سوره سینما – کامران حجازی؛ تهیه‌کننده سینمای ایران در گفتگو با امیرعباس صباغ در برنامه «سینما معیار» در مورد وضعیت سینمای اجتماعی صحبت کرد. حجازی که به زودی فیلم «کت چرمی» را روی پرده سینماها خواهد داشت، گفت: در شرایط فعلی، ساخت فیلم در مورد مسایل اجتماعی سخت شده و کنش‌های عوامل یک فیلم در مورد مسایل اجتماعی به راحتی می‌توانند روی سرنوشت یک فیلم تاثیرگذار باشند. چندی قبل شخصی با نام «الکس» که قاچاق دختر به خارج از کشور می‌کرد، اعدام شد اما فیلمسازان تا پیش از اعدام او نمی‌توانستند سمت این موضوع بروند و درباره‌اش فیلم بسازنند با این که موضوع روز جامعه بود. حتی یکسری مستندات درباره او بوده که اجازه پخش نداشتند. اما چرا باید اینگونه باشد؟ چرا ما به عنوان جامعه هنری که چشم جامعه هستیم نمی‌توانیم در مورد معضلاتی که با آن‌ها برخورد می‌کنیم فیلم بسازیم؟ تا مادامی که شرایط اینگونه است نمی‌توان راجع به این مسایل کار کرد مگر اینکه یک پروسه طولانی طی شود و بخواهیم در مورد موضوع موردنظر یک کار فرهنگی هنری انجام دهیم.

*تاثیر مستقیم مسایل بیرونی سینما روی فیلم‌ها

وی با اشاره به فیلم «کت چرمی» ادامه داد: فیلم ما هم از این قاعده مستثنا نیست، اینگونه فیلم‌هایی که دغدغه اجتماعی دارند هم می‌خواهند همین حرف را بزنند که شاید در مقاطعی بتوانند حرفشان را بزنند و در مقاطعی نتوانند! اگر بخواهیم از منظر دیگری نگاه کنیم، موضوع آزاردهنده این روزها را می‌بینیم که مسایل بیرونی سینما است و به شدت روی سینما و فیلم‌ها تاثیر می‌گذارند. دامن زدن به این مسایل هم مربوط به رسانه‌های بولتن‌نویسی است که حتی ممکن است عقبه سینمایی نداشته باشند اما به واسطه خبرهایی که منتشر می‌کنند هم مدیران سینمایی و هم فیلم‌ها را دچار چالش می‌کنند.

این تهیه‌کننده افزود: این رسانه‌‌های بولتن‌نویس با این کارشان فقط صورت مساله را مطرح می‌کنند و اصلا به سرنوشت فیلم فکر نمی‌کنند، فقط می‌خواهند یک مساله‌ای را مطرح کنند که بازدیدکننده بگیرند در حالیکه اصلا عواقب کارشان برایشان اهمیت ندارد. این‌ها همه آزاردهنده است.

حجازی ادامه داد: از طرفی هم یک بازیگر یا هنرمندی یک کنش اجتماعی در یک موضوعی نشان می‌دهد و کنش آن تاثیر مستقیم روی فیلمی که در آن همکاری داشته است، می‌گذارد و مدیران را هم دچار چالش می‌کند. اینگونه نشان دادن کنش، پوست موزی را زیرپای مدیران سینمایی رها می‌کند و آن‌ها در مقابل یک هجمه‌هایی قرار می‌دهد که مجبورند واکنش نشان دهند. در این ایامی که گذشت همه با این موضوع به نوعی روبه‌رو شده‌ایم. یک نفر در آن‌سر دنیا واکنشی نشان می‌دهد اما تاثیر آن مستقیم روی سینمای ما است. یک فیلم با یک زحمتی یا با سرمایه‌گذاری خصوصی یا با سرمایه‌گذاری دولتی ساخته شده است. این مدل کنش‌ها به جای آسیب‌شناسی، یک چالش برای همه به وجود می‌آورند. کاش با مطرح کردن یک معضل به این سبک، مساله حل می‌شد اما نه تنها مساله حل نمی‌شود بلکه چالش‌های بزرگتری هم برای سازمان سینمایی، هم تهیه‌کننده و هم عوامل دیگر ایجاد می‌شود.

*مدیران سینمایی به خاطر هجمه‌ها دچار چالش شده‌اند

تهیه‌کننده «کت چرمی» در مورد نقش رسانه‌های غیرسینمایی نیز توضیح داد: اینکه چرا فضای غیررسانه‌ای بر روی تصمیم‌گیری‌ها تاثیرگذار شده است را نمی‌دانم اما می‌فهمم که چرا مدیران سینمایی دچار چالش شده‌اند و آن‌هم بخاطر تمام هجمه‌هایی است که راه می‌افتد! در آرام‌ترین شرایط هم وقتی یک هجمه‌ای راه می‌افتد شاید تصمیمات درستی نتوان گرفت اما همین هجمه‌ها بحران ایجاد می‌کنند و شاید آدم‌ها هم در بحران تصمیم درستی نگیرند.

وی ادامه داد: مدیران سینمایی معتقدند که این مسئولیت برعهده تهیه‌کننده است، اما من فکر می‌کنم آن طرف ماجرا، سازمان سینمایی باید از نقطه صفر پروانه ساخت به تهیه‌کننده اختیارات تام بدهد تا تهیه‌کننده بتواند مسئولیت صفر تا صد یک پروژه را برعهده بگیرد. در همه دنیا این مسئولیت با تهیه‌کننده است. در کشور ما هم این اختیار به واسطه سازمان سینمایی و وزارت ارشاد باید به تهیه‌کننده داده شود.

من وقتی با بازیگری قرارداد می‌بندم و شش ماه یا یکسال از قرارداد او گذشته، عملا تخت اختیار من به عنوان بازیگر نیست. قرارداد من یک تاریخی دارد اگر در مدت زمان آن تاریخ بازیگر یا عوامل فیلم به چالشی برخورد کند منِ تهیه‌کننده باید جوابگو باشم اما بعد از اتمام تاریخ قرارداد دیگری مسئولیتی متوجه تهیه‌کننده نیست.

تهیه‌کننده فیلم «مرد بازنده» توضیح داد: به عنوان مثال یک بازیگری با ۸۰۰ نفر فالوور پستی می‌گذارد که می‌تواند یک فیلم را به حاشیه ببرد. شاید ۲۰۰ نفر هم آن پست را نبینند اما یک سری رسانه‌ها روی همان پست فوکوس می‌کنند که فلان بازیگر این حرف را زده، خب اصلا زده اما چه بازخوردی داشته؟! خود سینمای اجتماعی به اندازه کافی طی این سال‌ها آسیب‌پذیر شده است. باید کمک کنیم که این سینما سر پا بماند وگرنه به زودی سینمای اجتماعی از بین می‌رود. تمام این مسایل می‌تواند برای یک سرمایه‌گذار دافعه ایجاد کند و نخواهد روی یک فیلم اجتماعی سرمایه‌گذاری کند.

*فیلم اجتماعی سانسورشدنی نیست!

کامران حجازی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به بحث‌هایی که حول فیلم سینمایی «کت چرمی» و اصلاحیه‌های آن برای اکران مطرح شده است اشاره کرد و گفت: من اعتقاد دارم که اصولا فیلم اجتماعی سانسورشدنی نیست چون پیام خود را در فیلم می‌گوید و «کت چرمی» هم از این قاعده مستثنا نیست چراکه حرف خود را در فیلم گفته است.

وی با اشاره به شرایط، سختگیری‌ها و روال صدور پروانه ساخت و پروانه نمایش در دولت جدید و تغییر آن با توجه به اتفاقات سال گذشته، بیان کرد: من در هر دو فیلم «مرد بازنده» و «کت چرمی» که در وزارت ارشاد و سازمان سینمایی دولت جدید ساخته شدند، به صورت تعاملی با آن‌ها کار کردم و در نهایت هم فیلم‌مان را ساختیم. در هر دو بخش پروانه ساخت و پروانه نمایش تعامل بود اما در بخش پروانه ساخت سختگیری بیشتر بود. چراکه رویکرد جدید سازمان سینمایی این است که هر جنگی داریم در پروانه ساخت می‌کنیم. اما از این مهم نیز غافل نشویم که شاید دو طرف ماجرا در گذشته صبوری بیشتری داشتیم و تعامل راحت‌تر شکل می‌گرفت و اکنون صبوری کمتر شده و این تعامل زود به بن‌بست می‌خورد.

حجازی ادامه داد: باید برای معضل‌ها راه حل پیدا کنیم و بتوانیم با گفتگو مسایل‌مان را حل کنیم و ما فقط بخاطر حفظ سینما به خصوص سینمای اجتماعی باید تلاش کنیم و شاید یک وقت‌هایی لازم باشد از یکسری مسایل شخصی‌مان بگذریم که فقط سینما را حفظ کنیم. به هر حال تعامل برای نمایش «کت چرمی» اتفاق افتاده است اگر اتفاق نمی‌افتاد که ما نمی‌توانستیم فیلم را اکران کنیم!

این‌ تهیه‌کننده در پایان در مورد ساخت و ایده اولیه «کت چرمی» توضیح داد: حسین میرزامحمدی؛ کارگردان فیلم، یک مستندی در مورد این موضوع ساخته بود، موضوعی که دغدغه شخص‌اش بود و برای من هم این ماجرا جذاب بود. موضوع مطرح شد و به این نتیجه رسیدیم که این فیلم را بسازیم. در فیلم گاهی دچار محدودیت بودیم و گاهی بخاطر سلیقه‌هایمان دوست نداشتیم چرکی و سیاهی ماجرا را نشان دهیم. من معتقدم که می‌توان خیلی هم چرک و سیاهی را نشان نداد اما حرف را زد.