ابراهیم فروزش یکی از دلایل رکود تولید و نمایش فیلم کودک را بی‌توجهی خانواده‌ها به سنت سینما رفتن دانست.

پایگاه خبری – تحلیلی سوره سینما، ابراهیم فروزش، محمدعلی طالبی و غلامرضا رمضانی سه فیلمساز از سه نسل مختلف با دغدغه‌هایی یکسان هستند. بخش قابل توجه کارنامه این سه کارگردان به سینمای کودک و خانواده اختصاص دارد، سینمایی که مدت‌ها است در حال احتضار به سر می‌برد، شروع سال تازه و جای خالی فیلم خانواده و کودک در جدول نمایش سال انگیزه‌ای شد برای صحبت درباره سینمایی که مدت‌ها است برای مسئولان و مدیران سینمایی جایگاه ویژه و تعریف شده ندارد.

مشکل سینمای کودک در حوزه تولید و اکران قصه‌ای تکراری است، در سال‌های اخیر و با وجود مشکلات فراوان و به حاشیه رفتن سینمای کودک و خانواده نیاز به این نوع فیلم ها بیشتر احساس می شود، می شود با برنامه ریزی به این فکر کرد که سینمای خانواده را در دهه ۹۰ دوباره به روزهای اوج برگرداند؟

ابراهیم فروزش:  سال‌ها است که وضعیت سینمای کودک و خانواده مطلوب نیست. با وجود تغییر مدیریت ها، تعویض مدیران و عوض شدن فضا و شرایط اتفاق ویژه ای در این زمینه نیفتاده است.
با وجودی که کشور ما کشوری جوان است و نیازمندی های فرهنگی دارد، برای سینمای کودک، نوجوان و خانواده بررسی جدی و برنامه‌ریزی نمی شود.

مشکلات همیشه وجود داشته و این حرف ها دیگر تکراری شده است، هر سال به مناسبت هایی مثل جشنواره فیلم کودک، آثاری تولید می‌شود، مصاحبه ها و میزگردهایی انجام می شود اما در نهایت همه این کارها نتیجه ای برای بهبود وضعیت سینمای کودک و خانواده ندارد. این فیلم‌ها راهی به اکران ندارند.

این که از بخش خصوصی بخواهیم پیگیر رونق سینمای کودک باشد، انتظاری بزرگ داشته ایم، مشخص است که در این سینما چه فیلم هایی مورد توجه هستند، چه فیلم هایی گردش اقتصادی دارند و چه فیلم هایی در گیشه شکست می خورند. برای چه فیلم هایی در این سال ها صف بسته شده؟ کیفیت این فیلم ها به چه شکل است؟ اما فیلم های دوستان من در سینمای کودک چه وضعی دارند؟ آیا این آثار راهی به پرده سینماها پیدا می کنند؟

تعداد فیلم هایی که این دوستان ساخته اند و روی پرده نرفته روز به روز بیشتر می شود.

با این شرایط جالب است که هنوز کارگردان هایی مثل شما، آقای طالبی و آقای رمضانی باز برای مخاطب کودک و خانواده فیلم می‌سازید؟

فروزش: این دیگر محصول علاقه و عزم ما است، در سینمای کودک باید یک توازن ایجاد کنیم که فیلم هم برای مخاطب کودک و خانواده جذاب باشد، هم در گیشه بتواند مورد توجه قرار بگیرد.
یک مشکل این است که خانواده‌های ایرانی برای دیدن فیلم کودک تربیت نشده‌اند، عادت سینما رفتن فراموش شده است.

فروزش: بله، این سنت دیگر دارد از یاد مردم و خانواده ها می رود، صنعت سینما با تمام زیر ساخت هایش در سینمای ایران باید مورد توجه قرار بگیرد، مشکلاتی که وجود دارد از زمان ساخت شروع می شود و تا مرحله اکران ادامه دارد. وقتی خانواده ها به سینما نمی روند، سینماداران هم تمایلی به نمایش فیلم کودک خانواده ندارند، فیلمی که از گیشه پاسخ نگیرد، راهی به اکران ندارد. باید بین خانواده ها و سینما آشتی برقرار شود.

پس شما بیشتر به این معتقدید که با یک معضل جدی فرهنگی روبرو هستیم؟

فروزش: ما با یک مشکل ریشه‌دار فرهنگی روبروییم و نیاز به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این بخش داریم، نمی شود به فکر پرورش روحی و فکری کودکان و نوجوانان باشیم اما در این حوزه مشکلات مالی گسترده داشته باشیم، سینمای کودک و خانواده دو وجه دارد، یک وجه آن سرگرمی و جذب مخاطب است و وجه دیگرش آموزش. ترکیب این دو ویژگی به موفقیت این سینما کمک می کند.
در دهه ۶۰ که دوران اوج سینمای کودک است، دو جریان سینمایی همسو با هم پیش می‌آمد، هم سینمای فانتزی و پرفروش، هم سینمای رئالیستی. مدیریت سینمایی هدایت درست داشت تا این دو جریان همسوی هم حرکت کنند، اما حالا دیگر این دو جریان هم وجود ندارند.

محمدعلی طالبی: بخش خصوصی فعالیت گسترده‌ای در زمینه سینمای کودک ندارد، البته در سینمای بزرگسال هم وضع همین است و بیشترین حمایت از سینما از ناحیه دولت اتفاق می افتد.
مدیران دولتی تصمیم می گیرند که در هر دوره کدام نوع فیلمسازی ترویج شود، ما هم به عنوان سینماگران مستقل در کنار این سینما و سیاست‌گذاری ها حرکت می کنیم. در چند سال اخیر فعالیت فیلمسازی برای سینماگرانی که دغدغه سینمای کودک دارند، محدود شده و ما به سختی توانسته ایم فیلم بسازیم. نمی خواهم نهاد یا ارگان خاصی را مقصر بدانم، بی توجهی به سینمای کودک یک پدیده عمومی است. اگر چه سال گذشته بنیاد سینمایی فارابی تلاش خود را در جهت بهبود و سامان دادن سینمای کودک انجام داد و با برگزاری مطلوب جشنواره فعالیت های رسانه ای و همچنین جلب و همکاری آموزش و پرورش برای اکران فیلم کودک و نوجوان در برنامه زنگ سینما به انجام رساند، اما به نظر می رسد که پیگیری های بعدی در این زمینه ضعیف بوده است بعضی کارها رها شده و در بخش تولید اگرچه بعضی فیلم ها راه اندازی شده اند اما هنوز آن گونه که باید و شاید شوراها و انتخاب ها دقیق عمل نمی کنند.

پس به نظر شما فیلمسازان در این فضا نمی‌توانند فیلم خوب بسازند؟

طالبی: من فکر می کنم فیلمسازانی که در زمینه سینمای کودک و خانواده فعالیت کرده اند در طی این سال‌ها و در دوران مختلف نشان داده اند که توانایی ساخت فیلم‌های متفاوت را دارند، محدود به یک گونه سینمایی نیستند. هم می توانند فیلم فانتزی پرفروش بسازند، هم فیلمی که بار آموزشی قوی دارد، هم فیلمی که برای جشنواره ها مناسب است. اما از نظر اجرایی مشکلاتی داریم که باید حل شوند، جریان های مدیریتی حسن نیت دارند، جشنواره برگزار می‌کنند، به ما فیلمسازان کودک جایزه می دهند، اما در عمل نتیجه ای که به وجود می آید همانی نیست که باید باشد. گاهی روابط بر ضوابط چیره می‌شود.

البته این مشکل عمومی جامعه ما در همه ادوار است.

بله، در گذشته هم بوده ولی حالا پررنگ تر شده است. مدیریت آگاه و دلسوز به این توجه می کند چرا فیلمسازان باسابقه سینمای کودک فعالیتی در این عرصه ندارند و چرا جذب تلویزیون می‌شوند، در حالی که آنجا هم مشکلاتی وجود دارد.

چرا کارگردان‌های سینمای کودک، هیچ وقت نتوانستند به عنوان تهیه‌کننده فعالیت مستمر داشته باشند، کارگردان- تهیه‌کننده مقتدر می‌تواند زمینه فعالیت را برای خود هموار کند.

غلامرضا رمضانی: ما درباره کارگردان‌هایی صحبت می کنیم که دغدغه شان فیلمسازی برای بچه ها است، نه در دست گرفتن بازار سرمایه و فعالیت اقتصادی.

هر یک از ما و البته فیلمسازان دیگری که در حوزه سینمای کودک و خانواده فعالیت کرده اند، تجربه تهیه کنندگی فیلمشان را داشته اند، اما عملا اتفاقی برای اکران این فیلم ها نیفتاده، وقتی چرخه توزیع و نمایش معیوب است، ما نمی توانیم به تنهایی یا با یک فیلم آن را اصلاح کنیم.

بیشتر ما فیلم ساخته ایم، سرمایه‌گذار بوده ایم، تهیه‌کننده بوده ایم، اما تعداد فیلم های اکران نشده کارنامه ما همچنان زیاد است و این نشان می‌دهد که اراده سامان دادن به سینمای کودک ضعیف است.
در این سال‌ها فیلمسازان سینمای کودک و خانواده چقدر استقلال رای و عمل داشته اند؟

رمضانی: دایره عمل و اختیار کارگردان ها هر سال محدودتر شده است، حتی اگر برای فیلمنامه‌ای شرایط ساخت فراهم شود، متولیان زیادی وجود دارند که در روند تولید دخالت کرده، اعمال نظر می کنند. برای فیلمساز در این فضا چه انگیزه ای باقی می ماند. بنیاد سینمایی فارابی، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، آموزش و پرورش و نهادهایی که در سال های اخیر برای بچه ها فیلم ساخته اند نتوانسته اند فیلمشان را اکران کنند، از من فیلمساز چه توقعی می توان داشت که در این آشفته بازار فیلمم را اکران کنم؟ یا دست به تولید بزنم؟