به گزارش سوره سینما، روز گذشته ۶ دی‌ماه خبری تلخ جامعه هنری ایران را در اندوهی عمیق فرو برد. خبری مبنی بر کوچ یکی از اسطوره‌های هنر و اندیشه ایران به دیار باقی. خبری تلخ که بهرام بیضایی، هنرمند برجسته، نویسنده، کارگردان تئاتر و سینما و پژوهشگر برجسته هنرهای نمایشی، در پنج دی‌ماه ۱۴۰۴ دقیقاً در روز تولدش و در سن ۸۷ سالگی درگذشت.

بهرام بیضایی در ۵ دی ‌۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد؛ او از خانواده‌ای ادبی و اهل شاعری بود و از جوانی به هنرهای نمایشی و سینما علاقه‌مند شد. شروع فعالیت‌هایش به دهه ۱۳۴۰ بازمی‌گردد و او طی بیش از نیم‌قرن، با آثاری اصیل و تأثیرگذار، به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های هنر مدرن ایران تبدیل شد.

بیضایی تحصیل در رشته ادبیات را نیمه‌کاره رها کرد ولی به ‌سرعت به تحقیق، نوشتن، کارگردانی و پژوهش در تئاتر و سینما روی آورد. او همچنین ریاست بخش هنرهای نمایشی دانشگاه تهران را برعهده داشت و بعدها به دعوت دانشگاه استنفورد در آمریکا به تدریس و پژوهش پرداخت و نقش مهمی در معرفی فرهنگ نمایشی ایران در سطح جهانی ایفا کرد.

بیضایی یکی از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران بود. او در سینما آثاری ساخت که عمق فرهنگی، تاریخی و انسانی داشتند و در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی مورد توجه قرار گرفتند. از جمله فیلم‌های شاخص او می‌توان به «رگبار»، «غریبه و مه»، «چریکه تارا»، «باشو، غریبه کوچک»، «سگ‌کشی»، «مسافران» و «شاید وقتی دیگر» اشاره کرد. این آثار علاوه بر ساختارهای هنری، بازتاب‌دهنده پیچیدگی‌های هویت، تاریخ و جامعه ایرانی‌اند.

بهرام بیضایی در عرصه تئاتر نیز بیش از چند دهه نمایشنامه ‌نوشت و کارگردانی کرد و آثارش در ایران و جهان اجرا شدند. سبک او با اتکا به اسطوره‌های ایرانی، فرم‌های سنتی، تاریخ و فلسفه شکل گرفت. از برجسته‌ترین نمایشنامه‌های او می‌توان به «مرگ یزدگرد»، «سه برخوانی»، «سیاوش خوانی»، «مجلس ضربت زدن»، «افرا»، «میراث»، «ضیافت»، «چهار صندوق»، «ندبه»، «خاطرات هنرپیشه نقش دوم»، «طومار شیخ شرزین» و فیلمنامه‌هایی چون «روز واقعه» اشاره کرد. این آثار نه تنها در ایران بلکه در تالارهای نمایشی جهانی نیز خوانده و اجرا شده‌اند و به یکی از مراجع مهم نمایش معاصر تبدیل شده‌اند.

بیضایی در عرصه کتاب و پژوهش نیز فعال بود و بیش از ۷۰ کتاب، مقاله، نمایشنامه و فیلمنامه منتشر کرد که بسیاری از آن‌ها در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. از آثار مهم او در زمینه کتاب و پژوهش می‌توان به «نمایش در ایران» و «هزار افسان کجاست؟» اشاره کرد. این آثار نشان‌دهنده وسعت و عمق اندیشه اوست که هم در زمینه تاریخ نمایش، اسطوره‌شناسی، نقد هنری و فرم نوین سینما و تئاتر آثار مهمی به نگارش درآورده است.

بیضایی به‌عنوان پلی میان سنت و مدرنیته، سنت‌های نمایشی ایران را با فرم‌های نوین تلفیق کرد و نسلی از هنرمندان، منتقدان و پژوهشگران را تحت تأثیر قرار داد. آثار او نه تنها هویت فرهنگی ایران را بازنمایی کرد، بلکه پرسش‌های عمیق درباره تاریخ، جامعه، انسان و اسطوره را مطرح ساخت.

بهرام بیضایی در گذر زمان، از تهران تا استنفورد، از شعر و اسطوره تا پرده نمایش و پرده سینما، او هنرمندی بود که مرزها را در نوردید و یک میراث فرهنگی بی‌بدیل برای ایران و جهان به‌جا گذاشت.