سوره سینما – محمدعلی حیدری : جشنواره بین‌المللی فیلم فجر یکی از مهم‌ترین رویداد‌های فرهنگی ایران است که به صورت سالانه و هر سال در نیمه بهمن‌ماه برگزار می‌شود؛ جشنواره‌ای که از سال ۱۳۶۱ و به یاد بهمن ماه ۱۳۵۷ (سالروز پیروزی انقلاب اسلامی) به صورت مستمر برگزار شده است.

در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به مرور برگزاری دوره ششم تا دهم از این جشنواره.

نگاهی به ششمین دوره جشنواره فیلم فجر

در سال ۱۳۶۶ در جبهه‌های جنگی شاهد موفقیت‌های ارتش ایران در برابر رژیم بعث هستیم. در این سال عملیات کربلای ۱۰، بیت المقدس ۲ و والفجر ۱۰ انجام می‌شود. عملیات بیت المقدس ۲ اولین عملیات ایران در زمستان است که با موفقیت‌های نسبی همراه می‌شود. همچنین عملیات والفجر ۱۰ آخرین عملیات نظامی ایران است که از جانب فرماندهان به عنوان آخرین ضربه به ارتش عراق در جهت پذیرفتن قطعنامه ۵۹۸ شناخته شده است. این عملیات با موفقیت کامل همراه شده و شهرهای حلبچه، دوجیله و خورمال به تصرف نیروهای ایرانی درمی‌آیند، محاصره شهر سلیمانیه عراق، بمباران شیمیایی شهر حلبچه عراق توسط رژیم بعث، از جمله رویدادهای آن عملیات است.

* ششمین جشنواره فیلم فجر:

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۶۶

دبیر جشنواره: سید محمد بهشتی (مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی).

هیئت انتخاب:

عبداله اسفندیاری، محمد حسین حقیقی و علیرضا شجاع نوری.

هیئت داوران:

سید محمد بهشتی، محمد خزاعی، کریم زرگر، محمدباقر کریمیان، محمدعلی نجفی (عضو شورای عالی فرهنگی کشور).

هیئت انتخاب و داوری آنونس و پوستر:

سیدرضا شریف تهرانی، محسن شیخی و حمید ندیمی.

در این دوره در بخش مسابقه ۲۷ فیلم بلند و ۲۲ فیلم کوتاه به رقابت می‌پردازند. از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به شاید وقتی دیگر (بهرام بیضایی)، کانی مانگا (سیف‌اله داد)، شیرک (داریوش مهرجویی)، آن سوی آتش (کیانوش عیاری)، پرنده کوچک خوشبختی (پوران درخشنده) و دو فیلم کوتاه عینک (کامبوزیا پرتوی) و برای او (سیدرضا میرکریمی) اشاره کرد. در این سال بخش سینمای غیرمتعهدها جایگزین بخش منظر سینمای سه قاره می‌شود، بخش پوسترهای سینمایی به همراه بخش تازه اضافه شده آنونس در قسمت مواد تبلیغی داوری شده و همچنین بخش‌هایی با نمایش آثار هرمینا تیرلووا و آندری تارکوفسکی برگزار می‌شود که بخش تارکوفسکی با استقبال خوب علاقمندان سینما و منتقدین مواجه است.

از جمله نکات جالب توجه حضور فیلم‌های پاییزان (رسول صدرعاملی)، خارج از محدوده (رخشان بنی‌اعتماد) و مسافران مهتاب (مهدی فخیم‌زاده) در بخش مرور یک سال سینمای ایران است.

با حضور رخشان‌ بنی‌اعتماد در جشنواره، دوره ششم دو نماینده زن به عنوان کارگردان در بین فیلم‌سازان دارد.

محمدرضا هنرمند با فیلم ردپای شن پا به عرصه می‌گذارد.

رخشان بنی‌اعتماد با فیلم خارج از محدوده به ساخت فیلم داستانی روی می‌آورد. وی اولین فیلمساز زن بعد از انقلاب نیز هست.

داریوش مهرجویی (کارگردان) و مسعود کیمیایی (تهیه‌کننده) به ساخت فیلم با محوریت کودک و نوجوان روی می‌آورند.

سید محمد بهشتی علاوه بر داشتن سمت دبیر جشنواره، در میان هیئت داوران هم حضور دارد.

در این جشنواره برای  اولین بار در بخشی مجزا، دو جایزه به عنوان بهترین بازیگر کودک دختر و پسر اهدا می‌گردد.

ه- ۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند

*       لوح زرین بهترین فیلم: هیئت داوران برای معرفی بهترین فیلم به اکثریت آرا دست نیافت، ولی به دو فیلم پرنده کوچک خوشبختی و کانی مانگا جایزه ویژه هیئت داوران اهدا شد.

*       لوح زرین بهترین کارگردانی: کیانوش عیاری (آن سوی آتش)

*       لوح زرین بهترین بازیگری نقش اول مرد: فرامرز قریبیان (ترن)

*       لوح زرین بهترین بازیگری نقش اول زن: پروانه معصومی (شکوه زندگی و جهزیه برای رباب)

*       لوح زرین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: سعید پورصمیمی (تحفه‌ها)

*       لوح زرین بهترین بازیگری نقش دوم زن: آنیک شفرازیان (سرزمین آرزوها)

*       لوح زرین بهترین و جایزه ویژه هیئت داوران برای بازیگر نوجوان: مهدی اسدی (شیرک)

*       لوح زرین بهترین فیلمنامه: اهدا نشد! هیئت داوران از فیلم‌نامه‌های پرنده کوچک خوشبختی(سیروس تسلیمی)، ترن(امیر قویدل)، وکیل اول (محمدهادی سیف و جمشید حیدری) و سرزمین آرزوها(مجید قاری‌زاده) تقدیر کرد.

*       لوح زرین بهترین فیلمبرداری: اصغر رفیعی‌جم (شاید وقتی دیگر)

*       لوح زرین بهترین تدوین: روح‌اله امامی (کانی مانگا)

*       لوح زرین بهترین صدابرداری: پرویز آبنار و مسعود بهنام (آن سوی آتش)

*       لوح زیرین بهترین صداگذاری: اهدا نشد!

*       لوح زرین بهترین جلوه‌های ویژه: اهدا نشد!

*       لوح زرین بهترین موسیقی: فرهاد فخرالدینی (پرستار شب)

در بخش فیلم کوتاه لوح زرینی اهدا نمی‌شود ولی فیلم کوتاه (برای او) ساخته سیدرضا میرکریمی دیپلم افتخار دریافت می‌کند. همچنین فیلم مستند (کربلای پنج) ساخته‌ی جواد شمقدری جایزه ویژه هیئت داوران را دریافت کرده و از کلیه عوامل آن قدردانی می‌شود. همچنین یاد فیلمبردار شهید فیلم، آیت اله سیفی گرامی داشته می‌شود .

از نکات قابل توجه این دوره نادیده گرفتن فیلم (شاید وقتی دیگر) ساخته بهرام بیضایی است.

ه-۲) بخش مسابقه مواد تبلیغی

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: حسین خسروجردی (دستفروش)

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: مرتضی ممیز (شیر سنگی)

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: پرویز محلاتی (بی‌بی چلچله)

ه-۳) نمونه فیلم

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: ابراهیم حقیقی (جاده‌های سرد)

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: صمد تواضعی (بازجویی یک جنایت و آن‌سوی مه)

*       لوح زرین و دیپلم افتخار: محمدحسین محتشمی (مادیان)

پرکارها

فیلمنامه‌نویس: کامبوزیا پرتوی(خانه در انتظار، شیرک)، کیومرث پوراحمد(شکوه زندگی، گاویار)، بهرام ری‌پور(ویزا، ترن)

فیلمبردار: محمدرضا شریفی(پرستار شب، یار در خانه)، مهرداد فخیمی(پرنده کوچک خوشبختی، وکیل اول)، فرهاد صبا(خانه در انتظار، سرزمین آرزوها)، حسن ‌قلی‌زاده(شیرک، جهیزیه‌ برای رباب)

تدوینگر: روح‌اله امامی(پرنده کوچک خوشبختی، جهیزیه برای رباب، خارج از محدوده، خانه‌ای مثل شهر، شکوه زندگی، کانی مانگا)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(تحفه‌ها، جهیزیه برای رباب، خارج از محدوده، شرایط عینی)، مجید انتظامی(ترن، کانی مانگا، هراس، بحران)، بابک بیات(شاید وقتی دیگر، شکار، ویزا، ایستگاه)

چهره‌پرداز: عبدالله اسکندری(بحران، پرنده کوچک خوشبختی، تحفه‌ها، ترن، خانه‌ای مثل شهر، ردپایی بر شن)

طراح صحنه: حسن هدایت(ایستگاه، ویزا)، مجید میرفخرایی(ردپایی بر شن، بحران)

جلوه‌های ویژه: علی رستگار(هراس، بحران، ردپایی بر شن، ویزا)

صدا: روبیک منصوری(ایستگاه، جهیزیه برای رباب، خارج از محدوده)

تهیه‌کننده: صدا و سیمای جمهوری اسلامی(آن‌سوی آتش، خانه در انتظار، گاویار، گشتی‌ها)، بنیاد مستضعفان(ایستگاه، پرستار شب، جهیزیه برای رباب، خارج از محدوده)

بازیگر مرد: حسین خانی‌بیک( پرستار شب، خانه‌ای مثل شهر)، ابراهیم آبادی(ردپایی بر شن، ایستگاه)، جهانگیر الماسی(سرزمین آرزوها، ویزا)، رضا رویگری(کانی مانگا، سرزمین آرزوها)، کیومرث ملک‌مطیعی(ترن، سرزمین آرزوها)، سیامک اطلسی(آن‌سوی آتش، شاید وقتی دیگر)، خسرو شکیبایی(ترن، شکار)، عنایت بخشی(ترن، شکار)، محمد ورشوچی(تحفه‌ها، خارج از محدوده)، جمشید لایق(شاید وقتی دیگر، خارج از محدوده)، فرامرز قریبیان(کانی مانگا، ترن)

بازیگر زن: پروانه معصومی(تحفه‌ها، جهیزیه رای رباب؛ خارج از محدوده، شکوه زندگی)

طی ۱۱ روز جشنواره، ۲۷۰ هزار و ۶۰۸ تماشاگر در  سینماهای آزادی، فلسطین، بهمن، شهر قصه، عصر جدید، کریستال، فرهنگ و کانون از بخش‌های مختلف جشنواره دیدن کردند.

در مراسم اختتامیه که در تالار وحدت برگزار می‌شود، شاهد حضور یک شخصیت سیاسی، آیت الله سیدعبدالکریم موسوی رئیس دیوان‌عالی کشور هستیم.

نگاهی به هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر

* هفتمین جشنواره فیلم فجر:

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۶۷

دبیر جشنواره: سید محمد بهشتی (مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی).

هیئت انتخاب:

عبداله اسفندیاری، محمد حسین حقیقی، علیرضا شجاع نوری و محمدعلی حسین‌نژاد.

هیئت داوران:

سینمای ایران: سیف‌اله داد، فرهاد فخرالدینی، محمدباقر کریمیان، ابراهیم فروزش و محمدرضا بهزادیان.

سینمای بین‌المللی:

مسعود جعفری‌جوزانی (ایران)، ژولیت ریچی (مجارستان)، ولادیمیر گراماتیکوف (شوروی)، ولادیمیر مالیک(چکواسلواکی) و یانوش سافتر(لهستان).

در این دوره که بخش سینمای بین‌المللی نیز به جشنواره اضافه شده‌است، در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۷ فیلم بلند و ۷  فیلم میان مدت و ۱۵ فیلم کوتاه به رقابت می‌پردازند.

بخش سینمای بین‌المللی که صرفاً به سینمای کودک و نوجوان اختصاص دارد در سه شاخه فیلم بلند با ۱۶ عنوان، فیلم میان‌مدت با ۸ عنوان و فیلم کوتاه با ۲۶ عنوان آغاز به کار می‌کند.

از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان به افق(رسول ملاقلی‌پور)، بای‌سیکل‌ران(محسن مخملباف)، در مسیر تندباد(مسعود جعفری‌جوزانی)، دیده‌بان(ابراهیم حاتمی‌کیا)، روز باشکوه(کیانوش عیاری)، زرد قناری (رخشان بنی‌اعتماد)، سرب(مسعود کیمیایی)، عروسی خوبان(محسن مخملباف)، گراند سینما(حسن هدایت)، نار و نی(سعید ابراهیمی‌فر)، کشتی آنجلیکا(محمد بزرگ‌نیا)، هی جو(منوچهر عسگری‌نسب) به عنوان فیلم‌های بلند و همچنین ابرشهر پیر و سفر به تاریخ(خسرو سینایی) و کاریز، تداوم حیات(محمدرضا مقدسیان) به عنوان فیلم‌های میان مدت و کوتاه اشاره کرد.

بخش بین‌الملل که با عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم فجر شناخته می‌شود، به صورت رقابتی برگزار شده و همچنین دارای یک بخش جنبی خارج از مسابقه است. فیلم‌هایی چون باشو غریبه کوچک(بهرام بیضایی)، گلنار و ماهی(کامپوزیا پرتوی)، مدرسه‌ای که می-رفتیم(داریوش مهرجویی) در این بخش حضور دارند. همچنین فیلم مشق شب(عباس کیارستمی) برای نمایش در بخش سینمای کودک آماده نشده و فیلمی از اسپانیا جایگزین آن می‌شود.

بخش‌های نقاشی متحرک‌های اروپای شرقی، بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی، چشم حقیقت و دوران خنده (با محوریت فیلمهای کمدی دوره کلاسیک)، در این دوره به جشنواره اضافه می‌شوند. در بخش بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی، کارگردانانی چون روبر برسون، یاسوجیرو اوزو، آندره وایدا و سرگئی پاراچانوف با نمایش آثارشان مورد تقدیر قرار می‌گیرند. همچنین در بخش چشم حقیقت نیز که مختص سینمای مستند است، فیلم‌های چون مردی با دوربین فیلمبرداری (ژیگاورتوف) و سفر به سرزمین رمبو(داریوش مهرجویی) به عنوان فیلم‌های بلند و دو فیلم تمام خاطرات دنیا و ون‌گوگ(آلن رنه) به نمایش درمی‌آیند.

بخش‌های مرور یک سال سینمای ایران و نمایش‌های ویژه همچون سال‌های اخیر در جشنواره حضور دارند. همچنین بخش‌ نمایشگاه و مسابقه اعلان دیواری، عکس، عناوین و نمونه فیلم در هم ادغام می‌شوند. نمایشگاه اعلان دیواری فیلم‌ها در محل مجتمع فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری برپا می‌شود.

نکته قابل توجه در بخش مرور یک سال سینمای ایران حضور دو فیلم آب‌، باد، خاک(امیر نادری) و گال(ابولفضل جلیلی) است، که استحقاق شرکت در بخش مسابقه ایران را دارند.

شاید این مصلحت‌اندیشی و یا سیاست جشنواره است که فیلم‌های (باشو غریبه کوچک) و (مدرسه‌ای که می‌رفتیم) در بخش بی‌حاشیه‌ بین المللی به نمایش در‌آیند. باشو غریبه کوچک به دلیل نگاهی انسانی به آسیب‌ها و چالش‌های جنگ، چندان با فضای جامعه در سالهای پایانی جنگ همخوانی ندارد. این فیلم بر خلاف نگاه‌های جانبدارانه و حماسی به جنگ تلاش کرده آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی و روانی ناشی از جنگ را به تصویر بکشد. گویا همین موارد کافی است تا فیلمی که سال ۱۳۶۴ ساخته شده‌، برای نمایش در جشنواره ۳ سال صبر کند و در سال ۶۸ به اکران عمومی برسد.

در فیلم (مدرسه‌ای که می‌رفتیم)، ممیزی بر این باور است که نشانه‌ها و تاویل‌های فیلم به شدت سیاسی است و به قصد زیر سؤال بردن مسائل سیاسی مورد استفاده قرار گرفته-است. حتی عنوان فیلم نیز از (حیاط پشتی مدرسه عدل آفاق) به (مدرسه‌ای که می‌رفتیم) تغییر پیدا می‌کند. این فیلم از سال ۱۳۵۹ آماده نمایش بوده است.

ه-۱) تولد سیمرغ:

در این ایام است که برگزارکنندگان جشنواره فجر به فکر معرفی یک نماد رسمی برای جشنواره می‌افتند. نماد‎هایی هم‎چون نگاتیو، قلم و… پیشنهاد می‌شود که «سیمرغ فجر» با طراحی ابراهیم حقیقی رونمایی می‌شود.

 

ه-۲) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: در مسیر تندباد(هارون یشایایی)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: محسن مخملباف (بای‌سیکل‌ران)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: عزت‌اله انتظامی(گراند سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: رویا نونهالی(عروسی خوبان)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: محمود جعفری (زرد قناری و شاخه های بید)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: فاطمه معتمدآریا (برهوت)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: محسن مخملباف (بای‌سیکل‌ران)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: محمود کلاری(سرب)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: ژیلا ایپکچی(نار و نی)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: محسن مخملباف(بای‌سیکل‌ران)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: اصغر شاهوردی و بهروز معاونیان(نار و نی)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: اسحاق خانزادی(در مسیر تندباد)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین و مهدی شعرای-نجاتی(انسان و اسلحه)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: مجید انتظامی(بای‌سیکل‌ران)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: جلال معیریان(سرب)

فیلم (سرب) مسعود کیمیایی در بخش بهترین کارگردانی و بهترین فیلم، حتی نامزد دریافت جایزه نیز نشد.

در این دوره برای اولین بار یک زن جایزه‌ای در بخش فنی: (ژیلا ایپکچی،تدوین) دریافت می-کند.

ه-۳) فیلم‌های کوتاه و میان مدت:

*       سیمرغ بلورین: کاریز، تداوم حیات (محمدرضا مقدسیان)

ه-۴) مسابقه مواد تبلیغی فیلم‌ها:

*       اعلان‌های موجود در بخش مسابقه در مقیاس‌های مورد نظر، واجد شرایط کسب عنوان بهترین نبودند.

*       بهترین عنوان‌بندی: جاده‌های سرد(مسعود دشتبان)

*       بهترین عکس: عزیز ساعتی (دستفروش)

*       بهترین نمونه فیلم: تحفه‌ها(ابراهیم وحیدزاده)

بخش مسابقه سینمای بین‌الملل

*       پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه نقاشی متحرک: نوازنده(ایلیا نوواک؛ چکوسلواکی)

*       پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه انیمیشن عروسکی: شکنجه اتوموبیل(فرنک کاکو؛ مجارستان)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: ابرقدرت‌ها(نورالدین زرین کلک؛ ایران)

*       پروانه زرین بهترین بازیگر نوجوان: ژو مانفانگ(بزهکاران جوان؛ چین)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: بازیگران خردسال  مدرسه‌ای که می‌رفتیم(داریوش مهرجویی؛ ایران)

*       پروانه زرین بهترین کارگردانی: ابوالفضل جلیلی(گال؛ ایران)

*       پروانه زرین بهترین انیمیشن بلند عروسکی: رابینسون کروزو(استانیسلاو لاتال؛ چکسلواکی)

*       پروانه زرین بهترین فیلم بلند زنده: ماهی(کامبوزیا پرتوی؛ ایران)

پرکارها:

کارگردان: محسن مخملباف(بای‌سیکل‌ران، عروسی خوبان)

فیلمنامه‌نویس: محسن مخملباف(بای‌سیکل‌ران، عروسی خوبان)، فرید مصطفوی(روز باشکوه، زرد قناری)

فیلمبردار: حسن قلی‌زاده(کشتی آنجلیکا، گراند سینما، زرد قناری، سال‌های خاکستری)

تدوینگر: محسن مخملباف(بای‌سیکل‌ران، عروسی خوبان، دیده‌بان)

آهنگساز: سیدمحمد میرزمانی(تفنگ‌های سحرگاه، دیده‌بان، عبور)، محمدرضا علیقلی(ستاره و الماس، افق، انسان و اسلحه)

چهره‌پرداز: جلال معیریان(تفنگ‌های سحرگاه، در مسیر تندباد، سرب، شاخه‌های بید، کشتی آنجلیکا)

طراح صحنه: ایرج رامین‌فر(تفنگ‌های سحرگاه، زرد قناری، سرب)

جلوه‌های ویژه: نادر میرکیانی(در مسیر تندباد، سا()ل‌های خاکستری، کشتی آنجلیکا، گراند سینما)

صدا: اسحاق خانزادی(انسان و اسلحه، در مسیر تندباد، دیده‌بان، کشتی آنجلیکا، هی‌جو)

تهیه‌کننده: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران(تفنگ‌های سحرگاه، روزنه، عبور)

بازیگر مرد: فتحعلی اویسی(تفنگ‌های سحرگاه، سرب، هی‌جو)، عزت‌اله انتظامی(در مسیر تندباد، کشتی آنجلیکا، گراند سینما)، منوچهر حامدی(ستاره و الماس، گراند سینما، زرد قناری)

بازیگر زن: حمیده خیرآبادی(زرد قناری، هی‌جو)، فاطمه معتمدآریا(ستاره و الماس، برهوت)، پروین سلیمانی(سرب، برهوت)، سرور نجات‌الهی(در مسیر تندباد، سال‌های خاکستری)، گوهر خیراندیش(روز باشکوه، شاخه‌های بید)

برای اولین‌بار یک سینمایی غیر فیلمساز (فرهاد فخرالدینی) در جمع هیئت داوران حضور دارد.

بولتن جشنواره از امسال به صورت ثابت و به سردبیری سیدابراهیم نبوی منتشر می‌شود.

۴۰۷ هزار و ۶۰۵ تماشاگر از برنامه‌های مختلف جشنواره در سینماهای ادئون، آزادی، آفریقا، فرهنگ، شهرقصه، عصر جدید، قدس، سپیده، شباهنگ، نادر(برای اولین و آخرین بار سینمایی واقع در لاله‌زار میزبان جشنواره است)، کریستال، بهمن، تیسفون، صحرا(مهمانان و دارندگان کارت ویژه)، دیدن می‌کنند.

مراسم اختتامیه در تالار وحدت برگزار شده و فخرالدین انوار همچنان سمت معاونت سینمایی وزارت ارشاد را برعهده دارد.

نگاهی به هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر

در نوروز ۱۳۶۸ مردم ایران، پس از هشت سال به استقبال سالی بدون جنگ می‌روند. غافل از اینکه این سال، سال وداعشان با امام خویش است.

در خردادماه، حضرت امام خمینی رهبرکبیر انقلاب اسلامی به علت بیماری قلبی دار فانی را وداع می‌گوید و مجلس خبرگان رهبری، حضرت آیت‌ الله خامنه‌ای را به عنوان رهبر آینده جمهوری اسلامی ایران انتخاب می‌کند.

همچنین با تغییر در قانون اساسی کشور، پست نخست‌وزیری حذف و رئیس جمهور مسئول تشکیل کابینه دولت می‌شود. آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در مهر ماه ۱۳۶۸ به عنوان رئیس دولت از سوی مردم انتخاب می‌شود.

با تغییر دولت، سید محمد خاتمی همچنان وزیر ارشاد باقی مانده است و فخرالدین انوار نیز سمت معاونت سینمایی ارشاد را داراست.

* هشتمین جشنواره بین‎المللی فیلم فجر:

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۶۸

دبیر جشنواره: سید محمد بهشتی (مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی)

هیئت انتخاب:

عبداله اسفندیاری، محمد حسین حقیقی، علیرضا شجاع نوری و محمدعلی حسین‌نژاد.

هیئت داوران:

سینمای ایران: سیف‌اله داد، فرهاد صبا، منوچهرعسگری‌نسب، هوشنگ کامکار و محمدباقر کریمیان.

فیلم‌های اول: عزت‌اله انتظامی، ناصر تقوایی، ابراهیم حاتمی‌کیا، محمد حسن حقیقی و تورج منصوری.

مواد تبلیغی: ایرج تقی‌پور، حسین خسروجردی و حبیب صادقی.

سینمای بین‌المللی: سیروس طاهباز(ایران)، اسوندیوناس(دانمارک) و نپتی یوهانسن کیونن(فنلاند)

برای اولین بار در هشتمین جشنواره، اولین ساخته فیلمسازان (فیلم اولی‌ها)، در بخشی جداگانه به رقابت می‌پردازند.

در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۰ فیلم بلند حضور دارند. همچنین هیئت داوران مستقلی بخش فیلم‌های اول را ارزیابی می‌کنند که جوایز آن توسط مرکز گسترش سینمای تجربی و نیمه حرفه‌ای تأمین شده و از ساخت فیلم دوم منتخبین حمایت سخت‌افزاری می‌شود، در این بخش ۱۶ فیلم اول به رقابت می‌پردازند.

از مهمترین فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران می‌توان به دندان مار(مسعود کیمیایی)، ساوالان(یداله صمدی)، عبور از غبار(پوران درخشنده)، کلوزآپ، نمای نزدیک(عباس کیارستمی)، مادر (علی حاتمی)، مشق شب (عباس کیارستمی)، مهاجر (ابراهیم حاتمی‌کیا) و هامون (داریوش مهرجویی) اشاره کرد.

فیلم‌های ریحانه (علی‌رضا رئیسیان)، بچه‌های طلاق (تهمینه میلانی)، تمام وسوسه‌های زمین (حمید سمندریان) و آخرین پرواز (احمدرضا درویش) فیلم‌های مهم نمایش داده شده در بخش فیلم‌های اول است.

بخش سینمای بین المللی هشتمین دوره، اختصاص به نمایش آثاری دارد که امکان ارزیابی بهتر و بیشتر وضعیت و موقعیت سینمای ایران را در مقایسه با سایر کشورها فراهم می-آورند. بجز بخش بین المللی کودکان و نوجوانان که مسابقه‌ای است، بقیه بخش‌ها جنبه آموزشی و اطلاعاتی دارند.

برنامه‌های سینمای بین‌المللی شامل عناوین زیر است:

جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان: که پنجمین دوره آن همزمان با جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود و برنامه روزانه پخش فیلم‌ها به صورت مشترک به چاپ می‌رسد. همچنین برای اولین بار در دو سینمای شهرقصه و قیام توسط منوچهر نوذری، شهلا ناظریان، جلال مقامی و رفعت هاشم‌پور فیلم‌ها دوبله همزمان می‌شوند. این بخش دارای بخش خارج از مسابقه نیز هست.

جشنواره جشنواره‌ها: فیلم‌های بلند و کوتاه این بخش از میان برگزیدگانی که در جشنواره‌های جهانی به نمایش درآمده‌اند، انتخاب می‌شوند. فیلم‌هایی از کریستف کیشلوفسکی، لیلیانا کاوانی، یوجی یامادا، سرگئی پاراجانوف و برتران تاورنیه در این بخش حضور دارند.

نمایش‌های ویژه: فیلم‌های این قسمت، از میان آثار برگزیده دهه هشتاد، اعم از داستانی، بازسازی شده و یا مستند کشورهای مختلف که نمایشگر روندها و سبک‌های جدید هستند، انتخاب می‌شوند.

گنجینه‌های فیلم خانه‌ای: این برنامه بمنظور ستایش از کوشش‌های ارزشمند یک هنرمند، یا تأکید بر همیت یک مکتب یا شیوه یا نوع خاص فیلمسازی که به درک بخش‌هایی از تاریخ سینما کمک می‌کند، از طرف جشنواره ترتیب داده می‌شود. مورنائو، فریتز لانگ، چارلی چاپلین، آبل گانز و من ری از فیلمسازانی هستند که برخی فیلم‌هایشان در این بخش به نمایش درمی‌آید.

از دیگر بخش‌های جشنواره می‌توان به بخش‌های زیر اشاره کرد:

فیلم‌های کوتاه نقاشی متحرک و عروسکی شوروی،

به یاد یون پوپسکو گوپو،

مروری بر فیلم‌های کودکان و نوجوانان عباس کیارستمی،

ده سال سینمای کودک و نوجوان ایران،

فیلم‌های لورل و هاردی،

سینما و ادبیات، مربوط به فیلم‌هایی می‌شوند که اقتباس از اثری ادبی هستند. در این بخش ازفیلمسازانی چون تارکوفسکی و دیوید لین تا مورنائو و فریتز لانک فیلم‌هایی پخش می‌شود.

در بخش‌ فیلم‌های کوتاه، فیلم‌هایی از کشورهای چکسلواکی، بلغارستان و مجارستان نمایش داده شده و بخش مرور یکسال سینمای ایران نیز همچنان در جشنواره حضور دارد.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: مهاجر(حوزه هنری)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: کلوزآپ و هامون

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: داریوش مهرجویی(هامون)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: خسرو شکیبایی(هامون)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: رقیه چهره‌آزاد(مادر)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: اکبر عبدی(مادر)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: افسر اسدی(عبور از غبار)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: داریوش مهرجویی(هامون)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: تورج منصوری(هامون)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: حسن حسندوست(هامون)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: مجید میرفخرایی(آخرین پرواز)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: جهانگیر میرشکاری و حسن زاهدی(زیر بام‌های شهر)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محسن روشن(مهاجر)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: اصغر پورهاجریان(مهاجر)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: کریم گوگردچی(مهاجر)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: عبداله اسکندری(مادر)

در بیانیه هیئت داوران اعلام می‌شود که فیلم «ای ایران» ساخته ناصر تقوایی به دلیل اینکه تا آخرین لحظه به دست داوران نرسیده، مورد ارزیابی قرار نگرفته است!

اکبر عبدی در مراسم اختتامیه سی‌امین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۰ ضمن انتقاد از روند برگزاری و داوری جشنواره، اظهار می‌کند:”من باید سر «ای ایران» جایزه می‌گرفتم. برای کار کردن با فهیم‌ترین کارگردان سینمای ایران، استاد ناصر تقوایی. من برای بازی در این فیلم که ساختش دو سال طول کشید، تنها ۱۹۵ هزار تومان پول گرفتم، اما این فیلم به بخش مسابقه هم نیامد.”

فیلم «دندان مار» با اینکه بعدا در جشنواره برلین می‌درخشد در هیچ‌یک از بخش‌های مهم جشنواره نامزد دریافت جایزه نمی‌شود. همچنین دو فیلم مهم تاریخ سینمای ایران، «هامون» داریوش مهرجویی و «کلوزآپ» عباس کیارستمی، در لیست نامزدهای بهترین فیلم سال جایی ندارند. فیلم مادر (علی حاتمی) نیز مورد بی‌مهری جشنواره قرار می‌گیرد.

«مشق شب» عباس کیارستمی که در جشنواره گذشته در بخش مرور یکساله سینمای ایران قرار داشت، پس از حل مشکلات مربوط به اکران در جشنواره هشتم در بخش مسابقه شرکت داده می‌شود.

ه-۲) جوایز فیلم‌های اول و دوم:

*       سیمرغ بلورین: آخرین پرواز(احمدرضا درویش)، بچه‌های طلاق(تهمینه میلانی)

تهمینه میلانی با فیلم «بچه‌های طلاق» وارد عرصه فیلمسازی می‌شود و همچنین حمید سمندریان کارگردان بزرگ تئاتر، اولین و آخرین فیلم خود را در این بخش از جشنواره به نمایش می‌گذارد.

ه-۳) جوایز مسابقه مواد تبلیغی فیلم‌ها:

*       سیمرغ بلورین بهترین پوستر: حمید ترابلی(کارآگاه ۲)

*       سیمرغ بلورین بهترین عنوان‌بندی: جاده‌های سرد(مسعود دشتبان)

*       سیمرغ بلورین بهترین عکس: عزیز ساعتی (بای‌سیکل‌ران)

*       سیمرغ بلورین بهترین نمونه فیلم: حسن آقا کریمی (خانه دوست کجاست؟)

 

ه-۴) بخش مسابقه سینمای بین‌الملل:

*       پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه نقاشی متحرک: آدمک کارتونی(مهرداد نعیمیان؛ ایران)

*       پروانه زرین بهترین فیلم: شعبده‌باز جوان(والدمار دیکی؛ لهستان/ کانادا)

*       پروانه زرین بهترین کارگردانی: شانکارناگ(سوآمی؛ هند)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: تنهایی و کلوخ(اسماعیل براری؛ ایران)

نشست‌های پرسش و پاسخ فیلم‌ها با اجرای عبداله اسفندیاری در مرکز آموزش فیلمسازی برگزار شده و همچنین نشست عناصر زیباشناسی و زبان سینما توسط استفن شارف استاد دانشکده سینمایی کلمبیا برگزار می‌شود.

اولین فیلم بلند داستانی ارتش به نام “غفلت” توسط ستوان دوم کامران ملکی ساخته می‌شود.

در این دوره طرح پوستر جشنواره، جایگاهی ثابت در میان پوسترهای دوره‌های بعد پیدا می‌کند.

ده سینمای آزادی، افریقا، بهمن، پیروزی، سپیده، سعدی، شهرقصه، عصرجدید، قدس و قیام بخش‌های مختلف جشنواره را به تماشاگران نشان می‌دهند.

پرکارها:

کارگردان: عباس کیارستمی(کلوزآپ، مشق شب)

فیلمنامه‌نویس: عباس کیارستمی(کلوزآپ، مشق شب)

فیلمبردار: محمود کلاری(مادر، ریحانه، ای ایران)

تدوینگر: ایرج گل‌افشان(مرگ پلنگ، پرواز پنجم ژوئن، آخرین مهلت، شنگول و منگول)

آهنگساز: کامبیز روشن‌روان(عبور از غبار، مرگ پلنگ، دل‌نمک، ریحانه‌، بچه‌های طلاق، فانی)

چهره‌پرداز: عبداله اسکندری(در جستجوی قهرمان، هامون، آخرین پرواز، باغ سید، ساوالان، ریجانه، تمام وسوسه‌های زمین، مادر، شنا در زمستان)

طراح صحنه: ایرج رامین‌فر(پرواز پنجم ژوئن، ریحانه)، کیهان مرتضوی(عبور از غبار، باغ سید)، مجید میرفخرایی(مرگ پلنگ، آخرین پرواز)

جلوه‌های ویژه: نادر میرکیانی(مرگ پلنگ، ساوالان، ریحانه، فانی)

صدا: اسحاق خانزادی(آخرین پرواز، باغ سید، ساوالان، جستجوگر، ریحانه، پول خارجی، ای ایران، تا مرز دیدار)

تهیه‌کننده: مهدی احمدی گرگانی(عبور از غبار، دل‌نمک، بچه‌های طلاق)، حوزه هنری سازمان تبلیغات سازمانی(شنا در زمستان، در جستجوی قهرمان، مهاجر)

بازیگر مرد: محمدعلی کشاورز(هامون، جستجوگر، پول خارجی، مادر)، منوچهر حامدی(پرواز پنجم ژوئن، فانی، دو سرنوشت، آخرین مهلت)

بازیگر زن: افسانه بایگان(فانی، آخرین مهلت، شنگول و منگول)، حمیده خیرآبادی(ریحانه، مادر، بچه‌های طلاق)، ملیحه نظری(تا مرز دیدار، آخرین پرواز، مرگ پلنگ)

نگاهی به نهمین دوره جشنواره فیلم فجر

اوضاع سیاسی اجتماعی پس از جنگ رو به سامان نسبی گذارده است. طرح‌های اقتصادی دولت سازندگی در حال بررسی و انجام است که ایران شاهد بازگشت آزادگان به وطن می‌شود.

از وقایع این سال می‌توان به زمین لرزه مرگبار رودبار و منجیل در ساعت ۳۰ دقیقه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ اشاره کرد که ویرانی‌های عظیمی برجای گذاشته و بیش از ۳۵۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند.

وزیر ارشاد و معاونت سینمایی وزارت ارشاد، همچنان سیدمحمد خاتمی و فخرالدین انوار هستند.

* نهمین جشنواره بین‎المللی فیلم فجر:

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۶۹

دبیر جشنواره: سید محمد بهشتی (مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی)

هیئت انتخاب:

عبدالله اسفندیاری، محمد حسین حقیقی، محمدعلی حسین‌نژاد.

هیئت داوران:

سینمای ایران: ابراهیم حاتمی‌کیا، منوچهر عسگری‌نسب، علیرضا شجاع‌نوری، فرهاد صبا و محمدعلی نجفی.

فیلم‌های اول و دوم: رخشان بنی‌اعتماد، پروانه معصومی، کیانوش عیاری، رسول ملاقلی‌پور و علیرضا رئیسیان.

مواد تبلیغی: سیدمحمد احصایی، محمدمهدی دادگو و محمود کلاری

مسابقه بین‌المللی فیلم‌های اول و دوم: دیوید اشترایف (سوئیس)، مانوئل پرز پاردس (کوبا)، پل کاکس (هلند)، کیوشیرو کوساکابه (ژاپن)، آرونا واسودف (هند) و داریوش مهرجویی (ایران).

در این دوره در بخش مسابقه سینمای ایران ۱۲ فیلم و در بخش فیلم‌های اول دوم ۲۱ فیلم حضور دارند که از جمله فیلم‌های مهم می‌توان به آپارتمان شماره ۱۳(یداله صمدی)، پرده آخر (واروژ کریم‌مسیحی)، دو فیلم با یک بلیط (داریوش فرهنگ)، شب‌های زاینده‌رود و نوبت عاشقی(محسن مخملباف)، عروس(بهروز افخمی) و سایه خیال(حسین دلیر) اشاره کرد.

در بخش خارج از مسابقه ۱۰ فیلم به نمایش درمی‌آیند که فیلم‌های گالان(امیر قویدل)، گروهبان(مسعود کیمیایی) و مجنون(رسول ملاقلی‌پور) در این بخش حضور دارند.

نمایش دو فیلم نوبت عاشقی و شب‌های زاینده‌رود با انتقادهایی در صحن مجلس و نماز جمعه مواجه شده و این دو فیلم پس از جشنواره توقیف می‌شوند.

در جشنواره نهم در بخش فیلم‌های اول و دوم، دو فیلم “پرده آخر”، و “عروس” فیلم‌هایی دارایی ویژگی‌های منحصر بفرد هستند. از “عروس” بهروز افخمی به عنوان اولین فیلمی که مفهوم ستاره را وارد سینمای ایران کرد یاد می‌شود . و پرده آخر که به عنوان بهترین فیلم اول تاریخ سینما شناخته ‌شده‌است، یک فیلم پلیسی/جنایی است که از تمام ظرفیت‌های سینمایی آن زمان استفاده کرده است.

جشنواره نهم، دوره‌ی یکه‌تازی فیلم‌سازان فیلم اولی و دومی است که غیبت بزرگان سینما را تحت الشعاع قرار می‌دهد. فیلم “پرده آخر” واروژ کریم مسیحی با دریافت ۹ سیمرغ بلورین شگفتی این دوره از جشنواره است.

در جشنواره نهم بخش‌های کودکان و نوجوانان، کوتاه و مستند به صورت مستقل برای خود دارای تقویم و جشنواره ‌می‌شوند.

بخش مرور یک سال سینمای ایران نیز با ۴۱ فیلم همچنان در جشنواره حضور دارد. بخش سینمای بین‌المللی مختص به فیلم‌های اول و دوم فیلمسازان ایران و جهان است و ۱۶ فیلم در آن بخش به رقابت می‌پردازند. “ذرت سرخ” (ژانگ ییمو) و “سایه خیال” از فیلم‌های مهم این بخش هستند.

بخش‌های مسابقه مواد تبلیغی، جشنواره جشنواره‌ها، نمایش‌های ویژه، گنجینه‌های فیلم-خانه‌ای نیز، چون دوره گذشته در جشنواره حضور دارند. در حاشیه بخش مواد تبلیغی طراحی‌ها و ماکت‌های ایرج رامین‌فر به نمایش درمی‌آید.

در این دوره بخش سینما و ادبیات مختص به ادبیات و سینمای فرانسه شده‌ است. و بخش جشنواره جشنواره‌ها که از دوره هشتم جشنواره، به سینمای معاصر اختصاص داده ‌شده، فیلم‌های دهه ۸۰ میلادی را به نمایش می‌گذارد. همچنین از ۱۰۰ فیلم برگزیده تاریخ سینما ۲۹ اثر در بخش گنجینه‌های فیلم‌خانه‌ای به نمایش درمی‌آیند.

بخش سینمای فیلمسازان زن دراین دوره شکل می‌گیرد. این بخش در دو شاخه: سینمای ایران (فیلم‌های کوتاه و بلند) که به حضور فیلمسازان و فیلمنامه‌نویسان زن ایرانی همچون تهمینه میلانی، رخشان بنی‌اعتماد، فریال بهزاد و انسیه شاه‌حسینی اختصاص دارد و سینمای بین‌المللی با حضور اشخاصی چون لنی ریفنشتال و لیلیانا کاوانی برگزار می‌شود.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: آپارتمان شماره ۱۳(یداله صمدی)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: واروژ کریم‌مسیحی(پرده آخر)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: شهریار پارسی‌پور(نقش عشق)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: مهدی هاشمی(دو فیلم با یک بلیط)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: فریما فرجامی(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: سعید پورصمیمی(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: نیکو خردمند(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: یداله صمدی(آپارتمان شماره ۱۳)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: اصغر رفیعی‌جم(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: محمدرضا مویینی(عروس)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: حسن فارسی(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: پرویز آبنار(پرده آخر)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: محسن روشن(چشم شیشه‌ای)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه: ایرج تقی‌پور(سایه خیال)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن: بابک بیات(عروس)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: مسعود ولدبیگی و مژده شمسایی(پرده آخر)

ه-۲) جوایز فیلمهای اول و دوم:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: سایه خیال(حسین دلیر)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: دو فیلم با یک بلیط(داریوش فرهنگ)

ه-۳) جوایز مسابقه مواد تبلیغی فیلمها:

*       سیمرغ بلورین بهترین پوستر: مرتضی ممیز(ای ایران و پوسترانگلیسی مهاجر)

*       سیمرغ بلورین بهترین عکس: حسین ملکی(ریحانه)

*       سیمرغ بلورین بهترین نمونه فیلم: ایرج گل‌افشان(هامون)

ه-۴) بخش مسابقه سینمای بین‌الملل:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: تولد( شاجی کارون؛ هند)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: سینماهای من(فروزان و گولسون کارامصطفی؛ ترکیه)

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: گیور گوس کاریپیدس( زیر سایه ترس؛ یونان)

در این دوره که با حضور ۲۳ کشور جهان برگزار می‌شود ۱۷۸ عنوان فیلم ایرانی و خارجی در ۱۰۰۳ سانس در سینماهای آزادی، بهمن، شهرقصه، عصرجدید، کریستال، فرهنگ، سپیده، کانون، قدس، سروش، صحرا(ویژه مهمانان) و افریقا(دست-اندرکاران) به نمایش درمی‎آیند.

نکته جالب توجه این جشنواره حضور ابراهیم حاتمی کیا به عنوان داور در لیست هیئت داوران است. فیلمسازی که با داشتن سه فیلم در حوزه دفاع مقدس، جزو داوران جشنواره‌ای با فیلم‌های متنوع است.

هیئت داوران در بیانیه‌ای نسبت به فقر در عرصه‌های صدابرداری همزمان، دوربین‌ها و تجهیزات فیلمبرداری، کیفیت نامناسب پخش صدا و تصویر سینماها و ضعف در حوزه فیلمنامه هشدار می‌دهد. مراسم پایانی در تالار وحدت برگزار شده که علیرضا شجاع نوری به عنوان سخنگوی هیئت داوران برگزیدگان را اعلام می‌کند.

پرکارها:

کارگردان: محسن مخملباف(نوبت عاشقی، شب‌های زاینده‌رود)

فیلمنامه‌نویس: محسن مخملباف(نوبت عاشقی، شب‌های زاینده‌رود)

فیلمبردار: علی‌رضا زرین‌دست(دو فیلم با یک بلیط، شب‌های زاینده‌رود، عروس حلبچه، گزل)

تدوینگر: بهرام دهقانی(عشق و مرگ، چون ابر در بهاران، سکوت، علی و غول جنگل)

آهنگساز: مجید انتظامی(ابلیس، چشم شیشه‌ای، آتش پنهان، در آرزوی ازدواج، اَ منفی)

چهره‌پرداز: جلال معیریان(همه یک ملت، در مسلخ عشق، گزل، افسانه آه، چون ابر در بهاران، حکایت آن مرد خوشبخت)

طراح صحنه: امیر اثباتی(دو فیلم با یک بلیط، سفر جادویی)، مجید میرفخرایی(ابلیس، افسانه آه)، عبدالحمید قدیریان(تویی که نمی‌شناختمت، عروس)

جلوه‌های ویژه: رضا رستگار(در مسلخ عشق، عشق و مرگ،عروس حلبچه، اَ منفی، تویی که نمی‌شناختمت)

صدا: اسحاق خانزادی(آپارتمان شماره ۱۳، ابلیس، پرده آخر، عروس، اَ منفی، افسانه آه)

تهیه‌کننده: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی(تعقیب سایه‌ها، اَ منفی، چشم شیشه‌ای)، صدا و سیمای جمهوری اسلامی(گزل، تویی که نمی‌شناختمت، کلنل)

بازیگر مرد: جمشید اسماعیل‌خانی(همه یک ملت، آپارتمان شماره ۱۳، در آرزوی ازدواج، چون ابر در بهاران)

بازیگر زن: حمیده خیرآبادی(سایه خیال، جستجو در جزیره، در آرزوی ازدواج، علی و غول جنگل)

نگاهی به دهمین دوره جشنواره فیلم فجر

مردم ایران دهه هفتاد شمسی را بعد از گذشت دوازده سال از انقلاب خود شروع می‌کنند. دولت و مجلس به دنبال پیدا کردن راه حل‌هایی برای رفع مشکلات اقتصادی کشور هستند. سال ۱۳۷۰ سالی به سوی آرامش است.

جمعیت ایران در این سال ۵۵ میلیون و ۸۳۷ هزار و ۱۶۳ نفر بود که از این تعداد جمعیت مردان ، ۲۸ میلیون و ۷۶۸ هزار و ۴۵۰ نفر، در مقابل ۲۷ میلیون و ۶۸ هزارو ۷۱۳ نفر زن تخمین زده شده‌بود. که نسبت به سال ۱۳۶۵ با افزایش نرخ رشد جمعیت ۲.۴۶ درصد همراه است.

سید محمد خاتمی کماکان وزارت ارشاد دولت اکبر هاشمی رفسنجانی را بر عهده دارد. این در حالیست که انتقادها و فشارها برای برکناری وی پس از نمایش فیلم “شب‌های زاینده رود” ساخته محسن مخملباف در جشنواره نهم و همچنین عملکرد او ادامه دارد.

* دهمین دوره جشنواره بین‎المللی فیلم فجر:

زمان برگزاری ۱۲-۲۲ بهمن ۱۳۷۰

دبیر جشنواره: سید محمد بهشتی (مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی)

هیئت انتخاب:

محمد آفریده، علیرضا رئیسیان و حمید محبی.

هیئت داوران:

سینمای ایران: بهروز افخمی، خسرو سینایی، فرهاد صبا، رسول ملاقلی‌پور و پرویز مقدم.

فیلم‌های اول و دوم: محمود ارژمند، جهانگیر الماسی، ابراهیم حاتمی‌کیا، عطااله حیاتی و یداله صمدی.

بخشی از بیانیه هیئت داوران در بخش سینمای ایران بدین شرح است:

1. تعدد موضوع‌ها و حضور فیلمسازان شناخته شده و یا از راه رسیده در گونه های متفاوت سینمایی دلیلی است بر شکل‌گیری و تکوین ساختار چند بعدی سینمای ایران. تنوع این آثار و رقابت نزدیکی و فشرده مجموعه عناصر شکل دهنده آنها، در این جشنواره، امکان بررسی و مقایسه‌ای را فراهم آورد که به رغم حساس‌تر بودن قضاوت ۲۴ فیلم شرکت کننده در بخش مسابقه می‌تواند به ارزیابی دقیقی نسبت به روند رشد و بررسی سیر تحولات تازه در این آثار منجر گردد.
2. سینمای جنگ باز هم گامی فراتر نهاد و خوشبختانه همسو با رشد کمی، از محتوایی غنی و شایسته‌تر برخوردار بود، سینمای جنگ با پیمودن عرصه های تازه نشان داد که سینمایی است پویا، پربار و با انبوهی از مضامین بکر از رویدادها و سلحشوری ایثارگران ۸ سال جنگ تحمیلی. مضمون طنز که ظهور آرام و تدریجی آن را در معدود آثار ساخته شده در سال‌های پیش شاهد بوده‌ایم، امسال با حضور در چند اثر، حکایت از تلاشی جدی در اعلام موجودیت خود و معرفی فیلمسازان و دیگر هنرمندان مستعد در سینمای کمدی را داشت. سینمایی که امیدواریم در آینده‌ای نزدکی با کسب هویتی مستقل و مبتنی بر شیوه‌ای بدیع و کاملاً خاص خود و بالطبع به دور از مظاهر منفی و ضداخلاقی رایج در سینمای امروز غرب جایگاهی ویژه را به خود اختصاص دهد. سینمای اجتماعی نیز در عین توجه عمیق‌تر و ریشه‌ای‌تر به مسائل و معضلات اجتماعی، نگاهی خوشبینانه‌تر به روابط و مسائل و مشکلات جامعه داشته و بر این تلاش بوده است که تنها به طرح مسائل ناگوار و تلخ اجتماعی بسنده نکرده، بلکه آگاهانه و با تحقیق و تفحص در قضایا و مسائل موجود به ارائه طریق بپردازد.
3. تذکر این نکته لازم است که بعضی از فیلم های عرضه شده در بخش مسابقه، به دلیل تفاوت عمیق طرز تلقی فیلمساز از مفهوم سینما و نحوه بیان سینمایی و اختلاف همه جانبه در زمینه فرم و یا ساختار، از نظر هیأت داوران با سایر فیلم ها قابل مقایسه نبودند. اما این به معنای فقدان و یا کمبود ارزش های سینمایی در فیلم های مورد اشاره نیست. هیأت داوران پیشنهاد می کند در سال های آینده فیلم هایی که به دلیل جستجو در راه های متفاوت و تجربه در زمینه های کاملاً نو قابل تشویق هستند در بخشی جداگانه عرضه و ارزیابی شوند.

 

در بخش مسابقه ایران ۲۳ فیلم حضور دارند که از فیلم‌های مهم این دوره می‌توان از فیلم-های “نرگس” رخشان بنی‌اعتماد، “ناصرالدین شاه” محسن مخملباف، “زندگی و دیگر هیچ…” عباس کیارستمی، “خانه خلوت” مهدی صباغ‌زاده، “مسافران” بهرام بیضایی، “دلشدگان” علی حاتمی، “نیاز” علیرضا داودنژاد، “وصل نیکان” ابراهیم حاتمی‌کیا، “دو نیمه سیب” کیانوش عیاری و “قربانی” رسول صدرعاملی نام برد.

در بخش فیلم‌های اول و دوم نیز ۱۷ فیلم حضور دارند که فیلم‌های “بدوک” مجید مجیدی، “اوینار” شهرام اسدی و “خمره” ابراهیم فروزش از جمله آن‌ها هستند.

فیلم “بانو” ساخته داریوش مهرجویی که نامش در بخش مسابقه بود ازجشنواره حذف می‌شد. پس از آن فیلم به مدت ۷ سال توقیف است.

• بخش سینمای بین المللی این دوره به صورت رقابتی برگزار نمی‌شود.
• جشنواره جشنواره‌ها:

فیلم‌های مهمی چون “با گرگ‌ها می‌رقصد” کوین کاستنر، “تار زندگی” چن کایگه و “چشم‌انداز درمه” تئو آنجلوپولوس در این بخش حضور دارند.

• منظر سینمای ژاپن:

مرور سینمای ژاپن با آثاری از ایمامورا، گوتو، اوگوری.

• نمایش‌های ویژه

الف: فیلم‌های بازسازی شده و یا مستند که نمایشگر روند و سبک‌های جدید باشند.

ب: فیلم‌هایی که به مناسبت رویدادهای خاصی در سینما، برگزیده می‌شوند.

ج: فیلم‌های با ارزشی که عمر تولیدشان بیش از ده سال است و یا در جشنواره‌ای شرکت نداشته‌اند.

• منظر سینمای هند:

مرور تعدادی از فیلم‌های فیلمسازان معاصر هند.

• نقاشی متحرک‌های مجارستان:

نمایش انیمیشن‌های مجارستان بین سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۷۷

• فیلم‌های کوتاه زیمباوه:

نمایش آثار کوتاه و نیمه بلند سینمای زیمباوه

• آکیرا کوروساوا، شرق، ایمان به فرجام نیک:

نمایش مهمترین فیلم‌های کارگردان مطرح ژاپنی از جمله “آشوب”، “سریرخون”، “هفت سامورایی”، “ریش قرمز” و…

• اینگمار برگمان، غرب، تردید و سرگشتگی:

نمایش بخشی از مهم‌ترین فیلم‌های اینگمار برگمان، فیلم‌ساز مطرح سوئدی همچون”توت‌فرنگی‌های وحشی”، “سونات پاییزی”، “مهر هفتم”. نکته قابل توجه عدم نمایش فیلم “پرسونا” است، که به نوعی مهمترین فیلم برگمان محسوب می-شود.

• استادان خاموش سینمای فرانسه:

نمایش فیلم‌های برگزیده سینمای فرانسه از کارگردانانی فقیدی چون ژان کوکتو، ژاک تاتی، ژان پیرملویل، ژان رنوار و…

• داد و ستد تصویر و کلام، ادبیات و سینمای شوروی:

نمایش فیلم‌های اقتباسی شوروی. به جز فیلم “کاپیتان پیلگریم” که از داستان “کاپیتان پانزده ساله” ژول ورن است، بقیه از داستان‌های نویسندگان روسی هستند.

• سفیران خنده:.

نمایش آثار منتخب کمدین‌های تاریخ سینما از چارلی چاپلین و باستر کیتون تا لویی دوفونس و جری لوئیس.

• سینمای کودک و نوجوان(ره‌آورد اصفهان):

نمایش منتخب فیلم‌‌‌های خارجی جشنواره کودک و نوجوان.

 

دو بخش سینمای ایران در یک سکانس، مربوط به نمایش یک سکانس از ۱۲۸ فیلم‌ نه دوره گذشته به انتخاب کارگردان‌ها بود و یادی در یک سکانس مربوط به آثار سینماگرانی بود که در سال ۱۹۹۱ فوت کرده‌بودند.

ه-۱) جوایز بخش مسابقه حرفه‌ای فیلم‌های بلند:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم: نیاز(علیرضا داودنژاد و علی واجد سمیعی)

*       جایزه ویژه هیئت داوران: مسافران

*       سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: رخشان بنی‌اعتماد(نرگس)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد: فرامرز صدیقی(دادستان)

با تقدیر از بازی عزت‌اله انتظامی در فیلم خانه خلوت

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول زن: جمیله شیخی(مسافران)

با تقدیر از بازی فریما فرجامی در فیلم (نرگس) و ماهایا پطروسیان فیلم (دیگه چه خبر؟)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم مرد: مجید مظفری(مسافران)

با تقدیر از بازی جهانگیر فروهر در فیلم (خانه خلوت)

*       سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش دوم زن: فاطمه معتمدآریا(مسافران)

با تقدیر از بازی پروین سلیمانی در فیلم (دیگه چه خبر؟)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: اصغر عبدالهی و حسن قلی‌زاده(خانه خلوت)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: مهرداد فخیمی(مسافران)

*       سیمرغ بلورین بهترین تدوین: محسن مخملباف و داود یوسفیان(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس: حسن فارسی(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: محمو سماک‌باشی(مسافران)

با تقدیر از پرویز آبنار برای فیلم (نرگس)

*       سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: روبیک منصوری(پوتین)

با تقدیر از محسن روشن(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی: محمدرضا شرف‌الدین(هور در آتش)

*       سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه تصویری: ایرج تقی‌پور(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین موسیقی: محمدرضا علیقلی(نرگس)

*       با تقدیر از مجید انتظامی(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

*       سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: عبداله اسکندری(ناصرالدین شاه آکتور سینما)

با تقدیر از جلال معیریان برای فیلم (اوینار)

بعد از چند دوره ما شاهد حضور سه نسل از کارگردانان سینما در این جشنواره هستیم.

رخشان بنی‌اعتماد اولین فیلمساز زنی است که جایزه بهترین کارگردانی را دریافت می‌کند.

محسن مخملباف این دوره نیز همچون دوره‌های گذشته حضور پررنگی در جشنواره دارد. هرچند فیلم “ناصرالدین شاه آکتور سینما” در زمان اکران، به خاطر استفاده از صحنه‌های بازیگران قبل از انقلاب با ممیزی در زمستان ۱۳۷۱ اکران شد. آن هم پس از دو فیلم توقیفی دیگرش!

حضور این تعداد فیلم خوب داوری را سخت می‌کند. گویا به همین دلیل بوده که در بیشتر بخش‌ها از یک گزینه دیگر هم تقدیر شده‌است. با این تعدد جوایز فیلم “مسافران”، سیمرغ نگرفتن بهرام بیضایی جای سوال دارد.

تقدیر از فیلم کمدی “دیگه چه خبر؟” و اعلام دو نامزد نقش اول زن از یک فیلم (عاطفه رضوی فیلم نرگس) از نکات جالب جشنواره است. فیلم “دلشدگان” علی حاتمی نیز  جز سه نامزدی در جشنواره اتفاق دیگری را رقم نزد.

ه-۲) جوایز فیلم‌های اول و دوم:

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول: بدوک(مجید مجیدی)

*       سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم: خمره(ابراهیم فروزش)

*       سیمرغ بلورین ویژهیئت داوران: هور در آتش(عزیزاله حمیدنژاد)

ه-۳) جوایز مسابقه مواد تبلیغی فیلم‌ها:

*       بهترین نمونه فیلم: ایرج گل‌افشان(تعقیب سایه‌ها)

به دلیل به حد نصاب نرسیدن عکس‌ها و پوسترها مسابقه این بخش حذف می‌شود.

۱۷۷ عنوان فیلم ایرانی و خارجی در ۷۷۶ سانس در ۱۴ سالن آزادی، بهمن، شهرقصه، عصرجدید، کریستال، فرهنگ، جمهوری، کانون، قدس، سروش(مهمانان) و فلسطین(دست-اندرکاران) به نمایش درمی‌آیند. مراسم اختتامیه نیز در تالار وحدت برگزار می‌شود.

پرکارها:

فیلمبردار: محمود کلاری(دلشدگان، دو نفر و نصفی، مرغابی وحشی)، فرج حیدری(شتاب‌زده، ناصرالدین شاه آکتور سینما و پوتین)

تدوینگر: حسن حسن‌دوست(مسافران دره انار، بانو، جیب‌برها به بهشت نمی‌روند، دره شاپرک‌ها)

آهنگساز: محمدرضا علیقلی(خانه خلوت، نرگس، نیاز، بدوک، پرواز در نهایت، خمره، سهند دریا، مرغابی وحشی)

چهره‌پرداز: عبداله اسکندری(بانو، خانه خلوت، دادستان، دلشدگان، ناصرالدین شاه آکتور سینما، نرگس، هور در آتش، سیرک بزرگ)

طراح صحنه: محسن شاه‌ابراهیمی(مسافران دره انار، اوینار، دیگه چه خبر؟)

جلوه‌های ویژه: نادر میرکیانی(آقای بخشدار، اوینار، دو نیمه سیب، قرق)

صدابردار: یداله نجفی(مسافران، نیاز، جیب‌برها به بهشت نمی‌روند)، پرویز آبنار(نرگس، نیاز، مرغابی وحشی)، بهمن حیدری(خانه خلوت، دو نیمه سیب، نرگس)

صداگذار: محسن روشن(دیگه چه خبر؟، قربانی، ناصرالدین شاه آکتور سینما، وصل نیکان، پرنده آهنین، پرواز در نهایت)

تهیه‌کننده: محمدمهدی دادگو(بانو، ناصرالدین شاه آکتور سینما، رقص خاک)

بازیگر مرد: جهانگیر فروهر(آقای بخشدار، اوینار، خانه خلوت، مسافران، ناصرالدین شاه آکتور سینما)، فتحعلی اویسی(بانو، دلشدگان، قرق، پرنده آهنین، مسافران دره انار)

بازیگر زن: حمیده خیرآبادی(بانو، جیب‌برها به بهشت نمی‌روند)، نیکو خردمند(خانه خلوت، مسافران)، رقیه چهره‌آزاد(دلشدگان، عشق من شهر من)، مهرانه مهین ترابی(مسافران دره انار، دادستان)، محبوبه بیات(قرق، مسافران)، نسرین مقانلو(دو نیمه سیب، قربانی).