سوره سینما – نشست رسانه‌ای هفدهمین دوره از جشنواره سینماحقیقت، صبح امروز؛ ۱۹ آذر ماه در سالن نشست‌های مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و با حضور محمد حمیدی‌مقدم؛ مدیرعامل و دبیر جشنواره برگزار شد.

در ابتدای این نشست، حمیدی‌مقدم ضمن تسلیت ایام فاطمیه و گرامیداشت یاد و نام مردم مقاوم غزه، گزارشی ارائه کرد و گفت: امسال شاهد رشد و استقبال و افزایش متقاضی در حوزه فیلم مستند بودیم و شگفت زده شدیم، با توجه به هزینه ها و رخدادهای کشور فکر میکردیم که افت داشته باشیم اما اینگونه نبود. امسال بیش از ۶۴۰ فیلم متقاضی حضور در جشنواره بودند.

*امسال ۶۰ فیلمساز خانم متقاضی حضور در جشنواره بودند

وی ادامه داد: امسال شاهد رشد حضور خبرنگاران در جشنواره بودیم و همچنین شاهد ۶۰ فیلمساز خانم بودیم و رشد بسیار خوب در استان ها داشتیم و ۳۸۰ فیلم از شهرستان ها متقاضی حضور بودند و ۳۸ فیلم از ۲۳ شهر برای حضور در جشنواره انتخاب شدند.

این دبیر در بخش دیگری از نشست، توضیح داد: نکته‌ای که امسال با سال گذشته تفاوت دارد، ورود ما در حوزه مشاوران بود و از هیات های انتخاب گذشتیم و گروه های مشاور در کنار دبیر جشنواره رای خود را می دادند که تکثر بیشتری داشت و جمعی و آکادمی بود و با استراتژی جشنواره، فیلم‌ها را انتخاب می کردند. ۲۵ مشاور در کنار دبیر در این بخش حضور داشتند. گوناگونی و رنگ آمیزی فیلم ها در بخش مسابقه ملی و آوینی وجود دارد. تنوع مضمونی بسیار خوبی داریم.

* بخش ویژه غزه به جشنواره هفدهم اضافه شده است

وی افزود: در حوزه اجتماعی، خانواده، بیوگرافی، حیات وحش، مقاومت ،جنگی، تاریخی، ورزشی، محیط زیست و … فیلم‌های متنوعی داریم. یک نوزایی محتوایی و دگرگونی ساختار و محتوا و کشف چهره های جدید در کنار فیلمسازان قدیمی در این جشنواره رخ داده است.

امسال در بخش بین الملل بخش ویژه غزه را داریم که بخش خوبی هم شده است. مهمترین فیلم‌های مستند در مورد غزه را در این بخش به نمایش می‌گذاریم. یکی از فیلم‌های حاضر در این بخش در بخش مسابقه نیز حضور دارد.

حمیدی‌مقدم ادامه داد: مهمان‌هایی از سراسر دنیا داریم و کارگاه‌هایی درنظر گرفته شده که استقبال ثبت نام از آن‌ها بسیار بالا بوده و ما ناچار بودیم به شکل محدود این کارگاه ها را برگزار کنیم اما آن‌ها را ضبط می کنیم و بعد از جشنواره در سایت قرار می‌دهیم. کارگاه‌های ویژه‌ای هم با حضور اساتیدی چون فرهاد ورهرام، مهرداد اسکویی و … داریم که بیشتر انتقال تجربه است و قرار است در جشنواره امسال برگزار شوند.

دبیر جشنواره گفت: دو- سه فیلم قدرتمند در حوزه حیات وحش کار شده که امسال شاهد آن‌ها خواهیم بود. چون این بخش بسیار مهم است. یک کارگاه اختصاصی هم برای آن درنظر گرفتیم. در حوزه محیط زیست نیز فیلم‌های بسیار خوبی داریم.

*حضور فیلم در حوزه «آب» و «جمعیت» در جشنواره هفدهم

وی به موضوع «آب» و «جمعیت» اشاره کرد و گفت: یکی از نکات مهم توجه ما به دو موضوع آب و جمعیت بود که فکر می‌کردیم تولید آن کم باشد اما با توجه به هدفگذاری که کرده بودیم از تولیدات مرکز گسترش آثاری را در این حوزه در جشنواره داریم. اگر با همین کیفیت پیش برویم سال آینده این دو بخش می توانند در بخش‌های اصلی قرار بگیرند.

حمیدی‌مقدم با اشاره به نکوداشت و بزرگداشت جشنواره بیان کرد: امسال دو بزرگداشت و یک نکوداشت داریم. جشنواره را با فیلم مهم «تاراز» کار آقای فرهاد ورهرام آغاز می کنیم که با یاد استاد فیلمبرداری؛ مرتضی پورصمدی است. مراسم نکوداشت ویژه ما مختص مرحوم پورصمدی خواهد بود. بزرگداشت برای اصغر بختیاری؛ فعال حوزه سینمای مقدس و مهرداد زاهدیان از فیلمسازان پیشکسوت سینمای مستند را داریم.

وی بیان کرد: در کنار این مباحث ما پذیرای دانشجویان و افراد تحصیل کرده در حوزه سینمای مستند خواهیم بود. در مورد جابه جایی جشنواره از پردیس سینمای ملت به پردسی چارسو نیز باید بگویم که جشنواره سال گذشته به صورت موقت به پردیس ملت رفته بود؛ اما به صورت همیشگی چارسو محل برگزاری بوده است. مشکلاتی در چارسو داریم اما برآیند نظرها بر این بود که چارسو فضای بهتری برای این جشنواره است. مشکلاتی به لحاظ تعداد سالن را داریم که به همین دلیل تعداد کارت ها نسبت به سال گذشته کمتر شده است. اما دوستان من سعی کردند که با برنامه‌ریزی به خوبی جشنواره را مدیریت کنند. یکی دیگر از اتفاق ها رزرو بلیت با کارت های صادر شده است. با همکاری سامانه سمفا و آی تیکت و سینماتیکت کسانی که برایشان کارت صادر شده، می‌توانند بلیت فیلم‌ها را رزرو کنند.

*احتمال برگشت جایزه آرای تماشاگران

وی درخصوص بازگشت آرای تماشاگران توضیح داد: احتمال می دهم و در تلاش هستیم که آرای تماشاگران به سینماحقیقت برگردد. باز هم تلاش داریم که با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینما مستند که پیشنهاد کردند این آرا بازگردد و ما هم نگاه مثبت داشتیم و البته کمک سامانه هاشور این آرا را بازگردانیم.

حمیدی‌مقدم در ادامه در مورد حضور آثاری با محوریت اتفاقات سال گذشته توضیح داد: من اعتقاد بر شفاف سازی دارم. ما با یک اتفاق روبه رو هستیم و از ۶۴۰ فیلم متقاضی با چیزی حدود ۲۵ مشاور، با فیلمی مواجه نشدیم که با قدرت و به درستی به ماجراهای سال گذشته پرداخته باشد. مشاوران ما بدون سوگیری های سیاسی فیلم‌ها را انتخاب کردند و تمام فیلم‌ها دیده شدند که یک یا دو فیلم در رابطه با وقایع سال گذشته داریم اما فیلم شاخصی در این حوزه ندیدیم که شاخصه ورود به بخش مسابقه را داشته باشد. پیش بینی من این است که این فیلم‌ها با هر سویه و نگاهی ساختشان به جشنواره سال آینده برسد. با توجه به سبدی که تهیه کردیم مشتاق بودیم که از همه نگاه‌ها فیلم داشته باشیم.

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: روش ما این است که به سرعت باید به فکر کارهای خودمان باشیم. دوره گذشته دوره عجیبی بود و شما ما را رصد می کردید و هدفی که تعیین کردیم این بود که جشنواره حقیقت به عنوان مهمترین درگاه سینمای مستند باید استحکام خود را حفظ کند. ما از همه شرایط سال گذشته گذشتیم و به کار خود ادامه دادیم و امسال مرکز گسترش با ۵۵ فیلم در جشنواره حضور دارد. ما مرکزی هستیم که در نقاط مشترک درهایمان برای هر حرف دغدغه‌مندی در کشور باز است. نگاه ما همدلانه و مشوقانه و دعوت‌کننده به سوی همه مستندسازان سینمای کشور است. ما کارت‌ها و دعوتنامه‌ها را شخصا به دست پیشکسوتان این سینما رساندیم.

*پخش اکران آنلاین به صورت اختیاری انجام می‌شود

وی در خصوص پخش آنلاین در این دوره از جشنواره توضیح داد: شخص من شاید تا هفته گذشته در این بخش مردد بودم. این بخش یک بخش مکمل در دوره کرونا بود. جشنواره در واقعیت یعنی حضور فیزیکی اما تهدید کرونا باعث شد سینماحقیقت به بخش آنلاین نفوذ پیدا کند و بعد از آن باقی جشنواره‌ها نیز این کار را کردند. این اتفاق برای ما آورده‌ای داشت که یکی از ویژ‌ه‌ترین اتفاق‌ها این بود که سوژه های فیلم حتی در روستاها هم در یک نشست جمعی می‌توانستند به صورت آنلاین فیلم را تماشا کنند. این دستاورد مهمی است که فیلم‌ها تا روستاها رخنه می‌کنند اما در یکی دو سال اول فیلم‌ها در حوزه آنلاین به خصوص فیلم‌های بخش بین‌الملل کپی میشدند. خداروشکر یک مقدار به گارانتی شدن عدم کپی فیلم ها رسیدیم. امسال خود فیلمسازان فشار آوردند که بخش آنلاین باشد و هدف ما این است که مستند فروش کند. در وضعیتی که هستیم انعکاس خبر مهم است و در نتیجه من هم برای اکران آنلاین متقاعد شدم اما در این حوزه فیلم‌ها اختیاری از سوی فیلمسازان اکران می شوند و یک امتیازی برای کسانی که در این بخش همکاری کنند درنظر گرفته شده است.

وی اپامه داد: در حوزه فیلم‌های اجتماعی همچنان تولید بالاست. شاید به این دلیل است که فیلم‌های اجتماعی ساده‌تر ساخته می‌شوند، فیلم‌های محیط زیست هم چنین است. با توجه به هزینه‌ها هم فیلمساز مجبور است چنین کاری کند اما امسال ما شکل نمایشی متفاوتی داریم اما همچنان حوزه فیلم‌های اجتماعی پررنگ است.

* فیلم‌هایی از سایر کشورها درباره موضوع غزه برگزیدیم

حمیدی‌مقدم درباره فیلم‌هایی با موضوع غزه اظهار کرد: ما حتی در مناطق بحرانی نزدیک خودمان فیلم‌هایی با قدرت و موشکافانه نداریم و این یک فقدان است. در واقع فیلم‌های ما گذرا و گزارشی هستند پس ما درباره موضوع غزه عمدتا فیلم‌هایی از سایر کشورها برگزیدیم.

وی ادامه داد: همه مستندسازان در جهان برای فیلم اولشان رنج می‌کشند شاید کشور ما یکی از ساده‌ترین مسیرهای فیلمسازی را در میان کشورهای جهان دارد. ما دقیقا به این نقطه فکر کرده‌ایم که جایگاه مستندساز کجاست؟ اما چندین کار روی دوش خودمان داریم. ما دوران سختی را گذراندیم. از کرونا گرفته تا حوادث سال گذشته. ما سال گذشته اکران حقیقت را دوباره شروع کردیم ضمن اینکه می‌خواهیم با سینما فلسطین هم وارد گفت‌وگو شویم تا فیلم‌ها را به نمایش بگذاریم. آقای خزاعی یک سالی است که گفته سینمای مستند و فیلم‌های کوتاه دارای پلتفرم‌ ویژه خود شوند. از اسفند ماه هم وارد فاز تخصصی آن می‌شویم. من به سینمای مستقل خیلی اهمیت می‌دهم، دوست دارم آثار این سینما روی پای خود بایستد ولی می‌دانم تهیه بودجه آن بسیار سخت است. فیلم‌های خوبی هم امسال در بخش سینمای مستقل به جشنواره راه پیدا کرده‌اند.

* صیانت از آرا یک کار کاملا صنفی است

حمیدی‌مقدم درباره صیانت از آرای مردمی توضیح داد: آرای مردمی مسأله ای است که در حوزه خارج از مدیریت جشنواره شکل می‌گیرد.

سال گذشته از سوی انجمن تهیه کنندگان این تقاضا صورت نگرفت اما امسال این اتفاق رخ داد. ما جلسه‌ای با آی تیکت، سینما تیکت، سمفا و هاشور داشتیم و گفتیم می‌خواهیم از آرا صیانت کنیم و اگر ممکن نیست به سمتش نرویم‌. امسال با توجه به تمهیداتی که اندیشیده شده امکان اخذ ماشینی آرا فراهم شده اما صیانت از آرا یک کار کاملا صنفی است.

دبیر جشنواره درباره بخش شهید آوینی نیز توضیح داد: از یک دوره‌ای جایزه آوینی جداگانه و از دوره‌ای به بعد وارد فاز اصلی شد. بچه‌های سینمای دفاع مقدس و مقاومت گله داشتند و می‌گفتند آثار ما در مرتبه دوم وارد جشنواره می‌شوند اما برای ما این بخش یک بخش مهم بود. از سال گذشته سختگیری ها بیشتر شد و بحث‌های مختلف را با گروه‌های سازنده داشتیم. سال گذشته به تعداد ۱۲ فیلم رسیدیم که جذاب و قدرتمند بودند اما امسال دامنه بخش آوینی بازتر شده و گفته‌ایم فیلم‌هایی که مطالبه گر، عدالت خواه و … در حوزه‌هایی مختلف هستند هم وارد این بخش می‌شوند. در بخش شهید آوینی شاهد فیلم‌های خوبی هستیم.

*بخش عکس مستند از سال آینده به جشنواره اضافه خواهد شد

وی با اشاره به بخش عکس مستند نیز بیان کرد: این بخش برای من مهم بود اما نشد که در جشنواره باشد. علاقه‌مندی من به این حوزه زیاد بود. اما وقتی این ایده مطرح شد که ما وارد پیش تولید جشنواره شده بودیم. پس احساس کردیم باید در برنامه بعدی قرار بگیرد تا این بخش هم یک هیات داوری و یک هیات انتخاب داشته و البته موضوع‌محور باشد. این موضوع از اهداف سال آینده ما است.

حمیدی‌مقدم درباره بخش «هنر و تجربه» اشاره کرد و گفت: این بخش یک سالی است که به خوبی راه افتاده ضمن اینکه قرار است فیلم‌های مستند همیشه در این گروه به نمایش درآید. مثلا «فرار از قصر» در این گروه اکران می‌شود. درباره این جشنواره هم باید بگویم به جز اکران آنلاین با مشورت دوستان قرار بر این شد که آثار منتخب این دوره از جشنواره، طی سه روز در دی ماه در ۱۰ شهر نمایش داده شوند. از سوی دیگر یک بخش بیست یا سی درصدی سالن‌های چارسو به بلیت‌فروشی اختصاص داده خواهد شد. موزه سینما هم  کاملا به شکل بلیت‌فروشی با ما همراه خواهد شد.

* نقش دبیر در انتخاب آثار بسیار پررنگ است

حمیدی‌مقدم اظهار کرد: بعد از تماشای فیلم‌های امسال حاضر هستم یک نشست دیگر داشته باشم چون فیلم‌های خوبی را شاهد خواهید بود. سینمای مستند ما وارد دوره تحولی شده است. مستند مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین‌ بخش سینمای کشور ماست. پس شما امسال با یک جهش مواجه خواهید شد و مطالبه‌گری، حق‌خواهی، مبارزه با فساد، از پای ننشستن را خواهید دید. برخی تهدیدها سینمای مستند را از یک درگاه عبور داده است. ما وارد حوزه جدیدی شده‌ایم، امیدوارم این گنجینه از دست نرود. هر کسی به اندازه توان خود ادعا می‌کند ما هم به اندازه بضاعت خود سعی کرده‌ایم از این سینما حمایت کنیم و فیلم‌های متکثر را در جشنواره داشته باشیم. آن‌قدر شهامت دارم که ۶۴۰ فیلم خود را به شکل آنلاین به نمایش بگذارم تا قضاوت کنید. مستندهای خوبی را خواهید دید که در یاد شما خواهد ماند.

وی درباره حذف هیات انتخاب و نقش خود درباره انتخاب آثار گفت: نقش من در انتخاب آثار بسیار پررنگ است. الگوی ما کاملا جهانی است و مسیر ما دیگر به قبل بر نمی‌گردد. ما کاملا علمی و مطالعه شده به این سمت رفتیم. مسیر سینما ساخته شده است و شما باید آن را بومی کنید. ما یک بار اضافه را از روی دوش هیات‌های انتخاب‌ برداشتیم و حاضر هستیم این موضوع را به رای‌گیری بگذاریم که کدام روش بهتر است. امسال یک کار جدید کردیم که البته آزمون و خطایش از سال گذشته شروع شد. امسال ۹۹ تا ۱۰۰ صد درصد آرای دبیر با آرای مشاوران هم راستا شد. ما امسال بیشتر از هر سالی برای آرا وقت گذاشتیم و برای اینکه روی فیلم‌ها بحث شود مشاوران بهترین آرا را دادند. ولی به هر حال دبیر باید مسئولیت انتخاب‌های خود را بپذیرد. فعلا نگاه ما این است که حضور مشاوران را داشته باشیم، این موضوع شکست نخورد و بهترین مستندها با آرای آنها به جشنواره راه پیدا کردند.

حمیدی‌مقدم درباره برگزاری جشنواره منطقه‌ای مستند گفت: این مطالبه آقای خزاعی هم بود. ما داریم راه‌های آن را طراحی می‌کنیم اما به این فکر می‌کنیم که آیا جشنواره منطقه‌ای، جشنواره «سینماحقیقت» را دچار تضعیف می‌کند؟ با توجه به تعداد فیلم‌های خوبی که آمده بود ما از سویی ناراحتیم و از سویی خوشحال. ناراحت از این جهت که همه فیلم‌ها نمی‌توانند به جشنواره راه پیدا کنند خوشحال از این جهت که آثار خوبی تولید شده است با این حال داریم به برگزاری جشنواره منطقه‌ای فکر می‌کنیم.

حمیدی‌مقدم درباره برگزاری جشنواره منطقه‌ای مستند گفت: این مطالبه آقای خزاعی هم بود.

ما داریم راه‌های آن را طراحی می‌کنیم اما به این فکر می‌کنیم که آیا جشنواره منطقه‌ای، جشنواره «سینماحقیقت» را دچار تضعیف می‌کند؟ با توجه به تعداد فیلم‌های خوبی که آمده بود ما از سویی ناراحت هستیم و از سویی خوشحال. ناراحت از این جهت که همه فیلم‌ها نمی‌توانند به جشنواره راه پیدا کنند خوشحال از این جهت که آثار خوبی تولید شده است با این حال داریم به برگزاری جشنواره منطقه‌ای فکر می‌کنیم.

وی گفت: دوستان زیادی آثار ما را در جشنواره‌ها دیده‌اند ولی آثار ما هیچ خریداری نداشته‌اند، من در جشنواره‌های مختلف بوده‌ام و دیده‌ام که برخی گفته‌اند فیلم‌های شما را به دلیل ناامید بودنشان نمی‌توانیم برای مخاطبان‌مان پخش کنیم و آنها را نخریده‌اند پس باید بخش اقتصادی سینمای مستند هم راه بیفتد. تا نتوانیم تولیدات خود را به نزدیکترین همراهان خود در کشورهای دنیا برسانیم درواقع هیچ کاری نکرده‌ایم و فقط تولیدکننده و مصرف کننده آثار خودمان بوده‌ایم پس هدف ما این است که بتوانیم اقتصاد فیلم مستند را هم به چرخه درآوریم.