سوره سینما – جشنواره فیلم کن امسال بدون شک برای جریان روشنفکری سینمای ایران یک نقطه عطف مهم بود. چرا که بعد از چند دوره نسل جدید سینماگرانی که خودشان را وامدار عباس کیارستمی و اصغر فرهادی می‌دانند توسط هیئت انتخاب این فستیوال دیده شدند و پا روی فرش قرمز گذاشتند. با این حال حواشی پیش آمده باعث می‌شود این سؤال مهم را از خودمان بپرسیم که فارغ از تفکرات سیاسی و عقیدتی آیا این نسل جدید نماینده خوبی برای جریان روشنفکری ایران است؟

فقط به یاد بیاورید که ادوار گذشته چه چیزهایی از فرش قرمز و کنفرانس‌های خبری نمایندگان ایران در فضای مجازی گسترده می‌شد و با امسال مقایسه کنید: زمانی که لیلا حاتمی با خبرنگاران خارجی به زبان خودشان صحبت کرد، وقتی صدای استاد شجریان در پس‌زمینه فرش قرمز فیلم فرهادی شنیده شد و زمانی که شهاب حسینی بدون پوشیدن لباس‌های عجیب، در نهایت آراستگی مهم‌ترین جایزه یک بازیگر در تاریخ سینمای ایران را دریافت کرد. به عقب‌تر برویم هم که نخل طلای عباس کیارستمی به‌خاطر «طعم گیلاس» مهم‌ترین خاطره روشنفکران سرزمین ما را ساخته است.

امسال اما یک بوسه، حواشی می توی ایرانی، لباس‌های فضایی و اظهارنظرهای کم‌وبیش عجیب، همه آن چیزی بود که نسل جدید سینمای ایران را به جهان معرفی می‌کرد. نسلی که احساس می‌کند باید مثل هالیوود دوره ترامپ به همه چیز اعتراض کند اما احتمالاً حاضر نیست مناسبات آن را بپذیرد: اکتبر ۲۰۱۷ که ماجراهای مربوط به تعرض‌های جنسی هاروی وینشتاین در سینمای آمریکا مطرح شد (و کمپانی عریض‌وطویل او را به تعطیلی کشاند) خیلی از بازیگران مرد آمریکایی هم دومینو وار با اتهام‌های مشابه از صنعت سینما کنار گذاشته شدند. اما هالیوود فقط برای مردانی که با اتهام تجاوز روبه‌رو بودند شمشیرش را از رو نبست، بلکه پروژه‌های ایشان را هم مورد حمله مستقیم قرار داد. حتماً یادتان هست که کوین اسپیسی حتی قبل حکم دادگاهش، از «خانه پوشالی» بیرون انداخته شد. آن هم در شرایطی که وسط ضبط فصل آخر بودند. تیم تولید این سریال مجبور شد کار را متوقف کند، فیلمنامه را از ابتدا بنویسد و در نهایت با حذف کاراکتر اصلی، عملاً خودکشی کند.

نوامبر ۲۰۱۷ در شرایطی که فیلم «همه پول‌های جهان» ساخته جدید ریدلی اسکات آماده اکران در جشنواره AFI (انستیتوی فیلم آمریکا) بود، خبر اتهامات علیه کوین اسپیسی بیرون آمد. هیچ‌کس نگفت با متهم به تجاوز روی فرش قرمز راه نمی‌رویم چون جلوی پخش فیلم به طور کلی گرفته شد. کارگردان با سابقه «گلادیاتور» که کمپین اسکار فیلمش را دور محور کوین اسپیسی چیده بود برای جلوگیری از به محاق رفتن اثرش، روز ۸ نوامبر اعلام کرد با وجود فاصله فقط چندهفته‌ای تا مراسم اسکار، کریستوفر پلامر را جایگزین کوین اسپیسی می‌کند و همه سکانس‌ها را دوباره مقابل دوربین می‌برد.

حال وقتی به نمونه ایرانی می‌رسیم اوج اعتراض آن است که با متهم روی فرش قرمز نروند. کارگردان در نشست خبری فیلمش با منت می‌گوید که اثرش را سانسور شده در ایران اکران نمی‌کند درحالی‌که احتمالاً نمی‌داند همین حالا اگر خبر به گوش کمپین اصلی می تو در آمریکا برسد که چه اتهاماتی مطرح است به احتمال زیاد «برادران لیلا» حتی شانس اکران آمریکای شمالی را هم نخواهد داشت. بد نیست سازندگان «برادران لیلا» از خودشان بپرسند آیا اگر قوانین هالیوود در ایران حاکم بود اساساً می‌توانستند فیلمشان را (که پروانه نمایش هم ندارد) بدون تغییرات اکران کنند؟ یا ممکن بود وزارت ارشاد تا مشخص‌شدن تکلیف اتهامات جلوی اکران این اثر را بگیرد و بعد در صورت تأیید حکم دادگاه تنها در شرایطی اجازه اکران دهد که بازیگران متهم، تغییر پیدا کرده باشند؟!