سوره سینما – در چهارمین روز از جشنواره هفدهم فیلم مستند «سینماحقیقت» که مصادف با شب یلدا بود، جشنواره در کنار بزرگداشت مهرداد زاهدیان، کارگاه «استراتژی‌های پخش بین‌الملل» و کارگاه «تجربه‌های جدید من در فیلمسازی مستند» رنگ و روی یلدا به خود گرفت.

*با هیچ پخش‌کننده‌ای قرارداد انحصاری نبندید!

در چهارمین روز از برگزاری جشنواره «سینماحقیقت»، کارگاه «استراتژی‌های پخش بین‌الملل» با حضور ویدیویی ندا لوکیچ؛ مدیر پخش جشنواره‌ای شرکت پخش تاسکوفسکی، برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه، لوکیچ ضمن اظهار تاسف از این که نتوانسته بود حضوری در جلسه حاضر شود، گفت: برای پخش یک‌ مستند بین‌الملل، بهترین زمان در همان هنگام شکل‌گیری ایده است. یعنی هرچه سریع‌تر پخش‌کننده بین‌المللی برای فیلم پیدا شود، همان قدر بهتر است.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین عامل‌ها، هنگام پخش فیلم داستان آن است. باید به تماشاچی بین‌الملل فکر کرد که چرا باید آن مستند در نظر ملیتی دیگر خاص جذاب به‌نظر برسد.

لوکیچ گفت: مساله مهم در پخش، تعیین استراتژی جشنواره‌ای فیلم است. این مسئله که شروع خوبی داشته باشید خیلی مهم است. برای همین مهم است که اولین اکران فیلم در جشنواره‌های سطح اول جهانی باشد.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین مباحث این است که برای پخش فیلم دراصل چه‌کار نباید کرد. برای مثال اگر فیلمی را به تلویزیون می‌فروشید حتما از تاریخ پخش آگاه شوید تا بتوانید برای حضور در جشنواره‌ها برنامه‌ریزی کنید. ضمن این که سعی کنید تا حد امکان با هیچ پخش‌کننده‌ای قرارداد انحصاری نبندید تا حداقل بازه‌ زمانی انحصار زمان کوتاه‌تری داشته باشد. توجه کنید که بهتر است که پخش‌کننده، فیلم را تنها در یک جغرافیای محدود نمایش بدهد.

این پخش‌کننده ادامه داد: معمولا در جشنواره‌های بزرگ سینمایی، می‌توان پخش‌کنندگان‌ بزرگ و بین‌المللی را پیدا کرد و با آن‌ها وارد مذاکره برای همکاری شد. سایت‌هایی هم هستند که فعالان پخش در آن حضور دارند و با یک هزینه عضویت سالانه می‌توان به شماره‌های پخش‌کننده‌ها دسترسی داشت.

وی به جشنواره‌های مهم و معتبر جهانی برای نمایش فیلم مستند اشاره کرد و گفت: بهتر است در همان سال اول اکران فیلم، آن را در جشنواره‌های مهم و معتبر جهانی نمایش داد. البته توجه به این نکته خالی از لطف نیست که اگر جشنواره بزرگی فیلم شما را نپذیرفت این به معنای بد بودن فیلم شما نیست و همچنان برای دیده شدن مستند فرصت‌های بیشماری وجود دارد.

*مهرداد اسکویی: اتفاقات مستند را باید تبدیل به دست‌خطی شخصی کرد

کارگاه «تجربه‌های جدید من در فیلمسازی مستند» با مهرداد اسکویی؛ مستندساز و عکاس و همکاری حمیدرضا فطوره‌چیان، در چهارمین روز از هفدهمین جشنواره سینماحقیقت برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه مهرداد اسکویی گفت: به‌نظر من ما در جهان داد و ستدی و پر از اطلاعات زندگی می‌کنیم. امروز نیازمند آن هستیم تا بسیاری از اطلاعات و هیجانات را کنار گذاشته و به دنبال ساخت یک‌‌ ایده اجرایی باشیم.

وی ادامه داد: جهان فیلمسازی امروز ما نیازمند گفت‌و‌گو و معاشرت است. باید کنار هم نشسته و درباره آثار متفاوت گفت‌و‌گو کنیم. چون راضی نگه داشتن مخاطب در این بمباران اطلاعاتی، سخت است.

این مستندساز ادامه داد: باید جهان شخصی یک سوژه را تبدیل به مهم‌ترین اتفاق یک فیلم مستند کرد. برای این کار نیاز به داشتن دستخط شخصی حس می‌شود.

اسکویی بااشاره به اینکه اغلب فیلم‌هایش در جغرافیای بیرونی روایت می‌شد، گفت: فیلمی را کار کردم که درباره موضوع زنان در جزیره قشم بود. آن‌جا فهمیدیم که من امکان فیلمبرداری در جغرافیای بیرونی را ندارم و از خود پرسیدم که اگر من تنوع جغرافیایی را از خودم سلب کنم و دوربین را به داخل فضای کوچک خانه‌ها ببرم، باز هم توانایی میخکوب کردن مخاطب بر صندلی سینما را خواهم داشت؟

وی افزود: کار کردن در جغرافیایی کوچک موضوعی بود که برای من چالش ایجاد می‌کرد. در جست‌و‌جو‌ برای پیدا کردن شیوه‌ای بودم تا در جغرافیای کوچک بتوانم فیلمی درست بسازم.

این مستندساز عنوان کرد: مستندساز باید به سوالی مهم پاسخ دهد. این که چرا من می‌خواهم این فیلم را بسازم؟ باید بتوان اتفاقات را تبدیل به دست‌خطی شخصی کرد. البته راه و روش هرکس در پیدا کردن دست‌خطِ شخصی می‌تواند از دیگری متفاوت باشد و درواقع، یگانه است.

این مستندساز ادامه داد: یکی‌ از بهترین راه‌ها برای پیدا کردن دست‌خط شخصی قراردادگذاری با شخصیت‌ها و عوامل فیلم است. شکل‌بخشی و تکامل فرم نیز دیگر موضوعی است که باید به آن توجه کرد.

برای مثال تصمیم من قدرت دادن بیشتر به سوژه‌های فیلمم بود تا فرمی شکل بگیرد بر این مبنی که خود سوژه‌ها شروع به مستندسازی کنند.

اسکویی در پایان گفت: می‌خواهم خواهش کنم به سمت موضوعاتی بروید که جهان به آن‌ها نیاز دارد. در سطح حرکت نکنید. ما ماموریت داریم تا مهم‌ترین مفاهیم احساسی انسانی را در تصاویر خود به نمایش در بیاوریم. با هر انتخابی که می‌کنید امیدوارم تاثیر خود را در جهان به اندازه خود بگذارید.

* بزرگداشت مردی که پژوهش در آثارش اولویت دارد

سومین بزرگداشت هفدهم جشنواره مستند «سینماحقیقت» برای مهرداد زاهدیان در روز چهارم برگزار شد.

محمد حمیدی‌مقدم؛ دبیر جشنواره سینماحقیقت، در این مراسم گفت: صحبت کردن و توصیف آقای زاهدیان بسیار برای من سخت است.‌ شاید شرایط و قضا و قدر طوری رقم خورد که امروز مراسم بزرگداشت کسی را برگزاری می‌کنیم که من اولین آموزه‌های سینمایی‌ام را از ایشان یاد گرفتم.

وی ادامه داد: مهرداد زاهدیان به دلیل اختلاف سنی کمی که با ما داشت بسیار با ما مانوس بود و با سخاوت تمام هر آنچه که بلد بود، در اختیار همه قرار می داد.‌ آقای زاهدیان بدون هیچ بحثی ساعت‌ها با فیلمسازان مرکز جلسه می‌گذاشتند و درباره آثار به مستندسازان مشاوره می‌دادند. این موضوع اکنون در شلوغی آدم‌ها کم پیش می‌آید.

حمیدی‌مقدم تصریح کرد: مهراد زاهدیان در مستند هم یگانه است. سندنگاری‌های آقای زاهدیان قابل احترام و مانند یک دوره آموزشی برای جوانان است.

امیرشهاب‌ رضویان دیگر سخنران این مراسم در مورد مهرداد زاهدیان گفت: من سال ۵۶ با مهرداد در یک اردوی پیشاهنگی آشنا شدم. وقتی وارد سینمای آزاد شدیم سال ۵۹ جنگ تازه شروع شده بود. با هم فیلم می‌ساختیم و سینما را کشف می‌کردیم بدون کتاب یا معلم، مکاشفاتمان را با هم در میان می‌گذاشتیم.

وی افزود: گاهی برخی فیلمسازان آنقدر کار می‌کنند که به عقیده من می‌توانیم کل فیلم‌هایشان را با مستند «میدان بی‌حصار» مهرداد زاهدیان عوض کنند زیرا او کیفی کار می‌کند.

رضویان گفت: آن پسرک مودبی که سال ۵۶ دیدم اکنون پس از گذشت چندین سال هنوز همان اندازه مودب و دوست و آقا است و خوشحالم که برادری به نام مهرداد زاهدیان دارم.

ارد عطارپور؛ کارگردان و تهیه‌کننده یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود و عنوان کرد: من با آقای زاهدیان تعدادی کار مشترک داشتیم و اولین کاری که انجام دادیم فیلم «حلقه‌های گمشده» درباره تاریخ سینمای ایران بود. فیلم بعدی ما فیلم «خاطرات روی شیشه» درباره تاریخ عکاسی در ایران بود و ما برای ساخت این فیلم بازهم با فقدان منابع روبه‌رو بودیم. فیلم «میدان بی‌حصار» سومین فیلم ما بود که در آنجا من با ویژگی خاص آقای زاهدیان یعنی پایداری در تحقیق برای یک اثر مواجه شدم. ایشان از زوایای مختلف به تحقیق نگاه می‌کردند و تحقیق و پژوهش برای آن فیلم حدودا ۱۴ ماه به طول انجامید.

وی افزود: اگر ما از کسی قدردانی می‌کنیم، چه خوب است که برایش فضایی فراهم‌ کنیم تا فیلمی را که دوست دارد، با دست باز بسازد. امیدوارم این امکان برای مهرداد زاهدیان هم فراهم شود تا باز هم ما را با بخش‌های دیگری از تاریخ معاصر کشورمان آشنا کند.

در پایان مراسم مهرداد زاهدیان روی سن آمد و گفت: حقیقتا آدم خوش‌شانسی هستم زیرا من در حلقه دوستانی قرار گرفتم که معرفت و نگاه به زندگی، هنر و سینما را به من آموختند.

وی ادامه داد: اگر بخواهم به شکل کلانتر به ماجرا نگاه کنم کشور عزیز ما ایران به واسطه تنوع قومیت‌ها و عادات و رسومی که دارد، همیشه نگرانی‌ از‌هم‌پاشیدن و گریز از مرکز در آن وجود داشته است اما به رغم این ایران طی قرون متمادی توانسته است خودش را حفظ کند. این حفظ شدن روی شانه کسانی بوده که این بار را حمل کرده اند و محصول آن زبان بی نظیر فارسی است.

این کارگردان تصریح کرد: متاسفانه در موقعیت نگران کننده‌ای هستیم و به نظر می‌رسد که مام وطن دستخوش سختی‌ها و رنج‌های فراوان است و امیدوارم قله‌هایی که این بار را حمل می‌کنند، بتوانند ما را از این مسیر عبور دهند و ما این میراث را به نسل‌های بعد خودمان منتقل کنیم.

*معرفی داوران بخش کوتاه، نیمه بلند و بلند بین‌الملل

در روز چهارم جشنواره، داوران بخش‌های کوتاه و نیمه بلند بین‌الملل و مستند بلند مسابقه بین‌الملل معرفی شدند.

هانا پولاک، جیمز لانگلی و مهرداد اسکویی به عنوان داوران ۲ بخش بین‌الملل جشنواره «سینماحقیقت» و میلیوشا آیتوگانووا، سلیمان سیسه و رضا میرکریمی به عنوان داوران مستند بلند مسابقه بین‌الملل هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم «سینماحقیقت» معرفی شدند.

گفتنی است؛ هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی‌مقدم از ۲۷ آذر ماه تا ۲ دی ماه در حال برگزاری است.