سوره سینما: فیلم کوتاه را می‌توان آزمون استعدادسنجی دانست. امروزه که از هر طرف سخن از بحران سینمای ایران را می‌شنویم فیلم کوتاه می‌تواند فاکتور اطمینانی باشد برای نسل جدیدی که قرار است در این کشور فیلم بسازند و سینمای کشور را در دست بگیرند

ساده‌ترین پاسخی که می‌توان برای پرسش سینما یا فیلم کوتاه چیست؟ به مدت زمان ان بر می‌گردد. فیلمی که مدت زمان آن کوتاه‌تر از یک فیلم بلند سینمایی است همچنانکه ساده ترین پاسخ برای داستان کوتاه در برابر داستان بلند و یا رمان نیز همین است. ولی، از طرفی دیگر وقتی فقط همین معیار را در نظر می‌گیریم به این معنی است که چشمانمان را بر روی وجوه دیگر فیلم کوتاه بسته‌ایم وجوهی همچون قصه و داستان در چنین فیلم‌هایی و یا شیوه ساخت آن.

فیلم کوتاه علاوه بر زمان، فیلمنامه وشیوه ساخت ان یک تفاوت بنیادی دارد و آن نگاه کارگردان یا سینماگر است. سینماگر یا هر کسی که پشت دوربین قرار می‌گیرد بایستی مفهومی را که در نظر دارد به ساده‌ترین و کوتاهترین شکل ممکن بیان کند. به عبارتی، خلاقیت و نوآوری فیلمساز حرف اول را می‌زند. فیلم بلند داستانی به هر دلیل و هدفی ساخته شده باشد، سرگرمی و تفریح مخاطب را در نظر دارد ولی فیلم کوتاه این وجه از کار را به حداقل می‌رساند. جذب مخاطب با سرگرم کردن او تفاوت دارد فیلم کوتاه نیز باید بتواند با تماشاگرش ارتباط برقرار کند ولی معمولا برای سرگرمی او ساخته نمی‌شود.

اگر به پیشینه سینما خوب نگریسته شود به عبارتی فیلم‌های برادران لومی‌یر و ملیس را در نظر آوریم متوجه می شویم که اولین فیلمهای که ساخته شدند فیلم‌های کوتاه بودند و این روند تا به امروز تا حدود زیادی ادامه داشته است به این معنی که اکثر فیلمسازان با فیلم کوتاه آغاز به کار می‌کنند. فیلم کوتاه علاوه بر کم هزینه بودنش نسبت به فیلم بلند، برای فیلمساز به عنوان یک کلاس درس محدود محسوب می‌شود تا با فضای کاری و استفاده از ابزار و امکانات سینما آشنا شود و خو.د را برای ساخت فیلم بلند آماده کند.

استقبال کم از فیلم کوتاه خواه در سطح اکران عمومی و خواه در سطح جشنواره‌ای همواره یکی از دغدغه‌های فیلمسازان بوده است در حالیکه این قضیه به ریشه فیلم کوتاه بر می‌گردد. فیلم کوتاه اکثرا مخاطبین خاص را در نظر دارد، نه افرادی که وجه تفریحی سینمارا در نظر دارند.  برخی از سازندگان فیلم کوتاه در اروپا جلسات تحقیقاتی را درباره علت استقبال کم از فیلم کوتاه برگزار کردند که در آن به نتایجى کاربردى از قبیل امکان نمایش توأمان تعدادى فیلم کوتاه با موضوع واحد در یک سانس یا چند سانس سینما، تنوع بخشیدن به مضامین فیلم هاى کوتاه، رساندن زمان فیلم هاى کوتاه به نیم ساعت و کمتر رسند ولی همچنان از آنجا که ماهیت فیلم کوتاه با فیلم بلند و مخاطبینش متعارض است استقبال از فیلم کوتاه بسیار کمتر از فیلم بلند است.

یکی از پیامدهایی که کمک زیادی به فیلمسازان آماتور و نیز به ترویج فیلم کوتاه در سطح جهانی کرد، تولد ویدئو بود. ویدئو اگرچه ابهت سینمارا کم‌رنگ‌تر می‌کند ولی از طرف دیگر توانایی‌هایی دارد که سینما و نوارهای سلولوئیدی از این توانایی برخوردار نیستند. از طرفی دیگر ویدئو فراری از هزینه بالای ساخت فیلم بود. به عبارتی، به وسیله ویدئو فیلم به دور از حاشیه‌های فیلمسازی ساخته می شود. فیلمسازان جوانی که توانایی تحمل هزینه‌های کلان فیلمسازی را ندارد ویدئو به راحتی امکان سخت فیلم را در اختیارشان می دهد. آن‌ها می توانند ایده‌هایی را که در ذهن دارند به تصویر بکشند و در جشنواره های به معرض نمایش قرار دهند. ویدئو از یک طرف قدرت جادویی سینما و دور از دسترس بودن آن را از بین می‌برد از طرف دیگر این اجازه را به هر کسی می‌دهد که خود را به عنوان فیلمساز مطرح کند. «یوسف اسحاق‌پور» و «ژان لوک گدار» در گفتگویی که در کتاب «باستان شناسی سینما و خاطره یک قرن» با هم داشته‌اند هر دو بر این باورند که ویدئو پایان سینما را اعلام می‌کند ولی گدار همچنان به امکانات ویدئو پافشاری می‌کند. «ویدئو، به یک معنا به پایان سینماست؟»(اسحاق‌پور، ۱۳۸۶: ۳۳)،  وگدار در ادامه می‌گوید: « ویدئو از سینما آمده است و برخی قابلیت‌های ویدئو همچون انتخاب راحت‌تر تصاویر که سینماتوان چنین کارهایی را ندارد(همان: ۳۴)۱. در ایران نیز علاوه بر فیلمسازان جوان بسیاری از کارگردانان بزرگ و صاحب سبک از دوربین دیجیتال به دلیل سادگی و راحتی در فیلم‌هایشان استفاده کرند. فیلم کوتاه را می‌توان آزمون استعدادسنجی دانست. امروزه که از هر طرف سخن از بحران سینمای ایران را می‌شنویم فیلم کوتاه می‌تواند فاکتور اطمینانی باشد برای نسل جدیدی که قرار است در این کشور فیلم بسازند و سینمای کشور را در دست بگیرند. در واقع می‌توان گفت فیلم کوتاه به عنوان یک منجی عمل کند.

بسیاری معتقدند که فیلم کوتاه به دلیل شباهت‌هایی که با فیلم بلند دارد و برای ساخت آن نیز همچنان نیاز به دوربین، نور، صدا، فیلمنامه و بسیاری از عوامل مشابه فیلم بلند، است جزئی و یا بخشی از فیلم بلند است در حالی‌که فیلم کوتاه به دلیل امکانات بیانی که دارد و شیوه مخصوصی که برای ارتباط برقرار کردن با مخاطب دارد این توانایی را دارد که به عنوان یک رسانه‌ای مستقل از آن نام برده ضود و از آنجا قدرت گرفتن آن مصادف با پیشرفت تکنولوژیکی و تولد ویدئو است در نتیجه می‌توان فیلم کوتاه به معنای امروزی‌اش را هدیه دنیای تکنولوژیکی دانسا اگرچه تولد اصلی آن قدمتی برابر با تاریخ سینما دارد.

اسلامی، مازیار. باستان‌شناسی سینما و خاطره یک قرن. گفتگوی ژان لوک گدار و یوسف اسحاق‌پور. نشر چشمه. تهران. ۱۳۸۶

اسدالله غلامعلی