سوره سینما: فرقی نمی‌کند نادر طالب‌زاده را به‌عنوان یک مجری یا یک تهیه‌کننده و یا کارگردان بشناسیم. آنچه که در شخصیت حقیقی او هویدا بود روحیه انقلابی و جهادی این هنرمند بود که همه را تحت تأثیر قرار می‌داد. او حتی بعد از گذشت چهل سال باز هم در راه انقلاب به هر شیوه‌ای می‌جنگید و می‌کوشید پیام‌آور حق باشد و این از خودگذشتگی را در آثار خود، در کلام و در رفتارش به‌خوبی نشان می‌داد.
نادر طالب‌زاده متولد سال ۱۳۳۲ در تهران بود. وی در مقطع کارشناسی ادبیات انگلیسی در دانشگاه راندولف میکن و کارشناسی ارشد کارگردانی سینما در دانشگاه کلمبیا تحصیل کرده بود و فعالیت هنری خود را از ۱۳۵۹ در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با ساخت فیلم‌های مستند آغاز کرد.
از دبیری کنفرانس بین‌المللی افق نو، دبیری جشنواره فیلم عمار، تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد که بگذریم به شرکت کردن او در جنگ بوسنی می‌رسیم.
نادر طالب‌زاده بعد از روزها بیماری و بستری بودن در بیمارستان به علت نارسایی از ناحیه قلب، شب گذشته درگذشت. پس از انتشار خبر درگذشت او، هم‌رزمان و همکاران وی با نشر پیام‌هایی، درگذشت این هنرمند را تسلیت گفتند.
* نادرترین یار …
ابراهیم حاتمی‌کیا؛ کارگردان سینما در پیامی نوشت:
«یالطیف
نادرترین یار.
حاج نادر طالب‌زاده از میان یاران رفت.
نادر طالب‌زاده، نادرترین شخصیتی بود که در حوزه هنر سینما می‌شناختم.
نادر بود در چهره پرنفوذ و مهربانش.
نادر بود در اصرار و ایمان به آنچه معتقد بود و با همه وجود آن را در رسانه و هنر به کار می‌بست.
نادر بود در زیست غریبش در سرزمین غرب.
نادر بود در سلوک عارفانه و مؤمنانه.
نادر بود و بعید می‌دانم کسی بتواند جای خالی او را پر کند.
خدایش او را با اولیاء محشور کند.»
* مجاهد واقعی جهاد تبیین …
جواد شمقدری در دل‌نوشته خود به مناسبت درگذشت نادر طالب‌زاده آورده است:
«بیش از سی و شش سال است که نادر عزیز را می‌شناسم. از همان دیدار اول روح ناآرام و دغدغه وی را در تکریم و بزرگداشت انقلاب اسلامی و معرفی این مولود مبارک به مخاطبان تشنه جهانی می‌دیدیم و می‌توان اذعان کرد تا آخرین لحظه‌های حیات مبارکش نیز در این دغدغه و مسئولیت سپری کرد.
نادر طالب‌زاده یکی از مجاهدان واقعی جهاد تبیین بود او همواره در این تلاش بود که یاران و همفکران انقلاب اسلامی را در جهان بیاید و آنها را در جبهه انقلابی ایران قرار دهد. او یکی از کسانی است که عرصه حضور انقلاب را نه‌تنها فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران بلکه فراتر از منطقه اسلامی نیز می‌دید. وی با همین روشن‌بینی و اعتقاد قلبی با ده‌ها اندیشمند غربی و آمریکایی متصل شد و آنها را در جرگه مدافعان انقلاب اسلامی وارد کرد. عجیب است این ویژگی و هوشمندی طالب‌زاده بهانه‌ای شد که برخی نفوذی‌ها و جاهلان همواره انگ بی‌اعتمادی و احتمال عامل بودن وی را همچون شمشیر داموکلس بر روی سرش نگه داشته بودند و گاه‌وبیگاه متهم به وابستگی و عامل آمریکا می‌شد! این ظلمی بود که جریان نفوذ عامدانه و با اتکا بر برخی جاهلانه بر وی روا داشتند.
بی‌تردید نقش طالب‌زاده در عرصه روشنگری و حمایت از انقلاب اسلامی آن هم در ابعاد بین‌المللی کم‌نظیر بود. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وی در یک دهه اخیر مدیریت جشنواره افق نو و عمار بود که قطعاً ادامه این دو حرکت فرهنگی باقی الصالحاتی ارزشمند برای وی خواهد بود. ننگ و نفرین بر کسانی است که در دولت قبل به دستور نفوذی‌ها و عوامل خارجی افق نو را به تعطیلی کشاندند و بر حیات آن فترتی تحمیل کردند.
مرحوم طالب‌زاده یکی از یاران شهید آوینی، امروز در میان ما نیست اما آرمان و دغدغه‌هایش باقی است و مسئولیت و وظیفه یارانش هست که این پرچم فرهنگی را همچنان برافراشته نگه دارند و همچون خاری در چشم جریان صهیونیسم و استکبار جهانی در تبیین انقلاب اسلامی و تسهیل امر ظهور تلاش بی‌امان داشته باشند. خداوند روح بزرگ آن مرحوم را در جوار صالحان و شهدا قرین نماید.»
* نسل جنگ چیز دیگری بود …
مسعود ده‌نمکی با انتشار متنی انتقادی درگذشت نادر طالب‌زاده را تسلیت گفت و نوشت:
«نادر جان!
می‌دانم از امشب پوسترهایت را فراوان چاپ خواهند کرد و برایت کلیپ‌ها و مستندها خواهند ساخت اما از غصه‌های این سال‌های آخر تو نخواند گفت.
از بی‌مهری‌های کسانی که تو برایشان نردبان فراهم کردی. از حرف‌های در گوشی که بارها برایم گفتی و مرا هم به صبوری دعوت کردی.
از اینکه می‌گفتی مسعود جان! نسل جنگ چیز دیگری بود و تکرارنشدنی است و از هم‌سنگران امروز باید به اندازه فهمشان توقع داشت.
می‌گفتی چک دست کسانی است که خودمان دسته‌چک دستشان دادیم اما به اسم نو انقلابی‌گری از روی ما رد شده‌اند. کاری که ما با نسل خودمان و سید مرتضی آوینی نکردیم.
می‌دانم درست مثل شهید آوینی همان‌ها که خون به جگرش کردند و برایش مرثیه خواندند، برای تو هم همان‌ها که قلبت را آزردند سیاه‌پوش خواهند شد.
حیف که به صبر و سکوتم فراخواندی وگرنه گفتنی‌ها بسیار است.»
* صبور و بدون کینه …
محمدرضا شفیعی؛ تهیه‌کننده سینما و تلویزیون نیز نوشت:
«آرام و متین
صبور و بدون کینه
دل‌بسته فرهنگ و هنر ایران اسلامی
غصه‌دار ارزش‌های انقلاب اسلامی
پایدار و ثابت‌قدم
بر روی آرمان‌های دیرینه‌اش
رحمت و رضوان الهی بدرقه راهش
و محشور با دوستان شهیدش
ان‌شاءالله …»
* استادی و معلمی که بی‌نظیر بود
حسین متولیان؛ نویسنده و شاعر در سوگ نادر طالب‌زاده نوشت:
«آمده بود ایران!
به قول «رضا برجی» نادرِ بور از دانشگاه کلمبیا و از پای درسِ “استفان شارفِ” بزرگ خودش را به ایران رسانده بود تا در جنگ تحمیلی شرکت کند!
توی مسجدِ محل از تحصیلاتش پرسیده بودند؛ گفته بود: “در امریکا کارگردانی سینما خوانده‌ام!”
مسئول اعزام، نگاهی به چشمهای آبی و موی بورش کرده بود و گفته بود از این مسجد دیگر اعزام نداریم!
بعد به بغل دستی‌اش گفته بود: “شک ندارم جاسوسه، قیافه ش هم امریکاییه!”
بعد هم خدا را شکر کرده بودند که توطئه‌ای را خنثی کرده‌اند…
نادرِ بور به مسجد دیگری رفته بود؛ پرسیده بودند تحصیلات؟
به‌خاطر تکرار نشدن خاطرهٔ قبلی گفته بود: بی‌سوادم و لودر سواری بلدم… چند وقت بعد فرستاده بودندش خط مقدم تا پشت لودر بنشیند و سنگر بسازد…!
آقای نادر از سنگر ساختن خوشش آمده بود! آن‌قدر که تا آخر عمر از این کار دست نکشید… اما این بار نه پشت لودر؛ پشتِ کلمه و اندیشه و قلم…
و من گواهی می‌دهم در تمام دوره‌های کارگردانی سینما و نقدی که مقابلش زانو زدم و آموختم در استادی و معلمی بی‌نظیر بود؛ و حالا فکر می‌کنم تماشای Full Metal Jacket استنلی کوبریک بی او دیگر برایم لذت ندارد!
سفر بی‌خطر
و روح مهربانتان غرق لبخند باد آقا معلم!
آسمان بر شما خوش، آقای نادر…! آقای نادرِ بور…!
نوجوان بودم که مهدی نیرومنش “نیلوفرانِ رنج” را می‌ساخت و من به‌عنوان دستیار شات لیست گفتگوها را می‌نوشتم آنجا بود که رضا برجی خاطرهٔ بالا را برایمان تعریف کرد! و من بعدها که شاگرد آقا نادر شدم وقتی درباره این خاطره پرسیدم، عمیق شد …
در خاطره‌ای دور فرو رفت و فقط لبخند»
* یاد یاران است گلزار اسیران قفس
محمدحسین جعفریان؛ شاعر و مستندساز در سوگ نادر طالب‌زاده نوشت:
«حاج نادر طالب‌زاده هم رفت …
یاد یاران است گلزار اسیران قفس
زندگی گر عشرتی دارد، امیدِ مردن است …»
* جزو رهروان شهید طالب‌زاده، شهید آوینی باشیم
مهدی فیوضی؛ کارگردان و نویسنده نوشت:
«جهاد تبیین جهانی
درجات شهید طالب‌زاده عالی است، ان شا الله در جوار معصومین علیهم‌السلام، متعالی خواهد شد.
او برای آرمان‌های انقلاب و اهداف اسلام، شبانه‌روز جان‌فشانی کرد و در این مسیر بسیار صدمات جسمی، روحی و آبرویی از طرف دشمنان دانا و دوستان نادان دید.
از سال گذشته که به دیدار حاج نادر رفتم، قرار بود با همکاری ایشان یک اثر عظیم و باارزش در قالب دو سریال مستند و داستانی با استفاده از مرتبطین ایشان در جهان تولید کنیم اما از آن روز به بعد این حقیر توفیق نداشتم و مدام این شهید زنده را پیگیر درمان در منزل و بیمارستان دیدم و متأسفانه درجا زدیم.
خداوند از سر تقصیرات ما بگذرد و جزو رهروان شهید طالب‌زاده، شهید آوینی و … قرار دهد. ان شاالله»
* بعضی از آدم‌ها تکرارنشدنی اند
سیدمحمود رضوی؛ تهیه‌کننده نیز در پیامی عنوان کرد:
«سلام علیکم
بعضی از آدم‌ها تکرارنشدنی اند، نه اینکه خودشون تکرار نمیشن، بلکه مثلشون هم پیدا نمیشه، کپی و بدل پذیر هم نیستن!
حاج نادر از اون آدم‌ها بود، مرد محترمی که وقتی آهن ربای انقلاب خمینی جذبش کرد و آرمان یافت برای آرمانش از ینگه دنیا هجرت کرد، غرب را سیاحت کرده بود به عشق دست یافتن به جمال و جلال الهی به شرق آمده بود.
از انقلاب و جنگ و جهاد شروع کرد و شد استاد خیلی از بچه‌های رسانه ای جبهه انقلاب.
بر عکس خیلی از ما که دافعه‌ی ما بر جاذبه ما می‌چربد، جاذبه اش بیشتر بود.
مخالفانش هم نمی‌توانستند به او‌احترام نگذارند، اهل تعامل و گفتگو بود، معلمی اش علاوه بر دانشش حاصل حوصله و وقت گذاری اش برای گفتگو و‌تعلیم بود.
می‌شد تفکرش را قبول نداشت اما نمی‌شد به کلامش گوش نداد و به فکرش احترام نگذاشت.
آقای نادر راه زیادی را طی کرده بود و در طی طریق بیش از آنکه اهل قیل و قال باشد، اهل سوز بود، می‌سوخت، سکوت می‌کرد و تلاشش برای ساخت بود، آن ساخت روزی محصول بود و روزی شاگرد.
زیست و روشی که در دنیای منفعت طلبی امروز حالا حالا باید با چراغ به دنبالش بگردی.
روحت شاد آقای حاج نادر طالب‌زاده
مهمان اباعبدالله (ع) باشی، ان‌شاء الله»
خیابان سمیه نرسيده به خیابان حافظ ، حوزه هنری
info@sourehcinema.ir