کارگردان فیلم «تمشک» روایتی انسانی از موضوعی اجتماعی را هدف خود از ساخت این فیلم دانست.

سوره سینما-سارا کنعانی: سامان سالور از نسل سینماگرانی است که می‌کوشند در فیلم‌هایشان مسائل اجتماعی را مطرح کنند. نگاه او به مرور و در طی سال‌های فعالیتش در سینما پخته تر شده و رویکردش در فیلمسازی رنگ حرفه‌ای گرفته. «تمشک» فیلم تازه این سینماگر موضوعی بحث انگیز دارد و قصه‌ای را روایت می‌کند که بسیاری از خانواده‌های ایرانی با آن در ارتباط هستند.

شما در «تمشک» به سراغ یک سوژه خاص رفته‌اید. چرا این موضوع را انتخاب کردید؟

سامان سالور: ما موضوع رحم اجاره ای را دستمایه قرار دادیم تا قصه‌هایی در مورد ویژگی های انسانی را بررسی کنیم، مثل زمانی که آدم‌ها قرار است تصمیم بگیرند یا انتخاب کنند یا یک اشتباه مرتکب شوند. یعنی چندان نمی‌توان رحم اجاره ای را به عنوان سوژه اصلی معرفی کرد. این ایده پتانسیل مناسب داشت برای اینکه بتواند فصل مشترک خوبی داشته باشد با همه آدم‌ها. می‌خواستیم یک فیلم خوب انسانی بسازیم که در هر مملکتی برای هر مخاطب ترجمه‌ای داشته باشد. حدس می‌زنم «تمشک» فیلم آبرومندی باشد و مورد پسند مخاطب واقع شود.

فیلم‌های شما موضوع‌های مختلفی دارند اما گویا به روایت قصه علاقمندید؟

بله ویژگی مهم این فیلمنامه قصه گو بودن است. یک نوع قصه‌گویی در عین روایت مدرن. جوری داستان را تعریف کردم که مخاطب قصه را گم نکند و تا انتها با آن همراه باشد.

و با «آمین خواهیم گفت» فرق دارد؟

قطعا هر اثر جدید کارگردان با کار قبلی متفاوت است. البته این ششمین فیلم من است و برآیند ۵ اثر قبلی نمی‌تواند بی تاثیر بوده باشد. ممکن است من در زمینه ساختار و … قبلا تجربیاتی را پشت سر گذاشته باشم که اینجا قطعا به دردم خورده باشد. طبیعی است که آنها هم مورد استفاده من قرار بگیرد برای رسیدن به یک زبان مشترک. به هر حال «تمشک» استقلال خودش را دارد و با تلاش همه گروه سازنده‌اش که من هم یکی از آنان بودم، می‌تواند جزو فیلم‌هایی باشد که تماشاگر توجه ویژه به آن نشان دهد و مورد توجه رسانه‌ها و منتقدان قرار بگیرد.

سوژه شما را قبلا در سریال «ساعت شنی» دیدیم که به شکلی مثله شده پخش شد. با این حساب برای رفتن به سراغ این مضمون نگرانی نداشتید؟

اینکه شما یک سوژه کلی را در یک سریال یا فیلم دیگر ببینید و آن را شبیه به اثر دیگری بیابید، چندان مورد قبول من نیست. به خصوص که «تمشک» اساسا ساخته شد، چون فکر می‌کردم یک نگاه نو دارد. همانطور که قبلا هم گفتم من از موضوع رحم اجاره ای استفاده کردم تا درباره بخشی از خاصیت‌های انسانی صحبت کنم. فیلم من واقعا ربطی به آن سریال ندارد که تازه یک نسخه مثله شده از آن را به ما نشان دادند.

فیلم تنها در حد سوژه متوقف می‌شود یا در کل اثری است جسورانه است.

«تمشک» گذشته از سوژه ملتهبی که دارد، جسور است. این جسارت از نو بودن مضمون و چگونگی پرداخت به روایت و شخصیت‌ها بر می‌آید. این فیلمنامه پتانسیل زیادی داشت برای آنکه به شکل خلاقانه‌ای روایت شود. من به این خلاقیت راغب بودم و فکر می‌کنم با تلاش و همدلی که همه گروه به خرج دادند، این مهم فراهم شد. حالا یک فیلم روان و انسانی و شبیه زندگی را شاهد هستیم که خوشبختانه کمتر می‌توان در آن اشتباهی کشف کرد. همین به تنهایی کفایت می‌کند برای آنکه مخاطبان اصلی که حتما مردم هستند، در عین حال که یک فیلم مدرن می‌بینند که مونتاژ کلاسیک ندارد،  فیلمی موفق در بیان درست روایت را شاهد باشند.

موقع نوشتن فیلمنامه بازیگرها را هم انتخاب کردید؟

نه من به آدم خاصی فکر نکردم، اما می‌دانستم باید نقش اصلی یعنی رضوان را بازیگری ایفا کند که چهره اش یادآور خاطره یا شناسنامه ای برای بیننده نباشد. بعد از بحث و گفت و گوهایی که با بازیگران مختلف داشتیم به خانم حسن‌پور رسیدیم. سمیرا حسن‌پور با وجود داشتن سابقه تئاتری و بازی در دو سریال موفق، هنوز چهره بکر و ناشناسی برای مخاطب دارد. با تمرین و دورخوانی که داشتیم بخشی از مسیر را طی کردیم و به خصوص تمرین‌های بداهه برای رسیدن به نقش خیلی موثر واقع شد.

شنیده‌ام بازیگر اصلی شما برای نقش خیلی تلاش کرده.

بله. ما روزه‌های سکوت چندین روزه می‌گرفتیم تا سکوت و تنهایی در چهره بازیگر بنشیند. او پوشش خودش را هم عوض کرد. چادر پوشید به محل‌هایی قدم گذاشت که چنین ظاهری را می‌طلبید. خانم حسن‌پور انرژی و صبر و ایمان ویژه ای از خود به نمایش گذاشت و به همه ثابت کرد بهترین انتخاب ما برای این نقش است. مهران احمدی هم نقش سخت و عجیب و غریبی را پذیرفت. ریسک بالایی داشت. ما یک زوج جوان می‌خواستیم. به ترکیب مهدی پاکدل و خانم کریمی رسیدیم.

به نظرم یکی از روان ترین و متفاوت ترین کارهایشان را ارائه دادند. دوستان بزرگوار دیگر محمود نظر علیان، سید علی موسوی، حبیب دهقان نسب، بیژن افشار، تبسم هاشمی و سهی بانو ذوالقدر حتی در کوچک ترین نقش‌ها کیفیت خوبی داشتند و شخصیت مناسب و درست نقش را نشان دادند. ما با تمرین و گفت و گو و بررسی به این دستاورد رسیدیم که یکی از امتیازهای «تمشک» بازی‌ها باشد. طعم این تمشک به کام مخاطب گوارا خواهد بود. همذات پنداری از نگاه من شکل می‌گیرد. «تمشک» دوست دارد بیننده با تفکر سالن تاریک را ترک کند و علاوه بر آن حس لذت و شعف هم داشته باشد.

فکر می‌کنید فیلم چه جایگاهی در جشنواره به دست بیاورد؟

بحث جشنواره سلیقه است. «تمشک» نتیجه تلاش گروه سازنده است برای یک فیلم جذاب، جسور و مستقل. ما هر آنچه از دستمان بر می‌آمد، انجام دادیم. از استاد کلاری گرفته تا دیگران همه تلاش کردند. برادرم ساسان نیز بسیار پایمردی کرد. با احترام و دل و انرژی مثبت کار کردیم و می‌دانیم فیلم تفکر بیننده را هم بر می‌انگیزد. تقریبا در تمام رشته ها جای خلاقیت برای من به عنوان کارگردان و دیگران به عنوان مسوول مستقیم وجود داشت. امسال فیلمسازان خوب زیادی در جشنواره حضور دارند و تنور داغ است و جو، جو سینماست. امیدوارم بدون رودربایسی و با یک نگاه یکسان به همه فیلم‌ها نظر انداخته شود، بدون اینکه این نگرانی را داشته باشیم که به کسی بر بخورد یا نخورد. سنجش بدون تبعیض خواسته ماست.