سی و سومین جشنواره فیلم فجر عرصه بروز استعداد سینماگران جوان و بستر نمایش توانایی فیلمسازان شاخص است.

همکاری و رقابت

سوره سینما- شاید بتوان دلایل گوناگونی را برای اهمیت جشنواره فیلم فجر نام برد. جشنواره ای که اکنون در آستانه ۳۳ سالگی خود، از وضعیتی منحصر به فرد برخوردار است. جشنواره فیلم فجر بدون شک به عنوان جشنواره مادر همه جشنواره هایی که به نوعی به فیلم مربوط می شود، هر ساله شاهد حضور تعداد زیادی متقاضی شرکت در بخش های گوناگون خود است. اتفاقی که برای عوامل هر فیلمی به دلیل حضور در جشن سینمای ایران جدی و مهم تلقی می شود. جشنواره سی و سوم نیز از قاعده مستثنا نیست.

اما جشنواره سی و سوم فیلم فجر علاوه بر تفاوت هایی که با جشنواره های قبلی دارد، شاهد حضور گسترده فیلم هایی است که اصطلاحا به عنوان فیلم اول شناخته می شوند. تاکنون ۳۶ فیلم که کارگردان آن ها اولین فیلم بلند خود را می سازند، برای حضور در سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر اعلام آمادگی کرده اند. فیلم هایی که هر کدام از آن ها می تواند نوید یک اتفاق مهم برای سینمای ایران باشد. اتفاقی که در طول سال های پیش از این نیز شاهد آن بوده ایم و اکنون کارگردانان جوانی که حاصل دهه دوم و سوم انقلاب اسلامی هستند، در تلاش هستند تا پدیده های تازه ای را به سینمای ایران معرفی کنند. بدون شک حضور ۳۶ فیلم اولی در جشنواره ای که هر ساله حضور بزرگان بسیاری از عرصه سینما را با خود به همراه داشته، می تواند نقطه عطفی در عرصه سینمای ایران باشد.

حضور این تعداد فیلم اول البته با دو اتفاق همراه شده است که این دو اتفاق می تواند شرایطی بی بدیل را در سینمای ایران فراهم آورد. اتفاق اول آن است که در میان کارگردان هایی که فیلم اول خود را به جشنواره فیلم فجر ارائه کرده اند، نام هایی به چشم می خورد که چهره های مطرح و شناخته شده هستند. کارگردانانی چون راما قویدل، مهدی مظلومی، کاوه صباغ زاده و حسین مهکام هر یک چهره هایی هستند که در زمینه کارگردانی سریال و بازیگری تئاتر فعالیت داشته و شناخته شده اند؛ اما تاکنون در عرصه سینما فعالیت حرفه ای نداشته اند و برای اولین بار است که تجربه خود را در قالب یک فیلم سینمایی ارائه می کنند. از سوی دیگر برخی از کارگردانان فیلم های اول در زمینه بازیگری فعال بوده اند و اتفاقا بازیگران مطرحی هستند ولی برای اولین بار است که به عنوان کارگردان پشت دوربین قرار می گیرند که از این میان می توان به سام قریبیان، سهیلاگلستانی و … اشاره کرد.

با سابقه‌ها

اتفاق مهم دیگری که در این راه برای کارگردانان فیلم های اول به وقوع پیوسته است، حضور پر تعداد تهیه کنندگانی است که هر کدام به تنهایی می توانند بار چند فیلم سینمایی را بر دوش کشند. تهیه کنندگانی که سابقه شان نه تنها به عنوان تهیه کننده، که در مقام کارگردان و بازیگر نیز چشم نواز است. کسانی که بازخوانی نام ایشان نشان از جشنواره ای با فیلم های پر از تجربه و همراهی نیروی جوانی دارد. علیرضا جلالی، پروانه مرزبان، جواد نوروزبیگی، منیژه حکمت، علی سرتیپی، سید جمال ساداتیان، احمدی، محمدحسین لطیفی، محمود رضوی، غلامرضا موسوی، علی لدنی، فرشته مهدیزاده، علی مصفا، امیر سماواتی، پرویز پرستویی، ولی اله مدنی، رضا هاشمی، نگار اسکندرفر، روح اله خوشکام، سعید سعدی، تقی علیقلی زاده، امیر سیدزاده، حسن دادخواه، علیرضا سعادت نیا، حبیب اله کاسه ساز، علی نجفی امامی، محمدمهدی عسگرپور، مقصود جباری، حسن آقاکریمی، بیژن امکانیان، سپهر سیفی، روح اله برادری، علی شاه حاتمی، تینا پاکروان و فرامرز قریبیان آن دسته از بزرگانی هستند که با نسل جوان در زمینه تهیه کنندگی همکاری کرده اند و با فیلمهای خود در سی و سومین جشنواره فیلم فجر حضور خواهند داشت.

ریسک بزرگ

جمال ساداتیان تهیه کننده ای که امسال با فیلم «جامه دران» اولین ساخته حمیدرضا قطبی در جشنواره حضور دارد، هنر را حوزه خلاقیت و نوآوری می داند و درباره اعتمادی که به جوانهای عرصه سینما کرده است، می گوید: نسل جوان دوست دارد تلاش خود را در قالب توانایی هایی که دارد، به ثبت برساند و علاوه بر آن انگیزه بسیار کارساز و کارآمدی دارد که به کمک آن می توان به سینمای ایران خوشبین بود. البته همکاری با این عده از سینماگران که برای اولین بار است این عرصه را تجربه می کنند، ریسک بزرگی است ولی حتی اگر یک درصد هم نسبت به آنها خوشبین باشیم باید همکاری با سینمایشان را نیز بپذیریم.

وی سینمای جوانها را جدای از سینمای پیشکسوتان نمی داند و اظهار می کند: همکاری با نسل جوان بسیار راضی کننده است و همانگونه که آنها از تجربیات ما استفاده می کنند ما نیز از ایده های آنها بهره مند می شویم و درتقابل با هم منجر به آثارخوبی می شویم. امسال در جشنواره فیلم فجر با فیلم«جامه دران» که ساخته قابل قبولی از کارگردان جوان آن است در جشنواره به اعتماد پیشکسوتان این عرصه به جوانترها مهر تایید می زنم.

کمک به جوان ترها

پرویز پرستویی با فیلم «دو» ساخته سهیلاگلستانی به عنوان تهیه کننده فیلم اولی در سی و سومین جشنواره فیلم فجر حضور خواهد داشت. او چنین همکاری ای را ریسک نمی داند و می گوید: از آنجایی که از قبل خانم گلستانی را می شناختم و به توانایی های ایشان واقف بودم به کارشان اعتماد کردم و تصمیم گرفتم این اعتماد در قالب همکاری ادامه داشته باشد. پیش از این فیلم های کوتاه خانم گلستانی را دیده بودم و مطمئن بودم این اعتماد نتیجه خوبی خواهد داشت.

این بازیگر که امسال به عنوان تهیه کننده در جشنواره فیلم فجر حضور خواهد داشت، در ادامه صحبتهای خود می گوید: حضور پیشکسوتان در کنار فیلمسازان جوان می تواند اتفاقات خوبی را دامن بزند. این دو نسل می توانند مکمل یکدیگر باشند و کمبودها و نقصان های هم را جبران کنند و به تکامل برسند. بسیاری از جوانهای سینماگر توانایی و استحقاق این را دارند که کارهایشان مطرح شود و چه بهتر که ما به عنوان پیشکسوت بتوانیم در کنار آنها باشیم و تجربیاتمان را در اختیارشان بگذاریم. با این هدف و با انگیزه کمک به نسل جوان وارد دنیای تهیه کنندگی شدم و همکاری با نسل جوان سینماگر را در اولویت کاری خود قرار دادم.

سازندگان سینمای فردا

در تمامی کشورهایی که سینماهای مطرح دارند، تجربیات پیشکسوتان در کنار ایده ها و خلاقیت نسل جوان، سینمای پیشرفته ای را رقم زده است. منیژه حکمت در این باره می گوید: نسلی که در حال حاضر وارد عرصه سینما شده است به مراتب آگاه تر از نسل ما پیشکسوتان است. نسل پیشکسوت تجربه های خود را دارد و در کنار ایده های نسل جوان می تواند به مدرنیته بینجامد. نسل جدید با جسارتی که دارد در کنار تجربیات نسل قبل و شناختی که او از ساختار و فرم و محتوا دارد می تواند راهگشای سینمای حرفه ای ایران باشد.

وی با تاکید بر اینکه نسل گذشته همواره خود را تکرار می کند، می گوید: دیگر وقت آن رسیده که نسل جوان به عرصه بیاید چون حرفهای بسیاری برای گفتن دارد و همین طور دغدغه های بسیاری دارد که به کمک این دغدغه های روزمره می تواند بسیار اثربخش باشد. فقط یک مقدار خامی در نسل جوان دیده می شود و این وظیفه پیشکسوتان است تا کمک کند این افراد هرچه بیشتر و بهتر بتوانند موفق شوند و آینده سینمای ایران را تضمین کنند.

حکمت می افزاید: نسل گذشته موظف است تجربیات خود را در اختیار فیلمسازان جوان قرار دهد و کمکشان کند تا برای آینده سینمای ایران مفید واقع شوند، آینده ای که شاید همین نزدیکی باشد. چون قرار است این جوانان سینمای آینده را به دست گیرند و سازندگان فردای هنر این مرز و بوم باشند. تا جایی که در توان داریم باید کمکشان کنیم و جز این کار دیگری از دستمان برنمی آید. این نسل مستحق دیده شدن است چون جسارتی که دارد در نسل ما که ۳۰-۴۰ سال است در این عرصه فعالیت می کنیم وجود ندارد.

ایده های نسل جوان جذاب و پرکشش است

هرچند که عده ای این همکاری متقابل را ریسکی برای پیشکسوتان می دانند اما به نظر می رسد این نسل نیز از اینکه چنین فرصتی پیش آمده تا دوباره در این عرصه فعالیتی دوباره داشته باشد، ناراضی نیست. جواد نوروزبیگی؛ تهیه کننده فیلم «بهمن» به کارگردانی مرتضی فرشباف در این باره معتقد است که ریسک همیشه خوب پاسخ داده است و می گوید: دلیل این که من به عنوان یک پیشکسوت در کنار نسل جوان همکاری می کنم این است که نیروهای جوان پرانرژی، فعال و خوش فکر هستند و ایده هایی که دارند به شدت جذاب و پرکشش است. در این خصوص هم به حضور در جشنواره داخلی خوشبین هستم و هم جشنواره بین المللی!

وی با بیان اینکه چشم انداز چنین همکاری ای مثبت است و آینده خوب پیش رو خواهد داشت، تاکید می کند: چنین همکاری هایی می تواند هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ فرهنگی بازدهی خوبی داشته و مفید و مثمر ثمر باشد. من به شدت نسبت به این قضیه خوشبین هستم و با چشمان باز به نسل جوان اعتماد کرده ام وگرنه این همکاری ها شکل نمی گرفت. امیدوارم همه پیشکسوتان بتوانند چنین اعتمادی داشته باشند تا سینما در ایران رو به پیشرفت برود.

چهره‌ها

البته نباید این مساله را فراموش کرد که حضور چهره هایی چون خسرو سینایی با «جزیره رنگین»، کمال تبریزی با «دردسرهای شیرین»، عبدالحسن برزیده با «مزار شریف»، مجید جوانمرد با «آدم باش»، ابوالحسن داودی با «رخ دیوانه»، محمدعلی طالبی با «قول»، مسعود جعفری‌جوزانی با «ایران برگر»، یدالله صمدی با «پدر آن دیگری» و علیرضا رییسیان با «دوران عاشقی» جمعی از با تجربه ترین سینماگران ایران را در جشنواره سی و سوم دور هم جمع کرده است که اتفاقا نیمی از آنان سال ها می شود که فیلم نساخته اند و اکنون در دورانی تازه و در کنار جوانانی پرشور تنور جشنواره سی و سوم را بیش از پیش گرم خواهند کرد.

با این اوصاف سینمای ایران در جشنواره فجر امسال با فیلم های گوناگونی سر و کار دارد که از ایده های مختلف برخواسته است و به شکل ویژه ای ماحصل تجربه و جوانی است. همین مساله برای آنکه سینمای ایران در جشن بزرگ و اصلی خود بتواند اندکی به آینده امیدوار شود، شاید کافی باشد.