مدیر فیلمبرداری فیلم‌های سینمایی «چ» و «رستاخیز» شرایط فیلمبرداری هر دو فیلم را به لحاظ اجرایی سخت قلمداد کرد.

سوره سینما- حسین جعفریان مدیرفیلمبرداری سینمای ایران است، توانمندی وی در جاری کردن لحن بصری اصیل سینما منحصر به فرد است. قاب بندی، چیدمان بصری و رنگ و نور قابل تامل، در فیلم‌هایی که جعفریان پشت دوربین‌شان قرار گرفته کاملا مستتر است. فیلم‌های سینمایی «چهارشنبه سوری»، «درباره الی»، «طلا و مس»، «زیر پوست شهر»، «نرگس»، «بوسیدن روی ماه»، «شب یلدا» و… بخشی از کارنامه کاری او را تشکیل می‌دهند، که همه از آثار شاخص سینمای ایران هستند. با وی درباره فیلم‌هایی که امسال در سی و دومین جشنواره فیلم فجر دارد، صحبت کردیم.

در جشنواره امسال با چند فیلم حضور دارید؟

حسین جعفریان: امسال مدیر فیلمبرداری «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، «رستاخیز» به کارگردانی احمد رضا درویش و « ۵۰ قدم آخر» بودم که در جشنواره حضور دارند.

هر سه هم از فیلمهای مهم جشنواره هستند.

امیدوارم مورد استقبال مخاطبان نیز قرار بگیرند.

با توجه به تبحر شما اغلب کارگردانانی که رنگ و نور و زیبایی شناسی بصری برایشان در اولویت قرار دارد به سراغتان می‌آیند. نظر خودتان چیست؟

این لطف شماست، اما اینکه آیا نحوه کاری من وجه تمایزی دارد یا نه، را باید از خود کارگردانان بپرسید.

همکاری شما با ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم سینمایی «چ» چطور شکل گرفت؟

حدود ۷ یا ۸ ماه قبل از شروع پیش تولید این فیلم با من تماس گرفتند و پیشنهاد همکاری دادند. من با کارهای قبلی آقای حاتمی‌کیا آشنا بودم و معتقدم تعدادی از فیلم‌های این کارگردان از آثار ماندگار سینمای بعد از انقلاب هستند. در برخورد اول به طور کامل متوجه مضمون و ساختار کلی فیلمنامه نشدم اما بعد که آقای حاتمی کیا ذهنیت خود را برایم توضیح دادند ارتباط برقرار کردم و بعد از تعامل با یکدیگر این همکاری شکل گرفت.

شرایط فیلمبرداری این فیلم چه وجه تمایزی نسبت به دیگر کارهایتان داشت؟

«چ» به لحاظ اجرایی فیلم بسیار سختی بود. اما من در مجموع از این همکاری بسیار راضی‌ام.

 به صورت آنالوگ این فیلم را فیلمبرداری کردید؟

بله هم «چ» و هم «رستاخیز» را با سیستم آنالوگ کارکردیم، ولی به دلیل استفاده از تکنیک دی آی می‌شود گفت نیمی از راه در فضای دیجیتال کار شد.

احتمالا این سه فیلمی که امسال در جشنواره فیلم فجر دارید به لحاظ روند و طراحی فیلمبرداری با یکدیگر تفاوت زیادی دارند. درست است؟

بله. با توجه به زمان وقوع داستان فیلم، محتوا و ساختار آن سبک و روند فیلمبرداری طراحی می‌شود. من همواره با در نظر گرفتن ایده‌آل کارگردان و محتوای کلی فیلم کار می‌کنم. به لحاظ نور پردازی و قاب بندی نیز مطمئنا هر فیلم با دیگری متفاوت است. تصور کنید وقتی فیلمی زمان تاریخی روایت آن به زمانی برمی‌گردد که منبع‌های نوری مشعل‌، شمع و غیره بوده است به طبع نوع نورپردازی آن فیلم در صحن‌ های شب با فیلم‌های دیگر بسیار متفاوت است. اما طراحی کلی «چ» با «۵۰ قدم آخر» تقریبا شباهت داشت چرا که اصلا مضمون هر دو نیز این شباهت را می‌طلبید. البته در همین شباهت ژانری باتوجه به تفاوت نگاه دو کارگردان به طبع ساختار تصویری هم باید تا حدی متفاوت می‌بود.

فیلم‌هایی مثل «چ» و «رستاخیز» به لحاظ تولیدی سنگین بودند و زمان زیادی برای فیلمبرداری آنها طول کشید این فراغ بال مطمئنا باید در کیفیت بیشتر فیلمبرداری نیز تاثیر بگذارد. درست است؟

شاید از بیرون استنباط شود که در آثار اینچنینی امکانات به طور کامل فراهم بوده و مثلا فیلمبردار با تجهیزات منحصر به فردی کار کرده است. اما من درباره این سه فیلمی که کار کرده‌ام باید بگویم امکانات ویژه‌ای در اختیار نداشتیم. این فیلمها با امکاناتی کار شده که اکثر فیلمهای دیگر سینمای ایران از آن برخوردار بوده‌اند. . شاید به لحاظ تولیدی و روزهای فیلمبرداری متفاوت بودند اما به لحاظ تجهیزاتی اینگونه نبود . مثلا «رستاخیز» در پس تولید از امکانات بسیار بالایی بهره برده که مراحل فنی مناسبی را طی کرده است. اما برای اصلاح نور و رنگ همین فیلم که در خارج از کشور انجام شد من تنها توانستم ۹ جلسه بر روی آن کار کنم و حضور داشته باشم. «رستاخیز» برای من تجربه بسیار خوبی بود و از کار با آقای درویش راضی هستم. این فیلم نیز در شرایط سختی تولید شد. تنها امکانات خاص فیلمبرداری ما این بود که در بعضی از صحنه‌ها توانستیم از دو دوربین ۳۵ میلیمتری بهره ببریم.

با توجه به فیلم‌ها و کارگردانانی که امسال در این دوره جشنواره حضور دارند، چشم انداز سی و دومین جشنواره فیلم فجر را چطور ارزیابی می‌کنید؟

به هر حال در مقایسه با چند سال گذشته مطمئنا در نگاه کلی جشنواره امسال پر بار تر است. اینکه کارگردانان مختلف از نسلهای گوناگون فیلمسازی درجشنواره حضور دارند یک اتفاق بسیار خوب است. تعدد مضامین و تنوع نگاه از خصوصیات این دوره جشنواره خواهد بود.

به سیمرغ بلورین فکر می‌کنید؟

به نظرم هر کسی که کارهنری می‌کند فی نفسه برایش مهم است که مورد تشویق واقع شود. هیچ کس نمی‎تواند بگوید برایم مهم نیست. مطمئنا برایش هیجان انگیز است و در پیشرفت زندگی هنراش تاثیر گذار خواهد بود. اما در همه جای دنیا داوری سلیقه چند نفر است. بنابراین کسب جایزه یا عدم کسب جایزه نمی‌تواند کیفیت کار فردی را به طور کامل مشخص نمی‌کند.

حسین جعفریان تاکنون برای یک بار برای فیلم سینمایی «دیوار» سیمرغ بهترین فیلمبرداری و یک بار به خاطر «نرگس» دیپلم افتخار و تندیس خانه سینما را برای «نسل سوخته» دریافت کرده است. همچنین وی حدود ۱۲ بار در دوره های مختلف جشنواره فیلم فجر کاندیدای دریافت سیمرغ شده است.