهرداد اسکویی و…

• بهترین‌های سینمای ایران بعد از انقلاب اسلامی:

مرور ۱۶ فیلم از بهترین‌ فیلم‌های بعد از انقلاب.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: هیوا (موسسه فرهنگی نگین و حوزه هنری)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: رسول ملاقلی‌پور (هیوا) با تقدیر از مجید مجیدی برای فیلم رنگ خدا

*       جایزه ویژه هیئت داوران: علی‌رضا داودنژاد(مصائب شیرین)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: محمدرضا فروتن(قرمز)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: هدیه تهرانی(قرمز) با تقدیر از نیکی کریمی برای بازی در فیلم دو زن

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: حسین محجوب(رنگ خدا) با تقدیر از فردوس کاویانی برای بازی در فیلم جنگجوی پیروز

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: احترام‌السادات حبیبیان(مصائب شیرین) با تقدیر از کمند امیرسلیمانی برای بازی در فیلم قرمز و آیدا مطلبی برای بازی در فیلم طوطیا

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: تهمینه میلانی(دو زن)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: بهرام بدخشانی(هیوا)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: هایده صفی‌یاری(روبان قرمز)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: علی فداکار و بهناز نازی(هیوا)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: بهمن اردلان(هیوا)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محمدرضا دلپاک(رنگ خدا)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین(پرواز خاموش)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: حسین علیزاده(زشت و زیبا)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: مسعود ولدبیگی(زشت و زیبا)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: رنگ خدا

*       سیمرغ بلورین و گواهی افتخار به خاطر پرداخت خاص و نگاه ویژه: پرویز کیمیاوی(ایران سرای من است)

*       سیمرغ بلورین و دیپلم افتخار به خاطر ارج نهادن به مجموعه فعالیت‌های علی حاتمی: محمدمهدی دادگو(کمیته مجازات)

بخش مسابقه بین‌المللی

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: رنگ خدا(مجید مجیدی، ایران)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: دایره کامل(آدمیر کنوویتی، فرانسه)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: ابراهیم حاتمی‌کیا(روبان قرمز، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری: آزیتا حاجیان(روبان قرمز، ایران)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: فنگ شیائو نینگ(دره رود سرخ، چین)

برگزیدگان گروه‌های دیگر شرکت‌کننده در جشنواره

سازمان توسعه سینمایی سوره:

سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم “هیوا”

نگین فیلم:

سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم “هیوا”

وراهنر:

سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران برای فیلم “رنگ خدا”

وراهنر:

سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم “رنگ خدا”

یک سال از دوم خرداد می‌گذرد و تأثیر آن را در فیلم‌ها و بخصوص فیلم‌های اجتماعی مشاهده می‌کنیم. “قرمز”، “دو زن” و “مصائب شیرین” همگی از فیلم‌هایی با موضوعات خاص بودند. هرچند فیلم “مصائب شیرین” با موضوعی درباره ازدواج موقت و مسائل نوجوانان تابوشکنی کرده‌است. مصائب شیرین اولین فیلمی است که با درجه سنی اکران می‌شود.

بعد از رخشان بنی‌اعتماد، تهمینه میلانی دومین فیلمساز زنی ا‌ست که سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را دریافت می‌کند. در بخش نامزدها توجه خاصی به سینمای کودک و یا بازیگران کودک و نوجوان شده‌است، محسن رمضانی برای “رنگ خدا” و آیدا مطلبی برای “طوطیا” در بین نامزدها قرار می‌گیرند.

فیلم “پسر مریم” جز نامزدی در بخش بهترین فیلم و دیپلم افتخار فیلمنامه موفقیتی کسب نمی‌کند، فیلم خوبی که نگاه بی‌طرفانه‌ای به مذهب دارد.

فیلم “ایران سرای من است” در بخش خارج از مسابقه نمایش داده می‌شود. فیلم خاصی که با تمام فیلم‌های جشنواره متفاوت است. همچنین فیلم‌های “دختری با کفش‌های کتانی” و “فریاد” به دلیل آماده نشدن به جشنواره نمی‌رسند. فیلم “کمیته مجازات” نیز برپایه سریال هزاردستان با تدوین مجدد واروژ کریم‌مسیحی در بخش خارج از مسابقه نمایش داده می‌شود.

برای اولین بار در تاریخ جشنواره سیمرغ‌های بلورین نقش اول زن و مرد به یک فیلم(قرمز) می‌رسد.

در بخش بین‌المللی فیلم‌سازان محبوب جشنواره موفق عمل می‌کنند، کارگردانانی چون مجید مجیدی و ابراهیم حاتمی‌کیا.

همزمان با این دوره جشنواره فجر، سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان نیز ۱۲ تا ۱۶ بهمن در سینماهای حجاب،کانون و قیام برگزار می‌شود. افتتاحیه‌ این جشنواره همراه با افتتاحیه جشنواره فیلم فجر همزمان با اجرای حسین پاکدل در تالار وحدت برگزار می‌شود.

در این دوره شاهد اهدای جوایزی برای بخش جنبی جشنواره هستیم. مراسم اختتامیه فیلم فجر نیز در تالار وحدت برگزار شده و طی آن داریوش مهرجویی رئیس هیئت داوران بخش بین‌الملل در بیانیه هیئت داوران نقش دعوت به زندگی صلح‌آمیز فیلم‌ها را می‌ستاید.

در این دوره سینماهای فلسطین، آستارا، استقلال، افریقا، بهمن، سپیده، عصر جدید، کریستال، فرهنگ، صحرا، سروش و قدس(رسانه‌های جمعی) به فیلم‌های جشنواره اختصاص دارند.

پرکارها:

کارگردان: سیدضیاالدین دری( باد و شقایق، لژیون)

فیلم‌نامه‌نویس: سیدضیاالدین دری( باد و شقایق، لژیون)، علی‌رضا داودنژاد(طوطیا و مصائب شیرین)

فیلم‌بردار: محمد آلادپوش(زشت و زیبا، شیدا، ایران سرای من است)

تدوینگر: روح‌اله امامی(سرزمین من، باشگاه سری، قرمز، مردی از جنس بلور)، کامران قدکچیان(معصوم، هدف سخت، جوانی، زخمی)

آهنگساز: بابک بیات(دو زن، شیدا، فریاد، قرمز، مردی از جنس بلور، معصوم)

چهره‌پرداز: عبداله اسکندری(بازیگر، جنگجوی پیروز، دختری با کفش‌های کتانی، هیوا، پنجه در خاک، زخمی)

طراح صحنه: محسن شاه‌ابراهیمی(پسر مریم، زشت و زیبا، ایران سرای من است)

جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین(پرواز خاموش، دختری با کفش‌های کتانی، فریاد، مردی از جنس بلور، آشوب‌گران، زخمی)، عباس شوقی(قرمز، طوطیا، آشوب‌گران، پنجه در خاک، شبیخون، بازیگر)

صدابردار: محمود سماک‌باشی(پشت دیوار شب، روبان قرمز، شیدا)

صداگذار: محسن روشن(باشگاه سری، روبان قرمز، شیدا، شور زندگی)

تهیه‌کننده: بنیاد سینمایی فارابی(پرواز خاموش، جنگجوی پیروز، لژیون)، سیما فیلم(بید و باد، زشت و زیبا، کمیته مجازات)

بازیگر مرد: ابوالفضل پورعرب(مردی از جنس بلور، باد و شقایق، جوانی، معصوم)، جمشید هاشم‌پور(هیوا، زخمی، شبیخون، باشگاه سری)

بازیگر زن: افسانه بایگان(پنجه در خاک، شبیخون، طوطیا، زخمی)

نگاهی به هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر

* هجدهمین جشنواره فیلم فجر

زمان برگزاری ۱۳-۲۲ بهمن ۱۳۷۸

دبیر جشنواره: سیف‌اله داد(معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

هیئت انتخاب:

سینمای ایران: جهانگیر الماسی، حسین ترابی، عزیز ساعتی، سیدرسول صدرعاملی، محمد متوسلانی.

هیئت داوران:

سینمای ایران: شهرام اسدی، محمد بزرگ‌نیا، امین تارخ، کمال تبریزی، نعمت حقیقی.

سینمای بین‌الملل: پرسی آدلون(آلمان)، ایو بواسه(فرانسه)، میشل خلیفی(فلسطین)، پل کاکس(هلند) و مجید مجیدی(ایران)

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۱  فیلم حضور دارند که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به “اعتراض” مسعود کیمیایی، “بلوغ” مسعود جعفری‌جوزانی، “دست‌های آلوده” سیروس الوند، “چشم‌هایش” فرامرز قریبیان، “عروس آتش” خسرو سینایی، “کودک و سرباز” سید رضا میرکریمی، “متولد ماه مهر” احمدرضا درویش، “مرد بارانی” ابوالحسن داودی، “میکس” داریوش مهرجویی و “نجوا” پرویز شهبازی اشاره کرد.

در بخش بین‌الملل ۲۰ فیلم حضور دارند، فیلم‌های مهمی چون “امپراتور و آدمکش” چن کایگه، “جغد خاکستری” ریچارد آتنبرو، “داستان سرراست” دیوید لینچ، “همچون شبح: روش سامورایی” جیم جارموش در این بخش خودنمایی می‌کنند. فیلم‌های ایرانی هم‌چون “متولد ماه مهر”، “بوی کافور عطر یاس”، “یک روز بیشتر” و “باد ما را خواهد برد”(خارج از مسابقه) حضور دارند. فیلم‌های خارجی بخش بین‌الملل نسبت به سال‌های گذشته از لحاظ سرشناس بودن کارگردان درجه بالاتری دارد.

بخش‌های دیگر جشنواره هجدهم:

• جشنواره جشنواره‌ها:

۲۰ فیلم کوتاه و بلند نمایش داده شده در جشنواره‌های خارجی از جمله آینه(جعفر پناهی)، آوریل(نانی مورتی)، باد ما را خواهد برد(عباس کیارستمی)، پس از زندگی(هیروکازو کوریدا)، کیکوجیرو( تاکشی کیتانو) در این بخش حضور دارند.

• نمایش‌های ویژه:

۹ فیلم از جمله فیلم مرحله پنجم(کریس مارکر) در این بخش به نمایش در می‌آیند.

• به یاد…

در این بخش فیلم‌های مهمی از شخصیت‌های فوت شده تاریخ سینما از جمله استنلی کوبریک، لوئیس بونوئل، ادوارد دیمیتریک و… نمایش داده می‌شود.

• منظر سینمای عرب:

نمایش ۱۲ فیلم از سینمای عرب.

• برشت و سینما:

نمایش ۱۳ فیلم که براساس نمایشنامه‌های برشت ساخته شده‌است.

• آینه‌های روبرو، فرانچسکو رزی:

نمایش ۸ فیلم از فرانچسکو رزی ایتالیایی.

• آینه‌های روبرو، کوستا-گاوراس:

نمایش ۱۰ فیلم از کوستا-گاوراس   .

• آینه‌های روبرو، عباس کیارستمی:

تجلیل از عباس کیارستمی با نمایش ۱۴ فیلم از فیلم‌هایش

• دورتر از قاب، ویتوریو استورارو:

نمایش ۷ فیلم از فیلم‌هایی که این فیلمبردار بزرگ تاریخ سینما، مدیرفیلمبرداری آن‌ها بوده‌است.

• دورتر از قاب، محمود کلاری:

نمایش ۱۵ فیلم، از فیلم‌های که محمود کلاری، مدیرفیلمبرداری ایران.

• ره‌آورد اصفهان(فیلم‌های کودک و نوجوان):

نمایش ۱۴ فیلم کوتاه و بلند برگزیده از جشنواره کودک و نوجوان.

• سینمای آینده:

مرور ۲۱ فیلم کوتاه از فیلمسازانی چون مهوش شیخ‌الاسلامی، بهرام توکلی، بهمن قبادی و…

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: بوی کافور، عطر یاس(هدایت فیلم)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: بهمن فرمان‌آرا(بوی کافور، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: فرامرز قریبیان(مرد بارانی)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: میترا حجار(متولد ماه مهر)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: حمید فرخ‌نژاد(عروس آتش)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: رویا نونهالی(بوی کافور‌، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: خسرو سینایی و حمید فرخ‌نژاد(عروس آتش)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: محمود کلاری (بوی کافور، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: روح‌اله امامی(بلوغ)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: ژیلا مهرجویی (بوی کافور، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: جهانگیر میرشکاری (متولد ماه مهر)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: اسحاق خانزادی(اعتراض)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین (متولد ماه مهر)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: احمد پژمان (بوی کافور، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: مهرداد شکرابی (بوی کافور، عطر یاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: متولد ماه مهر و عروس آتش

بخش مسابقه بین‌المللی:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: امپراطور و آدم‌کش (چن کایگه، چین)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: یازدهمین فرزند (دای سیجی، کانادا/ ویتنام

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: هان – کریستیان اشمیت (۲۳، آلمان)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری: ریچارد فارن‌ورث (داستان سرراست، آمریکا)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: بهمن فرمان‌آرا (بوی کافور، عطر یاس)

برگزیدگان گروه‌های دیگر شرکت‌کننده در جشنواره:

سازمان توسعه سینمایی سوره و فرهنگ تماشا:

فیلم برگزیده تماشاگران برای فیلم “متولد ماه مهر”

این دوره از جشنواره چند ماه پس از جلسه استیضاح عطاءالله مهاجرانی در ۱۱ اردیبهشت برگزار می‌شود. وی در جلسه استیضاح در پاسخ به انتقاد مرتضی نبوی به اهدای جایزه به بهرام بیضایی می‌گوید: «مگر قرار است همه هنرمندانی که پیش از انقلاب فعالیت داشتند پس از انقلاب از فعالیت محروم شوند .»

با همین تفکر در جشنواره دوره هجدهم می‌بینیم که بهمن فرمان‌آرا کارگردان و تهیه‌کننده نام آشنای قبل از انقلاب برای فیلم “بوی کافور، عطر یاس” دو سیمرغ برای خود و ۵ سیمرغ برای سایر عوامل کسب می‌کند. (نامزد دریافت ۳ جایزه دیگر نیز هست) حتی احمد پژمان آهنگساز این فیلم، سازنده‌ی چند ترانه برای خواننده‌های مطرح لس‌آنجلسی در دهه ۶۰ خورشیدی است و همچنین مسعود کیمیایی برای اولین بار بعد از انقلاب در لیست نامزدهای بهترین کارگردانی قرار می‌گیرد. در این جشنواره‌ دو فیلم با نگاه سیاسی به فضای حاکم در دولت اول خاتمی حضور دارند: “متولد ماه مهر”؛ (جریان‌های دانشجویی) و “اعتراض”؛ (که به طور مستقیم به مسائل کوی دانشگاه اشاره می‌کند).

این سیاست حتی با رفتن مهاجرانی از ارشاد نیز تغییر نمی‌یابد.

رضا میرکریمی با اولین فیلم بلند خود در این جشنواره موفق به دریافت دیپلم افتخار بهترین کارگردانی می‌شود.

ازجمله بخش‌های جنبی این دوره سمینار گفتگوی تمدن‌ها است که با شرکت ۲۰ فیلمساز ایرانی و خارجی همچون مصطفی عقاد، کریستف زانوسی، مارکو مولر، کوستا گاوراس، بهروز افخمی، مسعود جعفری‌جوزانی توسط بنیاد سینمای فارابی در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.

علاوه بر بزرگداشت عباس کیارستمی و محمود کلاری قرار بود مراسمی نیز به نیکی کریمی اختصاص یابد که به درخواست خودش حذف شد.

این دوره از جشنواره در سینماهای بهمن، کریستال، مرکزی، افریقا، سروش، عصر جدید، صحرا، استقلال(رسانه‌های جمعی) برگزار می‌شود.

پرکارها:

فیلمنامه‌نویس: مسعود جعفری‌جوزانی(چشم‌هایش، بلوغ)

فیلمبردار: مازیار پرتو(تهران روزگار نو، اصحاب کهف)، علی‌رضا زرین‌دست(چشم‌هایش، بلوغ)، محمود کلاری(میکس، بوی کافور،عطر یاس)، فرزاد جودت(نجوا، یک روز بیشتر)

تدوینگر: حسن ‌حسن‌دوست(صنم، میکس، نیمه‌گمشده)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(متولد ماه مهر، مرد بارانی، مومیایی ۳)

چهره‌پرداز: جلال معیریان(اصحاب کهف، تهران روزگار نو)، عبداله اسکندری(تهران روزگار نو، بلوغ)، مهدی حبیبی‌پور(عروس آتش، نیمه‌گمشده)، محسن موسوی(متولد ماه مهر، میکس)، رضا رادمنش(مرد بارانی، شراره)

طراح صحنه: علی‌اصغر رحمانی(بلوغ، چشمهایش)، محسن شاه‌ابراهیمی(متولد ماه مهر، مومیایی ۳)

جلوه‌های ویژه: عباس شوقی(آسمان پرستاره، مرد بارانی، بوی کافور عطر یاس)

صدابردار: جهانگیر میرشکاری(دست‌های آلوده، متولد ماه مهر)، یداله نجفی(بیگانگان، نجوا)

صداگذار: مسعود بهنام(آسمان پرستاره، مرد بارانی، شراره، کودک و سرباز)، سیدمحمود موسوی‌نژاد(آسمان پرستاره، مرد بارانی، شراره، کودک و سرباز)

تهیه‌کننده: جوزان فیلم(نجوا، بلوغ، چشم‌هایش)

بازیگر مرد: ابراهیم آبادی(مومیایی ۳، آسمان پرستاره، بوی کافور عطر یاس)

بازیگر زن: مهتاب کرامتی(مرد بارانی، مومیایی ۳، اصحاب کهف)، رویا تیموریان(مرد بارانی، دفتری از آسمان، شراره)

نگاهی به نوزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر

* نوزدهمین جشنواره فیلم فجر

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۷۹

دبیر جشنواره: سیف‌اله داد(معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

هیئت انتخاب:

سینمای ایران: امیر اثباتی، سیروس الوند، مجید انتظامی، کمال تبریزی، عزیز ساعتی، منوچهر شاهسواری و مجید مظفری.

فیلم‌های خارجی: مازیار اسلامی، نوشابه امیری، سعید عقیقی، هوشنگ گلمکانی، علی معلم، آرش خوش‌خو، شبنم زین‌العابدینی، پرویز صمدی‌مقدم و سیدغلامرضا موسوی.

هیئت داوران سینمای ایران:

مجتبی راعی، جواد طوسی، فرامرز قریبیان، رسول ملا‌قلی‌پور، تورج منصوری، سیدضیا هاشمی و محمدرضا هنرمند.

سینمای بین‌الملل: دیمیتری ایپیدس(یونا)، رخشان بنی‌اعتماد(ایران)، بلا تار(مجارستان)، جاناتان رزنبام(امریکا)، راک دمرس(کانادا)، محمدعلی طالبی(ایران) و امیکو وادا(ژاپن).

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۴ فیلم حضور دارند که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به “آخر بازی” همایون اسعدیان، “از کنار هم می‌گذریم”ایرج کریمی، “باران” مجید مجیدی، “بهشت از آن تو” علیرضا داودنژاد، “پارتی” سامان مقدم، “رنگ شب” محمدعلی سجادی، “زیر نور ماه” رضا میرکریمی، “سگ‌کشی” بهرام بیضایی، “قطعه ناتمام” مازیار میری، “مسافر ری” داود میرباقری، “موج مرده” ابراهیم حاتمی‌کیا، “نیمه‌پنهان” تهمینه میلانی و “هفت پرده” فرزاد موتمن اشاره کرد.

در بخش بین‌الملل ۲۱ فیلم حضور دارند که فیلم‌های مهمی چون “ابرهای بهاری” نوری بیگله‌سیلان، “ای برادر، کجایی؟” برادران کوئن، “از شکلات شما متشکرم” کلود شابرول، “به سوی خانه” ژانگ ییمو، “گل‌های هریسون” الی شوراکی، “مسیر سبز” فرانک دارابونت، “نان و گل‌های سرخ” کن لوچ در میان فیلم‎‌ها خودنمایی می‌کنند. در این بخش فیلم‌های ایرانی چون “باران”، “سگ‌کشی” و “قطعه ناتمام” نیز حضور دارند.

نکته جالب توجه در لیست داوران ایرانی آن است که برای اولین بار شاهد حضور یک منتقد (جواد طوسی) در میان اعضای هیئت داوران هستیم. همچنین حضور بلاتار فیلمساز بزرگ مجارستانی و جاناتان رزنبام منتقد ارشد فیلم در هفته‌نامه‌ی شیکاگو ریدر رنگ و بوی خاصی به هیئت داوران سینمای بین‌الملل می‌دهد.

بخش‌های دیگر جشنواره نوزدهم:

• جشنواره جشنواره‌ها

۲۰ فیلم بلند و کوتاه از فیلم‌های داستانی و مستند نمایش داده شده در جشنواره‌های خارجی از جمله: اتاق ماروین(جری زاکس)، ایستگاه مرکزی(والتر سالس)، بهترین دوست اهریمنی من(ورنر هرزوگ)، جمعه(حسن یکتاپناه)، مرد زنجبیلی(رابرت آلتمن) در این بخش حضور دارند.

• نمایش‌های ویژه:

۱۳ فیلم کوتاه و بلند در این بخش به نمایش در می‌آیند.

• به یاد…

نمایش سه فیلمِ پول تو جیبی(فرانسوا تروفو)، ت مثل تقلب(اورسن ولز) و حرفه: خبرنگار خارجی(میکل‌آنجلو آنتونیونی)

• سینمای انگلستان، برش‌های کوتاه:

نمایش ۱۲ فیلم کوتاه زنده و انیمیشن از کشور انگلستان

• ویلیام شکسپیر، زندگی در نمایش:

نمایش ۱۲ فیلم از فیلم‌سازان بزرگی که آثار شکسپیر را اقتباس کرده‌اند فیلمسازانی همچون ولز، پولانسکی، زفیرلی، کنت برانا و…

• آینه‌های روبرو، روبرتو روسلینی:

نمایش ۷ فیلم از روبرتو روسلینی ایتالیایی

• آینه‌های روبرو، کن لوچ:

نمایش ۷ فیلم از آثار کن لوچ بریتانیایی.

• آینه‌های روبرو، رخشان بنی‌اعتماد:

تجلیل از رخشان بنی‌اعتماد با نمایش ۷ فیلم از وی

• برای تمام فصول، رابرت دنیرو:

نمایش ۱۸ فیلم با بازی رابرت دنیرو بازیگر مطرح امریکایی

• برای تمام فصول، داریوش ارجمند:

تجلیل از داریوش ارجمند با نمایش ۷ فیلم او

• دورتر از قاب، جری گرینبرگ:

نمایش ۷ فیلم از تدوینگر امریکایی جری گرینبرگ

• دورتر از قاب، حسن حسن‌دوست:

تجلیل  از حسن حسن‌دوست با نمایش ۱۷ عنوان از فیلم‌هایی که او تدوین کرده-است.

• سینمای ایتالیا، دور و نزدیک:

نمایش ۱۲ عنوان از فیلم‌های دور و نزدیک ایتالیا از فیلمسازانی چون نانی مورتی، برادران تاویانی و…

 

• عبور از پنج قاره:

نمایش ۲۰ فیلم از پنج قاره دنیا؛ فیلم‌هایی چون فیتس‌کارالدو(ورنر هرتسوگ)، بودای کوچک(برناردو برتولوچی)، گام معلق لک‌ک(تئو آنجلوپلوس) و…

• سینمای آینده:

نمایش ۱۳ فیلم کوتاه ایرانی.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: باران(فواد نحاس)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: مجید مجیدی(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: حسین عابدینی(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: ثریا قاسمی(مارال)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: داریوش ارجمند(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: ماهایا پطروسیان(هفت پرده)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: بهرام بیضایی(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: اصغر رفیعی‌جم(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: محمدرضا مویینی(پارتی)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه: ایرج رامین‌فر(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی لباس: عبدالحمید قدیریان(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: یداله نجفی(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محمدرضا دلپاک(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: اهدا نشد!

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: احمد پژمان(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: اهدا نشد!

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: سگ‌کشی

بخش مسابقه بین‌المللی:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: به سوی خانه(ژانگ ییمو، چین)

*       سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران: مسیر سبز(امریکا)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: مجید مجیدی(باران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری: مژده شمسایی(سگ‌کشی)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: یو هوا، نینگ دای، ژو ون(هفده سال، چین) با تقدیر از کامپوزیا پرتوی برای فیلم قطعه ناتمام

این دوره تحت‌الشعاع استعفای مهاجرانی از وزارت ارشاد قرار دارد. ولی هنوز اثرات صحبت-های مهاجرانی در جلسه استیضاحش در مجلس در اعلام نتایج دیده می‌شود. بهرام بیضایی و ثریا قاسمی برای اولین بار سیمرغ دریافت می‌کنند. فیلم “سگ‌کشی” بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شده ولی در بخش بهترین فیلم و کارگردانی باز هم جشنواره به گذشته خود رجوع می‌کند و مجید مجیدی مجدداً (دوره پانزدهم) دو سیمرغ اصلی را دریافت می‌کند. همچین رضا میرکریمی با فیلم جنجالی‌اش جایزه ویژه هیئت داوران را دریافت می‌کند.

در این دوره چند فیلم جنجالی دیگر هم حضور دارند، از جمله: فیلم “پارتی” که بحث حذف فیزیکی به خاطر مسایل سیاسی را مطرح می‌کند. همچنین فیلم “نیمه‌پنهان” که به گروهک‌های چپ اوایل انقلاب می‌پردازد. (تهمینه میلانی پس از به نمایش درآمدن فیلم بازداشت شد) و فیلم “قطعه ناتمام” که در آن با تک‌خوانی زن روبرو هستیم. می‌توان گفت این سه فیلم به همین آنطور که باید دیده نشدند.

متاسفانه در این دوره به دلیل نزاع‌ها و دعواهای سیاسی، فیلمی چون “از کنار هم می-گذریم”، فیلم اول منتقد سرشناس سینمای ایران، مرحوم ایرج کریمی، دیده نمی‌شود.

فیلم “موج مرده” به دلیل ایراداتی که تهیه‌کننده مجموعه “روایت فتح” به برخی صحنه‌ها دارد، اکران نمی‎شود. حتی با توجه به پادرمیانی سیف‌الله داد و تن دادن حاتمی‌کیا به بعضی اصلاحات، باز هم روایت فتح با اکران مخالفت می‌کند. اما جلسه نشست فیلم با حضور حاتمی‌کیا برگزار شده که در آنجا اعلام می‌کند که دیگر فیلم جنگی نخواهد ساخت. وی همچنین در انتقاد از سیف‌الله داد عنوان می‌کند: «آقای داد با حذف سیستم نظارتی از سینما عملا آن را در اختیار سرمایه قرار دادند و این باعث سوق دادن سینما به سمت ابتذال گردید.»

سینماهای بهمن، پارس، صحرا، کریستال، سپیده، ایران، بلوار(داوران جنبی)، موزه هنرهای معاصر(مهمانان خارجی)، استقلال(رسانه‌های جمعی) بخش‌های مختلف جشنواره را به نمایش می‌گذارند.

برای اولین بار سینمای مطبوعات تنها به رسانه‌های گروهی اختصاص پیدا می‌کند.

فیلم‌های غیرایرانی با زیرنویس در چهار سینما به نمایش درمی‌آید. در میان فیلم‌های ایرانی نیز فیلم “سگ‌کشی” با استقبال زیاد تماشاگران همراه می‌شود.

هیئت داوران نامزدها را در نشستی خبری اعلام می‌کنند و همچنین در بخش بین‌الملل، به فیلم برگزیده تماشاگران برای اولین بار سیمرغ اهدا می‌شود.

افتتاحیه در سینما صحرا با اجرای محمدرضا فروتن و مراسم پایانی با اجرای حسین پاکدل در تالار وحدت برگزار می‌شود. در مراسم اختتامیه، سیمرغ بلورین ویژه‌ای از سوی سینماگران به نشانه سپاس و تقدیر توسط احمد مسجد جامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عطااله مهاجرانی اهدا می‌شود. همچنین در این مراسم بیانیه هیئت داوران قرائت شده که در آن تأکید بر تلاش صادقانه سینمای ملی بدون ولخرجی و ریخت و پاش دارد.

پرکارها:

فیلمبردار: حسن پویا(مریم مقدس، آبی، قطعه ناتمام)

تدوینگر: بهرام دهقانی(هفت پرده، آخر بازی، بچه‌های نفت، نیمه‌پنهان)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(زیر نور ماه، موج مرده، یاد و یادگار)، کارن همایون‌فر(آبی، پارتی، رنگ شب)

چهره‌پرداز: سیدمحسن موسوی(باران، بچه‌های نفت، هفت پرده)

طراح صحنه: ایرج رامین‌فر(سگ‌کشی، نیمه‌پنهان)، پروین صفری(باران، پارتی)

صدابردار: یداله نجفی(از کنار هم می‌گذریم، باران، تو آزادی)

صداگذار: مسعود بهنام(آخر بازی، تو آزادی، زیر نور ماه، نیمه‌پنهان، هفت پرده)

تهیه‌کننده: مرتضی شایسته(آبی، پارتی)، داریوش باباییان(رنگ شب، هزاران زن مثل من)، منوچهر محمدی(زیر نور ماه، مسافر ری)

بازیگر مرد: بهزاد فراهانی(دختری به نام تندر، سگ‌کشی، هفت پرده)، فریبرز عرب‌نیا(رنگ شب، هزاران زن مثل من، هفت پرده)، اسماعیل شنگله(آبی، پارتی، سگ‌کشی)

بازیگر زن: هدیه تهران(آبی، پارتی)، مهتاب کرامتی(بهشت از آن تو، مریم مقدس)، زهرا سعیدی(مریم مقدس، دختری به نام تندر)، پوپک گلدره(موج مرده، آخر بازی)، مریم بوبانی(سگ‌کشی، نیمه‌پنهان)، نیکو خردمند(هزاران زن مثل من، دختری به نام تندر)، ماهایا پطروسیان(دختری به نام تندر، هفت پرده)، نیکی کریمی(نیمه‌پنهان، هزارن زن مثل من)

نگاهی به بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر

* بیستمین جشنواره فیلم فجر

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۸۰

دبیر جشنواره: محمدمهدی عسگرپور(رئیس بنیاد سینمای فارابی)

هیئت انتخاب:

سینمای ایران: کیومرث پوراحمد، حسین ترابی، رضا درستکار، عزیز ساعتی، فاطمه گودرزی، سیدغلام‌رضا موسوی و سیدمحمد میرزمانی.

فیلم‌های خارجی: جلیلی اکبری‌صحت، نوشابه امیری، فریدون جیرانی، هوشنگ گلمکانی، علی معلم، ابوالقاسم طالبی، پرویز صمدی‌مقدم و سیدغلامرضا موسوی.

هیئت داوران:

سینمای ایران: جمشید ارجمند، بابک بیات، پرویز پرستویی، کیومرث پوراحمد، نعمت حقیقی، مجید مجیدی و هارون یشایایی.

سینمای بین‌الملل: داریوش خنجی(ایران)، سیف‌اله داد(ایران)، موریتس دوهادلن(انگلستان)، خالد صدیق(کویت) و بنگت فورسلوند(سوئد).

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۱ فیلم حضور دارد که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به “ارتفاع پست” ابراهیم حاتمی‌کیا، “امتحان” ناصر رفاهی، “ایستگاه متروک” علی‌رضا رئیسیان، “بمانی” داریوش مهرجویی، “خانه‌ای روی آب” بهمن فرمان‌آرا، “سفره ایرانی” کیانوش عیاری، “شام آخر” فریدون جیرانی، “قارچ سمی” رسول ملاقلی‌پور، “کاغذ بی‌خط” ناصر تقوایی، “من ترانه پانزده سال دارم” رسول صدرعاملی، “نامه‌های باد” علی‌رضا امینی و “نان و عشق و موتور هزار” ابولحسن داودی اشاره کرد.

در بخش بین‌الملل ۲۱ فیلم حضور دارد. فیلم‌های مهمی چون “اتاق پسر” نانی مورتی، “برادر” تاکشی کیتانو، “در ستایش عشق” ژان لوک گدار، “دیگران” آلخاندرو آمنابار، “سرزمین هیچ‌کس” دنیس تانوویچ، “قول” شون پن و “منطقه امنیتی مشترک” پارک جان ووک به همراه چهار فیلم “ارتفاع پست”، “خانه‌ای روی آب” و”قارچ سمی” از جمله این فیلم‌ها هستند.

نکته جالب توجه آن است که در این دوره ترکیب منتقد،آهنگساز،بازیگر،فیلمنامه-نویس،کارگردان،فیلمبردار و تهیه‌کننده در میان هیئت داوران حضور دارند. این ترکیب تا این دوره منحصر بفرد است.

داریوش خنجی پس ار ۲۸ سال برای حضور در هیئت داوران این دوره به ایران بازمی‌گردد.

بخش‌های دیگر جشنواره بیستم:

• جشنواره جشنواره‌ها:

۱۸ فیلم بلند و کوتاه از فیلم‌های داستانی و مستند نمایش داده شده در جشنواره‌های خارجی از جمله “قاچاق” استیون سودربرگ، “رای مخفی” بابک پیامی و “دانی براسکو” مایک نیوئل در این بخش نمایش داده می‌شوند.

• نمایش‌های ویژه:

۲۵ فیلم کوتاه و مستند در این بخش به نمایش در می‌آیند. فیلم‌های از ناصر صفاریان، رخشان بنی‌اعتماد و…

• دور و نزدیک، چشم‌انداز سینمای اسکاندیناوی:

نمایش ۱۰ فیلم از کارگردانان کشورهای اسکاندیناوی

• دوره و نزدیک، منظری از سینما در افغانستان:

نمایش ۳۱ فیلم از فیلمسازان ایرانی و خارجی درباره‌ی کشور افغانستان.

• طراحان صحنه، دورتر از قاب:

نمایش ۱۳ فیلم از طراحان صحنه‌های مطرح ایرانی و خارجی از جمله دین تاوولاریس، ملک‌ جهان‌خزاعی، ایرج رامین‌فر و…

• آینه‌های روبرو، کلود شابرول:

نمایش۱۳  فیلم از کلود شابرول فرانسوی.

• آینه‌های روبرو، کیانوش عیاری:

تجلیل از کیانوش عیاری با نمایش ۹ فیلم از وی.

• آینه‌های روبرو، الیا کازان:

نمایش  ۷ فیلم از الیا کازان کارگردان شهیر ترک‌الاصل امریکایی.

• برای تمام فصول، سیدنی پواتیه:

نمایش ۱۰ فیلم با بازی سیدنی پواتیه بازیگر مطرح امریکایی.

• برای تمام فصول، آلن دلون:

نمایش ۱۵ فیلم از فیلم‌های بازیگر بزرگ سینمای فرانسوی.

• برای تمام فصول، گلچهره سجادیه:

تجلیل از گلچهره سجادیه با نمایش ۱۰ فیلم از وی.

• برای تمام فصول، پرویز پرستویی:

تجلیل از پرویز پرستویی با نمایش ۹ فیلم از وی.

• در جستجوی صلح:

نمایش ۱۵ فیلم درباره جنگ؛ فیلم‌هایی همچون ایثار(آندری تارکوفسکی)، توهم بزرگ(ژان رنوار)، بازداشتگاه شماره ۱۷(بیلی وایلدر)، پاییزا(روبرتو روسلینی) و ..

• زنگ سینما

نمایش ۲۲ فیلم از سینمای کودک و نوجوان در این بخش.

• سینمای آینده

نمایش ۱۴ فیلم کوتاه ایرانی.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: خانه‌ای روی آب(بهمن فرمان‌آرا)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: ناصر رفائی(امتحان)، نامه‌های باد(علی‌رضا امینی) و ناصر تقوایی(کاغذ بی‌خط)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: رسول صدرعاملی(من ترانه ۱۵ سال دارم)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: رضا کیانیان(خانه‌ای روی آب)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: ترانه علیدوستی(من ترانه ۱۵ سال دارم)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: عزت‌الله انتظامی(خانه‌ای روی آب)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: بهناز جعفری(خانه‌ای روی آب)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: کامبوزیا پرتوی و رسول صدرعاملی(من ترانه ۱۵ سال دارم)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: محمد آلادپوش(ایستگاه متروک)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: بهرام دهقانی(قارچ سمی)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: ژیلا مهرجویی(خانه‌ای روی آب)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: یداله نجفی و ناصر شکوهی‌نیا(امتحان)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محمدرضا دل‌پاک(سفر به فردا)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین(قارچ سمی)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: ناصر چشم‌آذر(قارچ سمی)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: علی عابدینی(من ترانه ۱۵ سال دارم)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: ارتفاع پست

بخش مسابقه بین‌المللی:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: درستایش عشق(ژان لوک گدار، فرانسه/سوئیس)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: منطقه امنیتی مشترک(پارک جان ووک، کره)

*       سیمرغ بهترین دستاوردهای فنی: فیلمبرداری خاویر اگیرساروبه  (دیگران، اسپانیا)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: تاکشی کیتانو(برادر، ژاپن)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری: جک نیکلسون(قول، امریکا)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: دنیس تانوویچ (سرزمین هیچکس، بوسنی)

*       دیپلم افتخار برای فیلم‌های دوچرخه پکنی به وانگ شیائو شوای از چین و فیلم خانه‌ای روی آب به بهمن فرمان آرا

این دوره شاید در اهدای جوایز متفاوت از ادوار پیشین برگزار می‌شود، از توجه به فیلم شریف “امتحان” گرفته تا توجه بیش از اندازه به فیلم‌های “خانه‌ای روی آب” و “من ترانه ۱۵ سال دارم” و کم‌توجهی به فیلم‌های “ارتفاع پست” ، “کاغذ بی‌خط” و “بمانی”.

فیلم‌ خانه‌ای روی آب دارای نقد سیاسی و اجتماعی به جامعه است و با بیان صریح خیلی از مسائل همچون روابطه نامشروع، بیکاری، اعتیاد و رشوه جنجال برانگیز شده ولی با یک پایان محافظه‌کار باعث کمرنگ شدن این مسائل می‌شود. فرمان‌آرا اولین فیلمسازی بعد از انقلاب است که با دو فیلم پشت سرهم سیمرغ بهترین فیلم را کسب می‌کند.

پس از سال‌ها رسول صدرعاملی با فیلمی در بخش مسابقه جشنواره حاضر می‌شود. فیلمی که باعث کشف یکی از بهترین بازیگران فعلی سینمای ایران، ترانه علی‌دوستی می‌شود. این درام اجتماعی به مشکلات یک نوجوان دختر در جامعه در مواجهه با ازدواج موقت و مسائل پیرامونش می‌پردازد.

حوزه هنری در اقدامی پیش بینی نشده فیلم “نامه‌های باد” نخستین فیلم بلند سینمایی علیرضا امینی را از جشنواره فیلم فجر خارج می‌کند. علیرضا امینی کارگردان فیلم در این زمینه می‌گوید: «خارج کردن فیلم “نامه های باد” از جشنواره بدون اطلاع من بوده است؛ به همین دلیل از اهالی سینما می‌خواهم در رفع این مشکل کمک کنند». همچنین محمد مهدی عسگرپور دبیر جشنواره در واکنش به این موضوع می‌گوید: «هر چند کپی این فیلم در اختیار هیئت بازبینی قرار گرفته و به عنوان یکی از فیلم‌های بخش مسابقه انتخاب شده و خروج آن غیر قانونی است؛ اما برای جلوگیری از ایجاد تنش، به خواسته حوزه هنری عمل شده است.»

فیلم “سفر سرخ” اولین ساخته‌ی حمید فرخ‌نژاد نیز به دلایل نامعلومی از طرف تهیه کننده-سیمافیلم- در جشنواره شرکت داده نمی‌شود.

و اما فیلم‌های ناکام و دیده نشده این دوره، “ارتفاع پست” براساس یک داستان واقعی(هواپیما ربایی اهواز-بندرعباس ۲۳ آبان ۷۹) ساخته می‌شود . این فیلم با نگاهی غیر مستقیم به جنگ، مشکلات پس از جنگ مناطق جنگی را به چالش می‌کشد. فیلمساز محبوب جشنواره دست خالی از جشنواره خارج می‌شود البته برای خالی نبود عریضه سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را دریافت می‌کند.

“کاغذ بی‌خط” درام متفکرانه درباره خانواده مدرن ایرانی در دهه‌ی ۸۰ است. این فیلم در سکانسی به ماجراهای قتل‌های زنجیره‌ای و نخبه‌کشی اشاره‌ی مستقیم می‌کند. (سکانس سلاخی ماهی که خون بر روزنامه‌هایی می‌ریزد). تقوایی به قدری از این تبعیض و سیاسی-بازی جشنواره دلخور بود که جایزه ویژه هیئت داورانش را پس می‌دهد.

“بمانی” درام اجتماعی درباره خودسوزی سه دختر در ایلام است. مهرجویی پس از ساخت این فیلم به مرگ تهدید می‌شود. خودسوزی زنان در ایلام جز آسیب‌های اجتماعی آن است و این فیلم براساس رویدادهای واقعی ساخته شده‌است.

از نگاه به سه فیلم بالا می‌توان هراس از نگاه انتقادی به جامعه را عامل جدی نگرفتن آن‌ها دانست.

در این دوره محمدحسن پزشک جانشین سیف‌الله داد شده ‌است و همچنین جشنواره علاوه بر تهران در شیراز نیز برگزار می‌شود.

افتتاحیه در سینما صحرا برگزار می‌شود و طی مراسمی از طراحان صحنه حاضر در بخش دورتر از قاب و کارگردانان ۳ فیلم منتخب تماشاگران در سه دوره قبل تقدیر به عمل می‌آید. همچنین در حاشیه جشنواره همایش بین‌المللی چشم‌انداز سینمای نوین ایران ۱۶ تا ۱۸ بهمن در موزه فرش ایران برگزار می‌شود. مراسم اختتامیه نیز با اجرای اسماعیل میرفخرایی در تالار وحدت برگزار شده و در بیانیه هیئت داوران به این نکته که ما هفت نفر مسئول انتخاب‌های خود هستیم حتی اگر رأی ۶ به ۱ باشد، تاکید می‌شود.

هفته‌نامه بنیاد سینمای فارابی با عنوان سینما‌ی‌نو به سردبیری جلیل اکبری‌صحت به صورت روزانه منتشر می‌شود.

سینماهای فرهنگ، بهمن، صحرا، سپیده، آفریقا، مرکزی، عصر جدید، کریستال، آستارا(تهیه-کنندگان)، سالن حجاب(رسانه‌های جنبی) برنامه‌های جشنواره را نمایش می‌دهند.

حدود ۷۰ تا ۸۰ بیلبورد در سطح شهر تهران از سه برگزیده‌ی اصلی ۱۹ دوره‌ی قبل جشنواره‌ی فجر نصب می‌شود. (پوستر فیلم‌ها) و اتوبوس‌های مختلف در کنار سینماهای نمایش دهنده فیلم‌ها، محصولات سینمایی را عرضه می‌کنند.

پرکارها:

فیلمنامه‌نویس: کامبوزیا پرتوی(ایستگاه متروک، من ترانه پانزده سال دارم)

فیلمبردار: بهرام بدخشانی(من ترانه پانزده سال دارم، بمانی)، داریوش عیاری(سفره ایرانی، مربای شیرینی)، حسن پویا(ارتفاع پست، تیک)، محمد آلادپوش(ایستگاه متروک، شام آخر)، تورج منصوری(قارچ سمی، نان و عشق و موتور هزار…)

تدوینگر: حسین زندباف(نوروز، ایستگاه متروک)، عباس گنجوی(خانه‌ای روی آب، کاغذ بی-خط)، مهرزاد مینویی(سفر به فردا، عیسی می‌آید)، کیانوش عیاری(مربای شیرین، سفره ایرانی)، حسن ایوبی(مزاحم، تیک)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(نگین، ارتفاع پست، نان و عشق و موتور هزار)

چهره‌پرداز: مهین نویدی(بمانی، مربای شیرین، نگین)، جلال معیریان(خانه‌ای روی آب، قارچ سمی،نوروز)

طراح صحنه: علی عابدینی(شام آخر، من ترانه پانزده سال دارم)، محسن شاه‌ابراهیمی(نگین، ایستگاه متروک)

جلوه‌های ویژه: عباس شوقی(تیک، شام آخر، مزاحم، من ترانه پانزده سال دارم)

صدابردار: مسعود بهنام(سفره ایرانی، شام آخر، مربای شیرین، نان و عشق و موتور هزار)، پرویز آبنار(ایستگاه متروک، خانه‌ای رو آب، خواب سفید)

صداگذار: مسعود بهنام(سفره ایرانی، شام آخر، مربای شیرین، نان و عشق و موتور هزار)

تهیه‌کننده: محمدرضا تخت‌کشیان(آرزوهای زمین، من ترانه پانزده سال دارم، نامه‌های باد)

بازیگر مرد: آتیلا پسیانی(سفر به فردا، شام آخر)، جمشید هاشم‌پور(سفر به فردا، قارچ سمی)، فرهاد قائمیان(سفر به فردا، قارچ سمی)، رضا کیانیان(عیسی می‌آید، خانه‌ای روی آب)، جمشید مشایخی(کاغذ بی‌خط، خانه‌ای روی آب)، خسرو شکیبایی(کاغذ بی‌خط، مزاحم)، اصغر بیچاره(مزاحم، نان و عشق و موتور هزار)، محسن قاضی‌مرادی(نگین، خانه‌ای روی آب)، جمشید اسماعیل‌خانی(نان و عشق و موتور هزار، نوروز)

بازیگر زن: لیلا حاتمی(ارتفاع پست، ایستگاه متروک، مربای شیرین)، گوهر خیراندیش(نان و عشق و موتور هزار، ارتفاع پست، مربای شیرین).