سوره سینما – هدیه حدادی‌اصل:  وقتی با واژه «فیلم اولی‌ها» مواجه می‌شویم، تصورمان این است که با یک فیلم سطحی، بدون تفکر و کلیشه‌ای روبه‌رو هستیم. گاهی تصورمان از کارگردانانی که با اولین ساخته خود به یک جشنواره می‌آیند نسبت به کارگردانانی که در بخش اصلی و سودای سیمرغ حضور دارند، متفاوت‌تر است و خیلی هم منتظر تماشای یک اثر درخشان از آن‌ها نیستیم؛ اما این باوری است اشتباه که در میان همه سینمایی‌ها جا افتاده است. اگر نگاهی به تاریخچه فیلم‌های اولی بیندازیم که در بخش نوعی نگاه یا همان نگاه نو حضور داشته‌اند، خط بطلانی روی این باور غلط کشیده می‌شود!

وحید جلیلوند در سال ۹۳ با فیلم «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» کلیشه‌های فیلم اول را شکست! محمدحسین مهدویان در سال ۹۴ فیلم اول خود را با نام «ایستاده در غبار» به جشنواره آورد، محمد کارت در سال ۹۹ با «شنای پروانه» ثابت کرد که بیش از خیلی از کارگردانان دیگر، سینما را می‌شناسد! سال بعد از آن کاظم دانشی با فیلمی با نام «علف‌زار» به جشنواره آمد که همه توجه‌ها را به خود جلب کرد و ده‌ها نمونه دیگر می‌توان مثال زد که حالا هر کدام کارگردانان صاحب سبک در سینما شده‌اند. دیگر با شنیدن نام فیلم اولی‌ها قرار نیست لیستی از فیلم‌های بی‌کیفیت در ذهنمان تداعی شوند و حالا منتظر تماشای فیلم‌هایی هستیم که کارگردانانشان حرف‌های مهمی برای گفتن دارند.

امسال نیز در جشنواره فیلم فجر چهل و دوم بار دیگر بخش آثار کارگردانان فیلم اولی اضافه شده است. فیلم اولی‌هایی که بعضی از آن‌ها سال‌ها بازیگران به نام و مشهور بوده‌اند و حالا در کنار بازی، کارگردانی را هم تجربه می‌کنند، مانند جواد عزتی و «تمساح خونی»اش!

با احیای بخش «نگاه نو» در این دوره از جشنواره فیلم فجر، حالا نگاه‌ها به این جریان معطوف شده تا ببینیم کدام‌یک از فیلمسازان، مسیری تازه در سینمای ایران را پیگیری می‌کنند.

در این گزارش قصد داریم به پیشینه کارگردانانی بپردازیم که امسال نخستین ساخته سینمایی خود را راهی جشنواره فیلم فجر کرده‌اند.

*«تمساح خونی»ِ جواد عزتی

جواد عزتی که نیازی به معرفی ندارد، بازیگری است که کار حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۷۵ با بازی در تئاتر آغاز کرد و پس از آن در سریال‌های طنز توانایی‌های خود را نشان داد. بعد از مدتی با بازی در فیلم سینمایی «طلا و مس» نشان داد که نه تنها یک بازیگر کمدی است و می‌تواند از مخاطب خنده بگیرد، بلکه در نقش جدی نیز می‌تواند بیننده را میخکوب کند.

حالا این بازیگر اولین ساخته سینمایی خود را با نام «تمساح خونی» به تهیه‌کنندگی کامران حجازی راهی فجر کرده است.

جواد عزتی، عباس جمشیدی فر، سعید آقاخانی، الناز حبیبی، بهزاد خلج، شبنم قربانی بازیگران این فیلم هستند.

در خلاصه داستان فیلم تمساح خونی یک جمله از سوی عوامل فیلم منتشر شده است: خلاصه: «من یه تمساحم، یه تمساح خونی‌! یه آدم زخمی که کل زندگیش فقط باخته و چیزی برای از دست‌ دادن نداره… ولی باز دلش ریسک‌های بزرگ می‌خواد!»

*«شکار حلزون»ِ محسن جسور

محسن جسور متولد ۱۳۶۳ است که در سال ۷۴ با بازی در نمایش «مظلوم اول» به کارگردانی مهرداد رایانی مخصوصی وارد عرصه تئاتر شد. سپس به نویسندگی روی آورد و در طول ۱۴ سال گذشته بیش از ۲۰ نمایشنامه کوتاه، خیابانی و صحنه‌ای نوشته که به جشنواره‌های تئاتر دانشجویی، دفاع مقدس به جشنواره راه یافته است. در سال ۷۷ عکاسی مستند اجتماعی انجام می‌داد و سال ۷۹ وارد هنرستان (رشته گرافیک) و عکاسی صحنه شد.

از مهم‌ترین آثار وی می‌توان به فیلم سینمایی «دایناسور» (پرویز شیخ طادی) و مجموعه عکس قفل به نام (دل اسیر و چشم سیر) اشاره کرد. وی نویسنده «چراغ‌های ناتمام» نیز بوده است.

حالا محسن جسور با اولین ساخته خود با عنوان «شکار حلزون» در بخش نگاه نو جشنواره حضور دارد. «شکار حلزون» قصه مینو، زن جوان سرپرست خانواده‌ای را روایت می‌کند که برای تأمین معاش در یک شرکت خدماتی و نظافتی مشغول به کار است‌. او با پیشنهاد شغل پرستاری از پدر یک جوان مواجه می‌شود که شرط پذیرفتن این شغل با حقوق مناسب، جاری شدن صیغه محرمیت میان آن‌هاست.

حسین پاکدل، فرناز زوفا، محمد رسول صفری، مسعودرضا عجمی، رابعه مدنی، یاسمن ترابی، علی‌اکبر قاضی نظام، امیرعلی سخایی، میثم محمدی و زنده‌یاد حسام محمودی بازیگران «شکار حلزون» هستند.

*«آپارتچی»؛ قربانعلی طاهرفر

قربانعلی طاهرفر، متولد شهر تبریز، از سال ۱۳۶۱ وارد انجمن سینمای جوان شده و در سال ۱۳۷۲ اولین فیلم خود را با نام «خاک آشنا» ساخته است. وی در سال ۱۳۷۵ اولین مجموعه تلویزیونی خود را با موضوع کودک و نوجوان، به نام «سحرخیزان کوچک» تولید کرده و «ترمینال غرب»، ازجمله آثار اخیر او است که فانوس هفتمین جشنواره عمار را کسب کرده است. همچنین نویسندگی و کارگردانی ۳ فیلم بلند و ۸ مجموعه تلویزیونی نیز در کارنامه او به چشم می‌خورد. طاهرفر در دوره هفتم و نهم جشنواره مردمی فیلم عمار به ترتیب عضو هیئت‌داوران بخش فیلم‌نامه بوده است.

اکنون او با فیلم سینمایی «آپاراتچی» در جشنواره چهل و دوم فیلم فجر حضور دارد.

این فیلم به تهیه‌کنندگی سجاد نصراللهی نسب است و هومن برق‌نورد، بهنام تشکر، تورج الوند، فاطمه مسعودی، امید روحانی، رضا ناجی بازیگران آن هستند.

در خلاصه داستان «آپاراتچی» آمده است: جلیل فردی عاشق فیلمسازی است که در راه ساخت فیلمش با مشکلاتی مواجه می‌شود…

*«باغ کیانوش»ِ رضا کشاورزحداد

رضا کشاورز دیگر فیلمساز فیلم اولی است که در فجر امسال حضور دارد. این کارگردان پیش از این چندین فیلم کوتاه از جمله «تریبون»، «تعمیرکار»، «ناهارترین»، «ترسناک نیست»، «هیئت همراه»، «مداد رنگی»، «تکیه‌گاه»، «هدیه»، «آخرشه» و … را تولید کرده که عمدتاً در ژانر کودک نوجوان بوده‌اند و همچنین کارگردانی یکی از اپیزودهای سریال تلویزیونی «تازه وارد» به تهیه‌کنندگی محمدجواد موحد را برعهده داشته است.

اکنون رضا کشاورز با فیلم سینمایی «باغ کیانوش» به عنوان نخستین ساخته سینمایی خود در فجر ۴۲ حضور دارد.

فیلمنامه فیلم باغ کیانوش اقتباس از کتابی با همین نام است. این کتاب به قلم علی‌اصغر عزتی‌پاک برای گروه سنی نوجوان از سوی انتشارات کانون پرورش فکری منتشر شده بود.

داستان رمان «باغ کیانوش» در زمان جنگ تحمیلی ایران و عراق در روستایی از توابع شهر همدان اتفاق می‌افتد. حمزه و عباس تصمیم می‌گیرند در روز جشن ازدواج پسر کیانوش به باغ او دستبرد بزنند. این ماجرا با سقوط یک هواپیمای بمب‌افکن عراقی در نزدیکی باغ هم‌زمان می‌شود. سقوط هواپیما و ورود خلبان آن به باغ کیانوش ماجراهای جالبی رقم می‌زند.

سهم اصلی در ترکیب بازیگران این فیلم سینمایی را که محور اصلی قصه‌اش شخصیت‌های کودک و نوجوان هستند، بازیگران نوجوان دارند. بازیگرانی که برخی از آن‌ها را می‌توان استعدادهای تازه در سینما دانست و برخی دیگر پیش از این در آثار سینمایی تجربه ایفای نقش داشته‌اند.

شهرام حقیقت‌دوست، علیرضا آرا، مجید پتکی، با حضور عباس جمشیدی‌فر بازیگران اصلی این فیلم سینمایی را تشکیل می‌دهند.

*«مجنون»ِ مهدی شامحمدی

مهدی شامحمدی فیلمبردار و مستندساز اهل ایران است. او کارگردانی فیلم مستند «عملیات غیر ممکن» و فیلمبرداری فیلم کوتاه «مجنون» را برعهده داشته است. همچنین مستند «خانه‌ای برای تو» به تهیه‌کنندگی او در بخش مستند سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت.

فیلم سینمایی «مجنون» به تهیه‌کنندگی عباس نادران تازه‌ترین محصول سینمایی سازمان اوج است که به روایت زندگی یکی از شهدای شاخص دوران دفاع مقدس می‌پردازد.

کارگردانی فیلم «مجنون» را مهدی شامحمدی برعهده دارد که از کارگردانان شناخته‌شده در سینمای مستند است و با این فیلم اولین کارگردانی فیلم بلند سینمایی را در کارنامه خود تجربه می‌کند.

عباس نادران که تهیه‌کنندگی «مجنون» را برعهده دارد هم در مقام تهیه‌کننده تا به امروز فیلم‌هایی همچون «شاه‌کش» و «شادروان» را به سرانجام رسانده است و این پروژه اولین همکاری او با سازمان اوج محسوب می‌شود.

پس از فیلم‌های «ایستاده در غبار» با روایتی از زندگی حاج احمد متوسلیان، «منصور» با روایتی از زندگی شهید منصور ستاری و «غریب» با روایتی از زندگی شهید محمد بروجردی، حالا «مجنون» تازه‌ترین محصول سازمان اوج محسوب می‌شود که به یکی از شهدای شاخص انقلاب و دفاع مقدس می‌پردازد.

شهید مهدی زین‌الدین فرمانده لشکر ۱۷ علی ابن ابیطالب در دوران دفاع مقدس و از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در طول جنگ تحمیلی بود که در سال ۶۳ در منطقه سردشت در پی درگیری مستقیم با نیرو‌های مسلح دشمن در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسید.

*«قلب رقه»؛ خیرالله تقیانی پور

خیرالله تقیانی پور؛ نویسنده سینما و تلویزیون است. از مهم‌ترین آثار خیرالله تقیانی پور می‌توان به فعالیت در فیلم «تونل»، فیلم «ناسور» اشاره کرد.

خیرالله تقیانی پور در سال ۱۳۹۳ دوره‌ی پرتلاشی را در عرصه سینما و تلویزیون گذراند و در تولید اثر مهمی حضور داشته است. اثر مهم خیرالله تقیانی پور در این سال، فعالیت در فیلم «تونل» به کارگردانی خودش محسوب می‌شود.

تقیانی پور توانست با فعالیت در فیلم «تونل» تجربه حرفه‌ای موفقی برای خود رقم بزند.

تقیانی پور علاوه ‌بر فیلم «تونل»، سال ۱۳۹۴ در فیلم «ناسور» نیز فعالیت داشته است. خیرالله تقیانی پور این‌بار با افسانه زمانی یعنی کارگردان فیلم ناسور و هنرمندانی چون نسیم ادبی، رؤیا میرعلمی، بهناز بستان دوست و الهه شه پرست همکاری داشت.

علاوه بر این آثار این کارگردان، مجموعه تلویزیونی و پرطرفدار «نجلا» را نیز ساخته که یکی از مهم‌ترین آثار تولیدی او محسوب می‌شود.

همچنین هم‌اکنون سریالی را کارگردانی کرده با نام «ترور» که در حال حاضر از شبکه یک سیما در حال پخش است و تهیه‌کنندگی آن را مجتبی امینی بر عهده دارد.

اکنون این کارگردان با فیلم سینمایی «قلب رقه» به تهیه‌کنندگی سعید پروینی هم در بخش نگاه نو و هم در بخش سودای سیمرغ حضور دارد.

شهرام حقیقت دوست، فرهاد قائمیان، محمدرضا شریفی‌نیا، هدایت هاشمی، عبدالرضا نصاری، مصطفی ساسانی و شادی مختاری بازیگران این فیلم هستند.

این فیلم روایتی جدید از سینمای ایران درباره اتفاقات گروه‌های تروریستی در کشور سوریه است.

*«نپتون»؛ محمد ابراهیم غفاریان

فیلم سینمایی «نپتون» به نویسندگی مرجان ساداتی، کارگردانی محمدابراهیم غفاریان و تهیه‌کنندگی سیاوش امین‌پور در ۲ بخش سودای سیمرغ و نگاه نو چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور دارد.

بهدخت ولیان و آرمین رحیمیان با حضور مسعود کرامتی و بهناز جعفری همراه با امین میری، آیدا ماهیانی، رها خدایاری، ندا عقیقی، محمد نریمانی، سحر آقاسی، مهرداد خانی، محمد حسینی، مهدی حیدری، کیوان شابازاده، شایان زهراکار و با معرفی بهداد بلیغ و شهلا اکبری در کنار بازیگران کودک؛ امیر رضا جوکار، ماهک حقیقی، آرتین تیموری، در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.

*«بی بدن»؛ مرتضی حسینعلی زاده

مرتضی حسینعلی زاده کارگردانی که بیش از این فیلم «مریم» را ساخته بود. مریم داستان همسر یک رزمنده‌ مدافع حرم است که با رفتن شوهرش به سوریه مخالف است. اما سرانجام با خبر به شهادت رسیدن شوهر، به اشتباه خود پی می‌برد.

اکنون این کارگردان با فیلم سینمایی «بی بدن» راهی جشنواره فیلم فجر شده است.

فیلم «بی بدن» فیلمی جنایی است که از یک پرونده قضایی مهم الهام گرفته است. آن‌طور که از خبرهای رسمی می‌آید فضای فیلم به یک پرونده معروف جنایی دهه ۹۰ اشاره دارد. پرونده قتل غزاله شکور به دست آرمان عبدالعالی که چندین بار تا مرحله اجرای حکم رفت و برگشت…

این فیلم به نویسندگی کاظم دانشی و تهیه‌کنندگی سیدمصطفی احمدی است که الناز شاکردوست، نوید پورفرج، پژمان جمشیدی، سروش صحت در آن ایفای نقش کرده‌اند.

*«پرویز خان»؛ علی ثقفی

علی ثقفی؛ نویسنده، بازیگر، طراح صحنه که کارگردانی را از کار تئاتر آغاز کرد. در نمایش‌هایی چون «واقعه در واقعه»، «انتظار خورشید»، «پروانه در آتش» بازی کرده است و حالا این کارگردان اولین اثر سینمایی خود را با نام «پرویز خان» راهی جشنواره فیلم فجر کرده است که هر دو بخش سودای سیمرغ و نگاه نو حضور دارد. این فیلم محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج و به تهیه‌کنندگی عطا پناهی درخصوص پرویز دهداری یکی از متفاوت‌ترین مربیان بزرگ تیم ملی فوتبال ایران است.

سعید پورصمیمی، مریم سعادت، خسرو احمدی، حمیدرضا پگاه، بهنام تشکر، علی باقری، المیرا دهقانی، مهدی قربانی، یاسین مسعودی، محمدصادق ملک، نیما نادری، یدالله شادمانی، مهدی فریضه، روزبه رئوفی، منوچهر علیپور، امیر دانشجو، سید ابوالفضل موسوی، نصیر ساکی، امیرمهدی کوشکی، اسکندر کوتی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

پس از پیروزی انقلاب و در دهه ۶۰، نام پرویز خان دهداری با سرمربی‌گری تیم ملی فوتبال دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. سال‌هایی که دهداری تیم ملی را برای حضور در بازی‌های آسیایی۱۹۸۶ سئول آماده کرد. داستان اختلاف با ستاره‌های نامدار تیم ملی هم از اینجا شروع شد. وقتی تیم ملی از سئول باز می‌گشت نامه‌ای توسط ۱۴بازیکن امضا شده بود که پس از رسیدن به فرودگاه مهرآباد، به بمب خبری تبدیل شد. استعفای ۱۴بازیکن از حضور در تیم ملی جنجالی‌ترین رخداد فوتبالی دهه ۶۰ بود.

دهداری تیم ملی تازه‌ای با جوانان گمنام تشکیل داد که از میان‌شان تعدادی جزو ستاره‌های بزرگ فوتبال شدند. از احمدرضا عابدزاده و مجتبی محرمی تا جواد زرینچه و صمد مرفاوی. تیم جوان دهداری پس از کسب مقام سومی در جام ملت‌های آسیا، آماده رقابت‌های مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۰ می‌شد که حاشیه‌های دیدار دوستانه ایران و ژاپن در استادیوم آزادی، پرونده حضور دهداری در تیم ملی را بست.

دهداری در اوایل دهه ۷۰ از دنیا رفت و حالا قرار است زندگی و زمانه‌اش در یک فیلم قصه گو با نام فیلم پرویز خان در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر به نمایش در بیاید.

*«پرواز ۱۵۷»؛ محمدحسین حقیقت

محمدحسین حقیقت نیز دیگر فیلم اولی این دوره از جشنواره فیلم فجر است که با فیلم سینمایی «پرواز ۱۵۷» در بخش نگاه نو حضور دارد.

قصه فیلم «پرواز ۱۷۵ » از آنجا آغاز می‌شود که کودکی جنوبی یک ماهی صید می‌کند. در داخل شکم این ماهی، انگشتری است که مشخص می‌شود به شهیدی مفقودالاثر تعلق دارد. در ادامه حوادثی رخ می‌دهد تا این انگشتر به دست مادر آن شهید که سال‌ها چشم‌به‌راه خبری از فرزندش است برسد.

تهیه‌کنندگی این فیلم بر عهده سعید شرفی کیا است و جمشید هاشم‌پور، ثریا قاسمی، جعفر دهقان، رضا توکلی، مجید پتکی، اتابک نادری و …در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.

*«ظاهر»؛ حسین عامری

حسین عامری، کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون، در آثاری همچون فیلم تلویزیونی «من و جمعه»، سریال تلویزیونی «بازگشت» فعالیت داشته است. از مهم‌ترین آثار حسین عامری می‌توان به فعالیت در سریال بازگشت اشاره کرد.

حسین عامری کار حرفه‌ای خود را از تلویزیون آغاز کرده و سال ۱۳۹۵ سریال بازگشت به عنوان نویسنده فعالیت داشته است که توانست با مهارتش، جای خود را میان اهالی فضای تلویزیون مطرح کند. حسین عامری توانست با فعالیت در سریال بازگشت تجربه حرفه‌ای موفقی برای خود رقم بزند.

اکنون این کارگردان اولین اثر سینمایی خود را با عنوان «ظاهر» راهی جشنواره فیلم فجر کرده که در بخش نگاه نو حضور دارد.

در خلاصه داستان فیلم «ظاهر» آمده است: ظاهر ۱۸ سال دارد و در شمال کشور سرباز است. او با اکبر و زیبا پیرمرد و پیرزنی که در کلبه‌ای نزدیک پادگان زندگی می‌کنند آشنا می‌شود و در ادامه اتفاق‌هایی برایش رقم می‌خورد.

این فیلم محصول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و روح‌الله زمانی، حامد محمودی، یدالله شادمانی و… در آن ایفای نقش کرده‌اند.