یک تهیه‌کننده باسابقه سینمای مستند از روند مدیریت قبلی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی انتقاد کرد.

مرتضی رزاق کریمی رئیس هیئت مدیره انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند و تهیه‌کننده سینما درباره نقاط ضعف موجود در مدیریت سینمای مستند طی سال‌های اخیر و مدیریت قبلی سینمای مستند، و وضعیت این گونه سینمایی به سوره سینما گفت: بحث درباره سینمای مستند و چالش‌هایی که همواره مستندسازان با آنها روبه رو بودند بسیار وسیع است اما می‌توان به طور اجمالی به مسائلی اشاره کرد. طی سالیان اخیر یک اتفاق جدی که می‌توانست تغییر و تحول اساسی در سینمای مستند ایجاد کند، راه اندازی شبکه مستند در تلویزیون بود. که در ابتدا امیدواری زیادی نسبت به این اتفاق وجود داشت . اما به تدریج به دلیل یک سری مشکلات مالی که دامن‌گیر کلیت تلویزیون شد، این شبکه نتوانست انتظارات را برآورده کند. از این رو کمتر شاهد تعامل فیلمسازان حرفه‌ای و توانمند با این شبکه بودیم. یعنی عملا این شبکه آنچنان که باید به عرضه محصولات سینمای مستند کمک نکرد.

وی ادامه داد: کنار این ضعف در تلویزیون طی دوره مدیریت قبلی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی نیز دچار مشکلات بسیاری بود. این مرکز که طی اواخر دهه ۷۰ و دهه ۸۰ فیلم‌های شاخصی را تولید کرده و توسط فیلمسازان جوان و پیشکسوت آثار قابل توجه و قابل دفاعی به پشتیبانی این مرکز ساخته شده بود. در سالهای اخیر شاهد بودیم که کمترین حمایت مالی و معنوی از سینمای مستند در این مرکز می‌شود. طبق آماری که به تازگی از مدیریت قبلی به دست آمده حدود ۹۰ درصد بودجه این مرکز صرف ۳ پروژه سینمایی داستانی شده که شاید می‌توانست در این مدت با آن بودجه تعداد زیادی فیلم مستند، تجربی و حتی انیمیشن در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساخته شود. گویا وظیفه اصلی این نهاد در سال‌های اخیر فراموش شده بود یا مدیران تغییری در رویکرد این مرکز داده بودند.

رزاق کریمی افزود: همچنین به دلیل نگاه بدبینانه به برخی از مستند سازان توسط مدیریت سینما و ایجاد شبهه‌های سیاسی و اتهامات مختلف فضای کار در بخش خصوصی نیز ناامن شد و مستندسازان یا کاملا محتاط به سراغ تولید می‌رفتند، یا ساخت فیلمی را در برنامه‌کاری خود قرار نمی‌دادند. به طور کلی می‌توان گفت دوره مدیریت قبلی تلخ‌ترین دوره در سه دهه گذشته برای سینمای مستند بوده است. امیدواریم با اصلاح بعضی مقررات و سیاست‌ها این گونه سینمایی بتواند به پویایی خود ادامه دهد و شاهد تولید آثار مهمی در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی باشیم. وی ادامه داد: در مدیریت جدید مرکز گسترش اتفاق بسیار خوبی که افتاده است بنا نهادن مدیریت شفاف و روشن و به قول خود آقای طباطبایی نژاد مدیریت در اتاق شیشه‌ای است. شفافیت در حمایت‌ها و سیاست روشن در مسائل مختلف اگر در عمل هم اتفاق بیفتد شرایط خوبی برای زمینه سازی تولیدات استاندارد فراهم خواهد شد. امیدواریم این سیاست شفاف در همه نهادهای سینمایی مانند بنیاد فارابی ، حوزه هنری و دیگر سازمان‌های متولی سینما نیز تسری پیدا کند. تا سینماگران با حمایت عادلانه در یک رقابت برابر باهم در جهت پویایی حرکت کنند.

تهیه‌کننده فیلم مستند«خاطراتی برای تمام فصول» افزود: مسئله بعدی که باید در سیاست‌گذاری مرکز بیشتر از پیش لحاظ شود اصلاح نظام تولید است. باید برای الگوهای استاندارد زمینه‌سازی شود. وقتی تولید براساس استانداردهای جهانی اتفاق بیفتد و برای ساخت یک فیلم مستند از ایده تا اجرا الگوسازی شود. آنوقت مرکز گسترش نگاهی حرفه‌ای به سطح کیفی آثار خود را در تولیدات لحاظ می‌کند. شاید برای برخی از فیلمسازان این حساسیت خوشایند نباشد اما باید همکاری و تعامل کرد تا آثار مستند به معیارهای کیفی مناسب نزدیک شوند. رزاق کریمی درباره لزوم برگزاری جشنواره‌های متعدد و تاثیرآنها در پویایی سینمای مستند چنین گفت: اگر برگزاری جشنواره‌های مختلف تنها برای یک دوره ۲ الی ۳ ساله و رد کردن بیلان کاری باشند به هیچ عنوان اثر گذار نخواهند بود. اما اگر در حد انتظارسعی در برپایی جشنواره‌های با ثبات و با کیفیت شود، تا طی سالیان این جشنواره‌ها بتوانند استراتژی مشخص خود را در داخل و خارج از کشور همه‌گیر و همه‌فهم کنند و طبق اصول و قواعد مشخص قدم بردارند اتفاق بسیار خوبی است.

وی درباره نگاه باز شوراهای مختلف و هیئت انتخاب‌ها در جشنواره‌ها و تاثیر آنها در باز بودن دایره موضوعات و فراغ بال مستندسازان برای به چالش کشیدن مسائل مختلف گفت: در جشنواره‌ها و شوراها هیئت انتخاب و داوری آنچنان در تولیدات سالانه اثرگذار نیستند. گاهی یک فیلم در جشنواره‌ای حتی پذیرفته نمی‌شود اما در جشنواره دیگر جایزه هم دریافت می‌کند. هر شورا و جشنواره بر اساس سیاستگذاری مشخص خود حرکت می‌کند. چیزی که در این میان باید وجود داشته باشد دامنه باز نگاه اعضا و داوری تخصصی آثار است. اما به طور کلی فیلمساز اگر هدفش تنها جشنواره باشد اثرش موفق نخواهد بود. ابتدا باید هدفش ارتباط با مخاطب باشد، تا اثر بتواند در دراز مدت کارآمد و ماندگار شود. وی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان برای سینمای مستند بازار عرضه و تقاضا ایجاد کرد چنین گفت: در همه جای دنیا تلویزیون بهترین محل برای عرضه آثار مستند بوده است. اما پتانسیل ارتباط فیلم مستند با مخاطب به تلویزیون محدود نمی‌شود. اگر ظرفت اکران در سینماها برای سینمای مستند فراهم شود در دراز مدت این گونه سینمایی مخاطب خود را پیدا خواهد کرد. وقتی تعدادی خاص از سالن‌های سینمایی به اکران فیلم‌های مستند اختصاص یابد شاید در ابتدا حمایت بطلبد، اما به مرور زمان با نگاه مخاطب شناسی صحیح این امر تداوم پیداخواهد کرد و مخاطب تربیت خواهد شد. این روند در بسیاری از کشورهای صاحب سینما پیگیری می‌شود. همچنین شبکه خانگی نیز می‌توانند معبر مناسبی برای عرضه محصولات مستند باشد. که برای پخش فیلم‌های مستند در شبکه خانگی تجربیات موفقی نیز به دست آمده است.

رزاق کریمی در پایان گفت: ارزش سینمای مستند باید درک شود و تجربه ثابت کرده ارزش ماندگاری و تاثیرگذاری فیلم‌های مستند بیشتر از سینمای داستانی است. امیدواریم با درک این موضوع و فراهم کردن زیرساختها و ظرفیت‌های مناسب به این مهم اهمیت بیشتری داده شود. تا شاهد آن باشیم که فیلم‌های مستند در بین مردم جایگاه بهتری پیداکنند ومسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دوره‌های مختلف در این سینما ثبت و به چالش مثبت کشیده شوند.