سوره سینما

پایگاه خبری-تحلیلی سینمای ایران و جهان

sourehcinema
تاریخ انتشار:۱۳ بهمن ۱۳۹۶ در ۳:۰۰ ب.ظ چاپ مطلب
همگام با سی‌و‌ششمین جشنواره فیلم فجر /

«فیلشاه» شرایط سخت‌تری در جشنواره دارد/ روایت درست قضاوت‌ها را تغییر می‌دهد

filshah1

سازندگان انیمیشن سینمایی «فیلشاه» معتقدند رقابت یک اثر پویانمایی در کنار ۲۲ فیلم سینمایی شرایط سختی دارد برای اینکه بتواند در بخش های مختلف خود را نشان دهد.

سوره سینمامحیا رضایی : سی و ششمین جشنواره فیلم فجر برای اولین بار یک اثر پویانمایی را در کنار ۲۲ اثر نمایشی بخش مسابقه قرار داده است تا در عین بی رقیب بود «فیلشاه» در بخش انیمیشن، هم رده با ملودرام های رئال قرار گرفته و این اثر را در یک فضای رقابتی چالش برانگیزتری قرار دهد. این انیمیشن سینمایی به کارگردانی هادی محمدیان و تهیه کنندگی حامد جعفری پس از «شاهزاده روم است» که با سرمایه‌ گذاری گروه هنر پویا به عنوان یک کمپانی کاملاً خصوصی، بنیاد سینمایی فارابی و مؤسسه تصویر شهر تولید شده‌ است.

همانطور که پیش از این در رسانه ها مطرح شد قصه «فیلشاه» در جنگلی در آفریقا رقم می خورد. رئیس گله فیل‌ها صاحب فرزندی می‌شود که همه انتظار دارند جانشین رئیس گله باشد، اما برخلاف تصور همه «شادفیل» بسیار دست و پا چلفتی است و هیکل گنده‌اش همیشه سبب تخریب و خرابکاری می‌شود… . این خلاصه ای است از آنچه که قرار است اصحاب رسانه در در اولین روز جشنواره فیلم فجر شاهدش باشند و بعد از تماشای کامل آن پی خواهند برد که چه پیام های ناگفته ای روی پرده نقره ای در انتظارشان است. به این بهانه سوره سینما در گفتگویی با هادی محمدیان کارگردان و حامد جعفری تهیه کننده انگیزه شان برای آغاز دومین همکاری مشترک و هر آنچه که به تولید «فیلشاه» مرتبط است جویا شد که در ادامه می خوانید:

* نکته ای که به عنوان دومین اثر سینمایی شما در فضای انیمیشن توجه من را جلب کرد اینکه یک پیام کاملا آشنای قرآنی را در جغرافیا و فرهنگی روایت می کنید که در ابتدا به نظر می رسد وجوه مشترک زیادی با مخاطب ایرانی ندارد اما هرچه پیش می رویم این نقطه نظر بیشتر می شود. این نگاه سینمایی از کجا نشات گرفت و پایدار شد؟

هادی محمدیان: دغدغه همیشگی ما در انجام کار کودک و به خصوص انیمیشن همیشه این بود که قبل از ارائه هر پیامی برای بچه ها قصه و داستان بگوییم. خود قرآن هم در بیان هر نکته و تذکر ابتدا با یک حکایت و داستان شروع می کند و آخرش تو را به سمتی می برد که با استدلالت بتوانی به یک نتیجه ای برسی. به نظر من ارائه یک پیام مستقیم نه تنها خیلی شعارگونه به نظر می رسد بلکه تاثیرگذاری کمتری هم دارد. از طرفی در ارائه یک پیام، گستره فرهنگ وسیع تر از جغرافیاست به همین دلیل سرزمین های مختلف با ارائه پیام های گوناگون از یکدیگر تاثیر می گیرند. ضمن اینکه این فیلم در کشورهای دیگر هم قرار است اکران شود و ما از روز اول نگاه مان جهانی بود. به همین خاطر سعی کردیم یک سبک مشخص برای تولیدات مان در نظر بگیریم و بر همان رویه پیش برویم.

* روایتی که شما در آخرین ساخته خود مطرح کردید اگرچه برای همه آشناست اما خیلی کم به آن پرداخت شده است. چه شد که سراغ این حکایت رفتید؟

محمدیان: اسطوره ها و قهرمان هایی که پیش از این به آن پرداخت شده است محدود به چند شخصیت خاص است و با احترام به همه کسانی که در حوزه کودک قعالیت می کنند اما ما احساس کردیم در غالب این آثار به حدی پرداخت ها بد بوده که بچه ها دیگر تمایلی به دیدن رستم و سهراب و … ندارند. متاسفانه به دلیل تولیداتی با کیفیت پایین از نظر بصری و محتوایی ظرفیت های قهرمان گونه این شخصیت ها امروز از بین رفته و کمتر کسی است که به معنای واقعی کلمه یک تصویر باشکوه برگرفته از یک اثر نمایشی از این کاراکترها در ذهن داشته باشد. ضمن اینکه می خواستیم به لحاظ قصه بکر باشیم و به همین خاطر سراغ داستانهایی رفتیم که در درام کمتر به آن پرداخته شده است. این قصه در کتاب ها روایت شده و هیچ بچه ای نیست که آن را نشنیده باشد اما ذهنیت تصویری از آن ندارد. در کارهای بعدی هم قطعا این روند را ادامه می دهیم و سراغ داستان های آشنایی می رویم که در بخش نمایشی کمتر روی آن ها کار شده است.

hadi-mohamadian

* در کشورهای پیشرفته صنعتی خلق قهرمان های جدید کودکان بسیاری را در سراسر دنیا به خود علاقمند کرده است. آیا زمان آن نرسیده که ما هم به جای وام گرفتن از قهرمان هایی که پیش تر خلق شده اند خودمان حرفی برای گفتن داشته باشیم؟

محمدیان: ما معتقدیم قهرمان هایی که در تاریخ محبوبند الگوهای مناسبتری نسبت به قهرمان هایی هستند که از نو بخواهیم خلق شان کنیم. در خلق یک کاراکتر جدید هزاران عیب و نقص ممکن است داشته باشد که با آزمون و خطا در چند پروژه و صرف زمان در مراحل مختلف اصلا می شوند اما در قصه قهرمان های قبل این مشکل حل شده است و زمان آن رسیده که با خیال راحت به ارتقای کیفی دیگر بخش های نمایشی آن بپردازیم.

* نزدیک کردن ذهن کارگردان به نویسنده در آثار رئال هم کار راحتی نیست. شما در این پروژه که بخش اعظم آن بر پایه تخیل و تصور استوار است یک کارگردان بودید در مواجهه با تیم نویسندگی. چه راهی را برای همسو کردن ذهن تان برگزیدید؟

محمدیان: در کارگاه نویسندگی ما ۱۴ نفر حضور داشتند که از این تعداد ۴ نویسنده و بقیه در مقام مشاور و کارشناس ما را همراهی می کردند. من هم سعی می کردم به طور ثابت در جلسات شان حضور داشته باشم تا ذهنیت یکدیگر را بهتر درک کنیم و در خروجی برخی از این جلسه ها کار طراحی و دکوپاژ هم انجام می دادم. اساسا وقتی نگاه تان صنعتی باشد سعی می کنید بیشترین توجه را به مخاطب داشته و بهترین فیلم تان را بسازید. شناخت مخاطب امروزی کار یک نفر نیست روانشناس و جامعه شناس باید پای کار بیاید. این نگاهی است که کمپانی های بزرگ دنیا در پیش گرفته و موفق شده اند. ما هم اگر بخواهیم در تولیدات مان به یک استانداردی برسیم باید به جای آزمون و خطا کردن راه های پیموده شده از تجربه آنها استفاده کنیم.

* «فیلشاه» در نگاه یک مخاطب، انیمیشنی است پر از وقایعی که با شتاب یکی پس از دیگری به هم پیوست می شود. چه دلیلی برای کات های نزدیک به هم و بالا بردن ریتم روایت داشتید؟

محمدیان:  یکی از مورادی که در مطالعات اولیه به آن واقف شدیم این بود که بچه های این عصر و زمانه ریتم شان از بزرگترها تندتر است. احساس کردیم باید گاهی از خودمان فاصله بگیریم تا به دنیای آنها نزدیک تر شویم. در بحث فنی و کارگردانی هم خودخواسته بر آن شدیم تا حدی منطقی سرعت اتفاقات به گونه ای باشد که بیننده احساس کند اگر یک لحظه چشم بردارد از ماجرا عقب می افتد. این ها ترفندهایی است که در همه جای دنیا استفاده می شود و اتفاقا نه تنها حواس بیننده را پرت نمی کند بلکه باعث تمرکز بیشتر می شود. از طرفی اگر از بعد روانی به آن نگاه کنید به نظر می رسد دیدن این انیمیشن نود دقیقه ای برای تان حد اقل بیست دقیقه زودتر می گذرد. البته همه اینها در ذهن ماست و تا زمانی که بازخورد اصلی را از کودکان نگیریم مطمئن نمی شویم چقدر کارمان درست است.

filshah4

* شما در انیمیشن «شاهزاده روم» تجربه ای به سینما آوردید که پیش از آن تکرار نشده بود. چقدر از خروجی اولین فیلم تان در «فیلشاه» استفاده کردید؟

محمدیان: «شاهزاده روم» اولین تجربه زیربنایی ما بود و با همه نواقصش همیشه سعی داشت یادش بماند که کار برای مخاطب کودک و نوجوان ساخته شده است. ما به تمام اشکالات و نواقصی که در کار اول مان وجود داشت آگاهیم و تمام تلاش مان را کردیم تا دوباره تکرار نکنیم. مخاطب کودک و نوجوان واقعا بیرحم است و با شما شوخی ندارد. مثل بزرگترها نیست که اگر کار را دوست نداشته باشد بگوید چون پول داده ام تا آخر می نشینم. باید تمام توان تان را به کار گیرید روی صندلی میخکوب شود. به همین خاطر در فیلمنامه، دکوپاژ، شخصیت سازی، گرافیک و … تلاش کردیم هر چه در کار اول کم داشتیم اینجا جبران کنیم.

* به نکته خوبی اشاره کردید. شخصیت سازی و طراحی کاراکترها هم یکی دیگر از نقاط ضعف ماست که هنوز نتوانستیم یک چهره و گرافیک جدید خلق کنیم. غالب شخصیت های به کار رفته در انیمیشن ها نمونه اش را در کارهای قبلی ایرانی و خارجی دیدهه ایم. در این بخش کی می توانیم به خلاقیت های مان تکیه کنیم؟

محمدیان:  تا زمانی که هزینه ساخت یک انیمیشن ایرانی برابر با نمونه خارجی موفق نباشد نمی توانیم توقع داشته باشیم که از هر لحاظ خودمان را با آنها مقایسه کنیم. ما یک دویستم آنها هزینه نمی کنیم با این حال می توانیم مدعی باشیم که ۶۰ درصد به آنها نزدیک شدیم. برای آغاز هر اتفاق تازه باید هزینه کرد. ما در بعضی بخش های مربوط به نیروی انسانی و حتی تکنیکی امکان هزینه کردن داریم اما از یک جایی به بعد این شرایط محدود می شود. «فیلشاه» با رزولوشن ۲K رندر شده و ما برای ارتقای چند پیکسل بالاتر در ایران امکان خروجی گرفتن نداشتیم. به نظر من الان هم با توجه به بضاعت مان خیلی از استاندارد جهانی دور نیستیم.

* به طور کل انیمیشن ساختار پر هزینه ای دارد و در شرایط اقتصادی کشور ما این هزینه ها بیشتر جلب توجه می کند. از آنجا که «فیلشاه» بیشتر از «شاهزاده روم» نیازمند صرف اعتبار بود. نگران واکنش های رسانه ای نبودید؟

حامد جعفری: شرکت هنر پویا نگاهی کمپانی محور دارد و بر اساس آن برنامه های بلندمدتی را در سیاست های خود مدنظر گرفته است. اگر غیر از این باشد ما هم می شویم یکی از آن گروه های تولید انیمیشن که بعد از انجام یک کار به هر دلیلی زحمات شان بی نتیجه مانده و دیگر ادامه نداده اند. شما زمانی می توانید به جریان تولیدات مکرر فکر کنید که با یک برنامه سازمان یافته روبه رو باشید. این برنامه به شما اجازه می دهد به تجربیات خود افزوده و در کارهای بعدی از آن بهره ببرید.

ما در «شاهزاده روم» ضعف جدی در فیلمنامه داشتیم و به همین خاطر سعی کردیم در مجموعه مان یک سازوکار ایجاد کنیم تا برای کارهای بعدی این مشکل رفع شود. به همین خاطر تصمیم گرفتیم تا کارگردان هم در کارگاه ها حضور داشته باشد و همسو جلو برویم. اگرچه ارتقا دادن یک ابزار یا اضافه کردن نیروی انسانی شامل هزینه است اما همه اینها در یک مجموعه متصل به هم هستند و بر این اساس هزینه هایی می شود که بتوانیم در آینده برداشت کنیم. به هر حال نگاه مان اقتصادی است و شاید هزینه هایی در کار اول صرف کنیم که به نظر زیاد باشد اما چون قرار است در کارهای بعدی نیز آن بهره ببریم پس درواقع کاری منطقی انجام داده ایم. بنابر این اگر ابزاری در مجموعه ایجاد می کنیم مختص یک کار خاص نیست و در آینده حتما از آن بهره می بریم. کارهای بعدی نیز ساخته شده و پله پله جلو برویم و با توجه به این نگاه روبه جلو فکرمان این نیست که این هزینه زیاد است و … چون نگاه مان اقتصادی است.

hamed-jafari

* در همان قدم اول به نظرتان تولید انیمیشن نسبت به تولید کار رئال در ژانر کودک و نوجوان مقرون به صرفه است؟

جعفری: انیمیشن در کشور ما نسبت به سایر کشورها مزیت مطلق دارد چون هزینه نیروی انسانی به نسبت بقیه کشورها پایین تراست و در اختیار داشتن ابزارهای تکنیکی یکبار مصرف نیست. پس در مراحل اولیه این اطمینان را داریم که کمپانی ما در جای درستی واقع شده است فقط اینکه برای تبدیل شدن به کمپانی باید فرایند کاملی طی کند و راه توسعه بازار را بیابد.

* «شاهزاده روم» در خارج از ایران اکران شد و به عنوان اولین انیمیشن ایران مورد توجه قرار گرفت. برای «فیلشاه» نیز نمایش جهانی خواهید داشت؟

جعفری: بله حتما. این هم جهتی دیگر از نگاه کمپانی محور است. مخاطب ایرانی در اولویت ما است اما نه به این معنی که کودکان سراسر دنیا را از یاد ببریم. به هر حال اگر قرار باشد به عنوان یک شرکت پایدار در حوزه تولید انیمیشن فعالیت کنیم باید به نمایش های خارج از کشور حتما توجه ویژه داشته باشیم.

* پرداخت به دو قصه مذهبی و قرآنی چه گستره ای از مخاطب جهان را در اختیارتان قرار می دهد؟ جعفری: کودک یک ادبیات جهانی دارد و اتفاقا بر خلاف تصورعامه گاهی دنیا نسبت به خط قرمزهایی که ما قائلیم سختگیرتر است. ما باید بتوانیم در عرضه جهانی هم تلاش کنیم و کار استاندارد ارائه دهیم تا همه این قضاوت ها شکل منطقی تری به خود بگیرد. سینمای کودک در گستره جهانی زبان مفاهمه دارد و اگر بر اصول آن پایبند باشید بیش از اینکه وارد حواشی رسانه ای که اینجا وجود دارند بشوند به خود قصه و کیفیت کار توجه می کنند.

filshah3

*نگران نیستید در قالب یک کمپانی تک بعدی به دنیا معرفی شوید؟

جعفری: «شاهزاده روم» به یک موضوع خاص توجه داشت و در عین حال درآمد خارجی خوبی هم داشت. ممکن است در این مورد وجه مذهب بیشتر به چشم بیاید اما در «فیلشاه» خیلی موافق نیستم چون محفلی نیست. ما در این انیمیشن ساختار درستی رعایت کردیم که اتفاقا موضوعش بر اساس یک ساختار داستان گو پیش می رود و برای همه قابل فهم است. حتی کسی که نسبت به کعبه هم شناخت قبلی نداشته باشد و بدون پیش زمینه ذهنی فیلم را ببیند کار را تا آخر دنبال می کند.

این نگاه دقیقا به یک عقبه ذهنی برمی گردد اما وقتی ما سراغ کشوری میرویم که چنین تصوری از ما ندارد داستان فرق می کند. در حال حاضر برای اکران «فیلشاه» با کره جنوبی مذاکره کردیم و به زودی در این کشور نمایش خواهیم داشت. مخاطبی از کشور کره که می خواهد تصمیم بگیرد این انیمیشن را برای مردمش به نمایش بگذارد یا نه اول قصه را نگاه می کند و اگر خوش ساخت باشد قبول می کند.

* در ایران چطور؟

جعفری:  در ایران قضاوت های فرامتنی اجازه نمی دهد که برخی طیف ها مخاطب برخی آثار باشند. اتفاقا من اصلا به دنبال برجسته کردن یک قصه قرآنی نیستیم چون عده با به دست گرفتن همین یک جمله کل کار را زیر سوال می برند و اینها همان کسانی هستند که پیش از این با ارائه یک کار بی کیفیت اعتمادشان را از دست داده اند و دیگر حاضر نیستند برای چنین فیلم های وقت بگذارند.

محمدیان: من هم قبول دارم که قضاوت های بسیاری درباره ما وجود دارد اما مطمئن هستم درست می شود هرچند که خیلی زمان می برد. طی این سالها با در اختیار داشتن بودجه های بسیار و رایگان افرادی که هیچ دغدغه ای نداشتند شروع کردند به بد ساختن آثاری که اتفاقا بین افکار عمومی بسیار تاثیرگذار هستند. حال باید زمان و انرژی صرف کنیم تا ما را بشناسند و بدانند همه تلاش مان بر این است که پول را جای درستش هزینه کنیم تا قضاوت ها کم کم درباره ما تغییر کند. ضمن اینکه در هر کاری اگر اعتقاد وجود داشته باشد شما همه سعی تان را برای زیبا نشان دادن آن انجام می دهید و مخاطب به این مهم حتما پی می برد.

filshah2

* در راستای اعتقادتان پیش بینی می کنید کی به نتیجه برسید؟

جعفری: الان فضایی به وجود آمده که هر دو طرف تلاش می کنند در راستای اهداف خود گام های جدی بردارند. ما هم سعی میکنیم موضوعی که برای مان مهم است را با روش درستش پیش ببریم. البته کار کودک دیر بازده است باید تلاش کنیم که این گل را درست بکاریم تا بچه ای که امروز تماشاگر کار ما می شود تا ده سال دیگر همچنان دنبال کننده کار ما باشد.

محمدیان: مخاطب کودک ما هنوز ذهنیتش شکل نگرفته و اتفاقا اگر روایت درستی بشنود و ببیند برای همیشه در خاطرش ثبت می شود. در این بین اعجاز سینما را نباید نادیده گرفت چرا که اگر به کودکی خود رجوع کنید حتما یادتان می آید که تماشای فیلم در سالن تاریک سینما برای کودکان یک اتفاق خاص و به یاد ماندنی است و تاثیرعجیبی می گذارد. شما در این فضا هر پیامی دهید می پذیرد و اگر جذاب باشد که بیشتر استقبال می کند.

* «فیلشاه» تنها انیمیشن حاضر در جشنواره است که اتفاقا رقبای عجیبی دارد. این اتفاق را چگونه ارزیابی می کنید؟

جعفری: در فضای حاکم این جسارت کمتر بین اهالی سینما به چشم می خورد که اثری خارج از جنس کار خودشان را بپذیرند. در این فضا می توانیم مدعی باشیم که بخش موسیقی، تدوین، صداگذاری، کارگردانی و … نسبت به خیلی از کارهای رئال قابل اعتنا تر است فقط جسارت می خواهد تا مورد توجه قرارش دهند. این هم یک فیلم است  و می کنددر کنار ۲۲ اثر دیگر رقابت کند و کارش سخت تر است چون باید آنقدر خوب باشد تا همه آنها را کنار بزند و بتواند خودش را نشان دهد.


پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>