سوره سینما: سری جدید «مردان آهنین» که در نوروز امسال به روی آنتن شبکه سه رفت، اوج بدسلیقگی، شتابزدگی و سرهم بندی در اجرای یک مسابقه تلویزیونی بود و در قیاس با سال های گذشته، پس رفتی غیرقابل چشم پوشی و چندین گام رو به عقب محسوب می شد

حدود یازده سال پیش اولین دوره مسابقات قویترین مردان ایران – و بعدها با نام تلویزیونی «مردان آهنین» – برگزار شد. در آن زمان به دلیل تازگی و جذابیتی که این مسابقات داشت و همچنین از آنجا که هنوز تنوع چندانی در برنامه های گوناگون شبکه های مختلف سیما دیده نمی شد،‌ برنامه «مردان آهنین» با استقبال زیادی از سوی مخاطبان مواجه شد. اما طی سال هایی که از برگزاری و پخش این مسابقات از تلویزیون می گذرد آن تازگی و جذابیت اولیه جای خود را به تکرار ملال آور و عاری از هرگونه نوآوری در آیتم های مختلف این مسابقات داده است.

سری جدید «مردان آهنین» که در نوروز امسال به روی آنتن شبکه سه رفت، اوج بدسلیقگی، شتابزدگی و سرهم بندی در اجرای یک مسابقه تلویزیونی بود و در قیاس با سال های گذشته، پس رفتی غیرقابل چشم پوشی و چندین گام رو به عقب محسوب می شد.

«مردان آهنین» سال ۸۹ نازل ترین و بی کیفیت ترین و کسالت بارترین سری این مسابقات بود. البته نزول و افول کیفیت این مجموعه از چندین سال پیش آغاز شده بود که در نوروز امسال به رکورد تازه ای از یکنواختی آزار دهنده و تحمیق مخاطبان دست یافت.

دلایل بسیاری در مورد ضعف های بی شمار این مسابقات وجود دارد که اصلی ترین آنها نبود «ایده» جدید در ساخت این برنامه است.

برنامه ای مانند «مردان آهنین» که نیاز مبرم و حتمی به تهییج مخاطبان و شرکت کنندگانش دارد به قدری بی روح و باری به هر جهت برگزار می شود که کلیت آن کاملاً زیر سؤال می رود.

نمونه خارجی مسابقات مردان آهنین در سال های دور از تلویزیون پخش می شد که به مراتب دیدنی تر از مسابقات قویترین مردان ایران بود. مسابقات جهانی این رشته همچنان جذاب است. عوامل بسیاری در تماشایی تر شدن مسابقات قویترین مردان جهان دخیل است. استفاده از چند دوربین برای پوشش کامل جز به جز فعالیت های ورزشکاران یکی از این موارد است. موردی که در مسابقات قویترین مردان ایران از یاد رفته است. استفاده از چند دوربین نه تنها باعث می شود که مخاطب هر چه بیشتر و بهتر خود را در جریان مسابقات حس کند و حال و هوای جاری در مسابقات را بهتر درک کند بلکه سبب می شود که داوری این مسابقات مورد قضاوت مخاطب هم قرار بگیرد و اعلام نتایج از سوی داور مسابقات شک و شبهه ای به همراه نداشته باشد. به عنوان مثال در آیتم «حمل کیف های فولادی» توسط ورزشکاران هیچ دوربینی بر روی خط مدرج شده برای اعلام متراژ وجود ندارد تا مخاطب هم به متراژ قرائت شده از سوی داور اطمینان و اعتماد بیشتری پیدا کند. مخاطب از همه جا بی خبر باید با چشمان کاملاً بسته حرف داور را که با فریادهای نچسب مجری برنامه همراه است بپذیرد. ای کاش نابلدی و رفتار آماتوری مجری تنها به همین فریادها ختم می شد. مجری مردان آهنین در برنامه امسال با جانب داری ها و طرفداری های خود از قهرمان چند دوره این رقابت ها تا جایی پیشرفت که در حد یکی از شاگردان و نوچه گان این قهرمان سابق، تنزل پیدا کرد. حتی در چند مورد رکورد قهرمان پیشین از سوی مجری و داور مسابقه به مثابه چماق تحقیر با قدرت تمام بر سر و صورت سایر ورزشکاران کوبیده شد تا هم آنان و هم مخاطبان بفهمند که قهرمان سابق، همیشه قهرمان است حتی اگر شرکت نکند و یا انصراف دهد!

طراحی دکور مردان آهنین به شدت یادآور سریال های تاریخی ـ حماسی درجه سه تلویزیون است. این همه اصرار سازندگان این مجموعه به استفاده از چنین دکوری واقعاً جای سؤال دارد. آیا سازندگان این برنامه قصد دارند با چنین تمهید سردستی و ساده لوحانه ای این مسابقات را به فرهنگ و آیین های سنتی و باستانی پهلوانی ایرانی ربط دهند؟ و یا حس زیبایی شناسی سازندگان برنامه «مردان آهنین» آنها را به این نتیجه رسانده که محیطی مانند شهرک سینمایی با دکورهای از پیش ساخته شده هم به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر است و هم انگیزه های روحی و روانی ورزشکاران را دو چندان تحریک می کند.

در مسابقاتی با این شکل و شمایل که ورزشکار باید متحمل فشار بسیاری برای به پایان رساندن یک آیتم و یا ثبت رکورد جدید شود، می بایست جدا از استفاده خلاق از دکورها و ایجاد فضای رقابتی، به گونه ای دیگر مثلاً با تعیین جوایزی جداگانه برای هر بخش به انگیزه های ورزشکاران افزود. در طول مسابقات قویترین مردان ایران بسیار شاهد بودیم که ورزشکاری به دلیل عدم توانایی و یا به دلیل نداشتن انگیزه کافی از انجام یک و یا چند آیتم ورزشی خودداری کرده و از مسابقات کنار کشید. معمولاً در چنین مواقعی ورزشکاری که چنین می کرد باید آماده پذیرش تحقیرها و دست انداختن های مجری برنامه می شد که دیدن این رفتار از یک مجری روی صفحه تلویزیونی واقعاً عذاب آور و شرم آور بود. مجری این برنامه که حالا با خیال راحت مطمئن است تا مرحله فینال بدون هیچ رکورد ورزشی بالا می رود، این فرصت را دارد از ورزشکارانی که می خواهد حمایت کند و سایرین را در در مقابل چشم دوربین نابود کند.

اما عجیب ترین و غیرقابل باورترین اتفاق این مسابقات در انتخاب تماشاگرانی بود که قرار بود با تشویق های خود مردان آهنین را برای ادامه رقابت ها مصمم تر کنند.

در یکی از جلسات این برنامه، حضار مشوق این برنامه، دختران نوجوانی بودند که به نظر می رسید نهایتاً ۱۱ ـ ۱۲ سال بیشتر ندارند و باید برای رگ های برآمده گردن و عضلات باد شده و سینه های ستبر مردان آهنین هورا بکشند و فضای برنامه را گرم کنند. واقعاً مسئول انتخاب تماشاگران حاضر در صحنه این مسابقات چه کسی بوده است؟ البته در سایر شب ها این پسران نوجوان بودند که با چشمانی از کاسه درآمده به عضلات این مردان آهنین می نگریستند و احیاناً آرزو می کردند که روزی مانند این مردان آهنین، توانایی انجام این کارها را پیدا کنند.

نگارنده معتقد است«مردان آهنین» آخرین سال عمر خود را سپری کرد. دوره اش به سر آمد و عمرش در نوروز ۸۹ به پایان رسید. اگر مسئولان و سازندگان این برنامه هدفشان از ساخت آن، ایجاد سرگرمی برای پرکردن اوقات فراغت مردم در ایام نوروز است چه بهتر که هوشمندانه از تولید آن برای سال های آتی پرهیز کنند و به فکر تولید برنامه ای جدید با ایده های بکر و نو باشند.